9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü

Sigara Bağımlılığının Fizyolojik ve Psikolojik Etkileri

Sigara bağımlılığını, nikotinin beyinde yarattığı kimyasal değişiklikler sonucu kişide hem fiziksel hem de psikolojik bağımlılığın gelişmesi olarak tanımlayan Dr. Öztutgan, bu durumun kişilerin sigara içmeden kendilerini rahat hissetmemesi ve bırakma girişimlerinde başarısız olmalarıyla karakterize olduğunu ifade ediyor.

Dr. Öztutgan, sigaranın sağlık üzerindeki etkileri hakkında ise şu bilgileri paylaşıyor:
“Sigara kullanımı, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğer kanseri, kronik bronşit gibi hastalıkların önde gelen nedenidir. Sigara, damarların daralmasına ve tıkanmasına neden olarak kalp krizi ve inme riskini artırır; yüksek tansiyona sebep olabilir. Başta akciğer kanseri olmak üzere, ağız, gırtlak, pankreas ve mesane kanserlerine neden olur. Sigara içmek insülin direncini artırarak Tip 2 diyabet riskini yükseltir. Katarakt ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi göz hastalıkları riski artar. Bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara yatkınlığı artırır. Ayrıca eklem iltihabına yol açarak romatoid artrit riskini yükseltir.”

Türkiye’de Sigara Kullanımı ve Elektronik Sigara Trendleri

Türkiye’de sigara içme oranı, 2000’li yıllarda yüzde 30’un üzerinde iken, tütün kontrol programlarının etkisiyle 2012’de bu oran yüzde 27’ye gerilemişti. Ancak, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi’nin güncel verilerine göre, Türkiye Avrupa ülkeleri arasında en fazla sigara içilen ikinci ülke konumunda bulunuyor. Dr. Öztutgan, özellikle genç nüfus arasında elektronik sigara kullanımının artış gösterdiğine dikkat çekiyor:
“Genç nüfus arasında elektronik sigara kullanımı artıyor.”

Sigara Bırakma Yöntemleri

Sigara bağımlılığının zorlu bir süreç olduğunu belirten Dr. Öztutgan, sigarayı bırakmanın mümkün olduğunun altını çiziyor ve bu konuda etkili yöntemleri şu şekilde sıralıyor:
“Farmakolojik tedavi kapsamında, nikotin replasman ürünleri olan nikotin sakızı ve bantları ile bağımlılığın üstesinden gelmede etkili olan ilaçlar kullanılabilir. Davranışsal terapi ise psikolojik destek, motivasyonel görüşmeler, grup terapileri ve sigara bırakma klinikleri aracılığıyla sürece katkı sağlar. Ayrıca destek hizmetleri de önemli bir rol oynar. ALO 171 Sigara Bırakma Hattı, bilgi ve rehberlik sunarken, mobil uygulamalar ve çevrim içi kaynaklar da sigarayı bırakma sürecinde destekleyici araçlar olarak kullanılabilir.”

Akciğer Kanseri Riski ve Sigara İçmenin Zararları

Sigara içmenin akciğer sağlığı üzerindeki etkilerini anlatan Dr. Öztutgan, sigara içenlerde akciğer kanseri riskinin 15 ila 30 kat fazla olduğunu belirtiyor:
“Kısa vadeli zararlar; öksürük, nefes darlığı, bronşlarda tahriş ve iltihaplanma ile akciğer fonksiyonlarının düşmesiyken (örneğin, FVC ve FEV1 değerlerinde azalma); uzun vadeli zararları arasında KOAH ve amfizem gibi kronik solunum hastalıkları, akciğer kanseri riski (sigara içenlerde 15-30 kat artış), solunum yollarında geri dönüşü olmayan yapısal hasarlar bulunur.”

Sigara Bırakmanın Pozitif Etkileri

Sigara içmenin bırakanlar üzerinde olumlu etkiler yarattığını belirten Dr. Öztutgan, sigara bırakıldıktan sonra vücutta gerçekleşen iyileşmeleri şu şekilde sıralıyor:
“Sigarayı bıraktıktan 20 dakika sonra kalp atış hızı ve kan basıncı normale döner; 24 saat sonra kalp krizi riski düşmeye başlar; 2 ila 12 hafta sonra akciğer kapasitesi ve kan dolaşımı iyileşir; 1 yıl sonra koroner kalp hastalığı riski yarıya iner; 10 yıl sonra akciğer kanseri riski önemli ölçüde azalır; 15 yıl sonra kalp krizi riski, sigara içmeyen biriyle eşit hale gelir.”

Pasif İçicilik ve Sağlık Üzerindeki Etkileri

Pasif içiciliğin, yani sigara içmeyen bireylerin sigara dumanına maruz kalmasının sağlık üzerindeki etkilerine değinen Dr. Öztutgan, her yıl 40 binden fazla sigara içmeyen yetişkin ve 400 bebeğin pasif içicilik nedeniyle hayatını kaybettiğini belirtiyor. Pasif içiciliğin, özellikle kalp hastalıkları, inme ve akciğer kanseri gibi hastalıkların riskini artırdığını ifade ediyor:
“Yetişkinlerde pasif içicilik, koroner kalp hastalığı riskini artırır; inme riskini yükseltir ve akciğer kanserine yol açabilir. Çocuklarda ise pasif içicilik solunum yolu enfeksiyonları (zatürre ve bronşit) riskini artırır; orta kulak enfeksiyonlarına neden olabilir; astım atağı sıklığını ve şiddetini artırır; Ani Bebek Ölümü Sendromu (SIDS) riskini yükseltir.”

Pasif İçicilikten Korunma İçin Farkındalık Artırılmalı

Dr. Öztutgan, pasif içicilikten korunmak için alınması gereken önlemleri şu şekilde sıralıyor:

“Kapalı alanlarda sigara içiminin yasaklanması büyük önem taşıyor. Eğitim kampanyaları ile okullarda ve medyada farkındalık çalışmaları yapılabilir. Yasal düzenlemelerle kapalı alanlarda tütün kullanımı tamamen yasaklanabilir. Toplum destekli projeler, örneğin “Duman-Sız Evler” gibi girişimlerle farkındalık oluşturulabilir. Ayrıca, sağlık hizmetleri kapsamında pasif içiciliğin zararlarını azaltmaya yönelik sağlık taramaları düzenlenebilir.”