SOFRADAKİ BALIKESİR

Birçok gıda maddesinin üretiminde “Türkiye’yi doyuran il” olma özelliğini taşıyan Balıkesir; Deniz, Kültür, Termal, Doğa ve Ekoturizm gibi birçok turizm çeşidinin yanında gastronomi turizmi ile de rekabet gücüne sahiptir. Balıkesir’in yeme-içme çeşitliliğini ve zengin mutfağını anlatabilmek için, önce ilin bereketli topraklarında neler üretildiğinden söz etmek gerekiyor.

Balıkesir kırmızı et üretiminde Türkiye’de ilk üçün içindedir. Kırmızı et üretimi sığır ve dana eti ağırlıklıdır. Koyun eti üretimi de oldukça önemli bir yere sahiptir.

Balıkesir Merkez, Susurluk, Kepsut, Gönen, Bandırma, Manyas, Sındırgı, Bigadiç, Dursunbey başta olmak üzere tüm ilçelerde kırsal geçim kaynağı olan besicilik, önemli bir gelir kaynağıdır.

Balıkesir, beyaz et üretiminde Türkiye ihtiyacının ortalama % 20’sini karşılayarak ilk ikinin içinde yer almaktadır. Kırmızı etten sonra en önemli uğraş alanlarından biri beyaz et üreticiliğidir.

Dünya standartlarında üretim yapan kanatlı et üretim işletmelerinin önemli bir bölümü Balıkesir’dedir.

Kanatlı hayvan yetiştiriciliği, başta Bandırma olmak üzere Manyas, Susurluk, Gönen, Erdek, Merkez, Bigadiç ve İvrindi ilçelerinde yoğunlaşmıştır.

Yumurta üretiminde Balıkesir, Türkiye genelinde ilk üçün içindedir. Beyaz et üretimindeki kapasitenin paralelinde, Balıkesir’de yumurta üretimi de oldukça geniş bir potansiyel taşımaktadır.

Balıkesir’in kıyı bölgelerinde balıkçılık da oldukça gelişmiştir. Bandırma, Erdek ve Marmara Adası ile Ayvalık ve Edremit sahilleri deniz ürünlerinin temin edilebileceği yerlerdir.

Ayrıca tatlı su balığı üretimi yapılan tesisler de vardır. Bandırma’da hamsi, palamut, sardalya ile kabuk deniz ürünleri; Ayvalık’ta papalina, barbun, levrek, mercan, lüfer, izmarit, lezzetle yenilebilecek deniz ürünlerinden bazılarıdır.

Bal, bal mumu, polen, arı sütü elde etmek için arıcılık sektörü Balıkesir’in her yöresinde yaygındır. Yılda 1600 ton bal üretimi gerçekleştirilmektedir.

Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit ve Havran ilçelerinde kovan sayısı oldukça yüksektir. Bunda Kazdağları’nın zengin florasının etkisi büyüktür. Özellikle Havran ilçesi, ilin toplam bal üretimi içerisinde önemli bir yere sahiptir.

Balıkesir, Türkiye’de yıllık ortalama 750 bin ton süt üretimi ile ilk iki sıranın içindedir.

Genel olarak pastörize süt, peynir, tereyağı, yoğurt, ayran, kaymak, lor, krema gibi süt ve süt ürünleri üretiminde yaklaşık 160 adet işletme bulunmaktadır.

Balıkesir Merkez, Gönen, Susurluk, Manyas, Savaştepe, Havran başta olmak üzere hemen tüm ilçelerde yılda 5000 ton tereyağı, 90.000 ton peynir, 50.000 ton yoğurt üretilmektedir.

Özellikle İvrindi, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye’de yapılan Sepet Peyniri ve loru; Ayvalık yöresinin Kirli Hanım Peyniri ve loru; Gönen, Manyas, Erdek ve Bandırma yöresinin Kelle ve Manyas Peyniri; Sındırgı, Bigadiç, Kepsut ve Dursunbey ilçelerinin Keçi Peyniri, Balıkesir’e özgü önemli süt ürünleridir.

Balıkesir merkezinde ve ilçelerinde özel üretim şartları gerektirmeyen her türlü sebze ve meyve yetiştirilmektedir.

Hemen her gün mahalle aralarında kurulan farklı büyüklükteki semt pazarlarında, günlük olarak toplanan sebze ve meyve çeşitlerine ulaşmak mümkündür.

Ortalama olarak yılda 400 bin ton domates, 130 bin ton kavun, 130 bin ton karpuz, 20 bin ton (yaş) fasulye, 45 bin ton salçalık biber, 11 bin ton sarımsak yetiştirilmektedir. Özellikle sarımsak üretiminde Balıkesir, ilk iki sıranın içindedir.

Ayrıca börülce, kuzu kulağı, tere, susam otu, radika, ebegümeci, şevketibostan gibi yenilebilir otların yanında, baharat olarak da kullanılan nane, kekik, adaçayı, kuşburnu, kapari gibi lezzet artırıcı özellik taşıyan sebzeleri de il ve ilçe pazarlarında taze olarak bulabilmek mümkündür. Bu bitkiler, aromatik ve tıbbi bitki olarak da kullanılmakta, yemekleri de il mutfağı menülerinde oldukça geniş yer bulmaktadır.

Domates ve salçalık biber, en çok Bigadiç, Sındırgı, Savaştepe, İvrindi, Susurluk, Manyas ilçelerinde; Kavun, Merkez Karesi ve Alteylül, Kepsut, Susurluk, Savaştepe ilçelerinde; Taze Fasulye ve karpuz; Bandırma, Erdek, Gönen, Manyas ve Marmara ilçelerinde; Şekerpancarı tüm ilçelerde; Kırmızı ve beyaz soğan en çok Erdek ve bandırma ilçelerinde; Şeftali Kepsut ilçesinde; Elma ise Dursunbey ilçesinde yoğunlukla üretilmektedir.

Balıkesir’in her yöresinde üzüm, kiraz, elma, şeftali, incir, erik, çilek, badem ve ceviz çok miktarda yetiştirilmektedir.

Balıkesir, tahıl ve baklagiller üretiminde kendi ihtiyacını karşılayabilen az sayıdaki ilden biridir. Özellikle çeltik ekiminde, Türkiye genelinde ilk üçün içinde yer almaktadır.

Tahıl üretiminde en çok; buğday, arpa, pirinç, mısır, yulaf, kuru fasulye, nohut, bakla, mercimek, bezelye ön plana çıkmaktadır.

Balıkesir’de bu tahıllardan elde edilen ürünler yan gıda sanayisini de (nişasta, un, yemekli yağ, ekmek, bulgur, makarna, irmik, yem, konserve üretiminde olduğu gibi) oldukça fazla geliştirmiştir.

Doğa’nın Balıkesir’e verdiği en büyük hediye Zeytin’dir. Zeytin Riviera’sı olarak görülen Balıkesir kıyı bandında zeytin ağacı aradığı en uygun iklim koşullarını bulmuş, denize bakan dağ yamaçları ve sırtlarını kendine mekan olarak seçmiştir.

Balıkesir, zeytin ve zeytinyağı üretiminde ülkemizin önde gelen illerindendir.

81 bin 291 hektar alanda yaklaşık 11 milyon zeytin ağacı bulunmaktadır ve bu alanda yıllık ortalama 100-125 bin ton zeytin üretimi gerçekleşmektedir.

Türkiye, dünyada zeytinyağı üretiminde 4.sıradadır. Balıkesir ise Türkiye üretiminin yaklaşık % 17,2’sini karşılamaktadır. Bu payın %20’si sofralık zeytin, %80’i de zeytinyağı üretimi için kullanılmaktadır.

Balıkesir’in kıyı bölgelerinde zeytin ve zeytinyağları en çok Edremit, Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Havran, Erdek, Bandırma ve Marmara Adası’nda üretilmektedir.

Bereketli Balıkesir Topraklarından Sofralara Yansıyan Lezzetler
Balıkesir, geniş coğrafyaya yayılan toprakları ve farklı iklimlerin etkisiyle zengin tarımsal ürünlere sahiptir. Kültürel birikimin de etkisiyle yöre mutfağı oldukça zengindir.

Balıkesir mutfağının temel kaynağını düğün ve bayram gibi kutlamalarla toplu yenen ve geçmişten günümüze geleneksel olarak sürdürülen yemekler oluşturmaktadır.

Özellikle Balıkesir’in kuzeyinde ve doğusunda tahıl üretiminin bol olması, “Keşkek” gibi temelini tahılın oluşturduğu yemeklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Yörede hayvancılığın çok gelişmiş olması, hayvansal ürünleri ve süt ürünlerinin tüm sofralarda yerini almasına zemin hazırlamıştır.

Balıkesir’in merkez ve ilçelerinde lezzetine doyum olmayan yemekleriyle ünlü lokantaları çok yaygındır. Şehir merkezinde özellikle Milli Kuvvetler Caddesi ile Anafartalar Caddesi ve çevresindeki sokaklarda çok sayıda lokanta bulunmaktadır.

Bu lokantalarda günün her saatinde Balıkesir’in kendine özgü yemeklerini tatmak mümkündür.

Balıkesir’in aynı zamanda bir üniversite şehri olması ve 40 bine yakın öğrenciyi barındırması nedeniyle, şehir merkezinde aralarında ünlü markaların da yer aldığı kafelere sıkça rastlarsınız.

Balıkesir’in kendine has iklimsel ve tarımsal yapısı, çok farklı ve geniş yelpazede yemek türünün yörede üretilebilmesini sağlamaktadır.

Örneğin, Saçaklı Mantı, Arpa Şehriye Çorbası, Acı Filiz Kavurması (ot yemeği), Ebegümeci (ot yemeği), Erişte, Güveç, Kapama, Köy-ev Baklavası, Kuzukulağı (ot yemeği);

Dağlık ve iç bölgelerde yapılan ve ateşte közlenen Kapaktan Çıkma, Tarhana Çorbası, üçgen şeklinde olan Kulak Mantısı, Lokma, Akkız (ot yemeği), Mürdükaşı, Peynirli Patlıcan, Kızılcık Şurubu, Balıkesir Mantısı, Sura, Sallama (börülce haşlama salatası), köylerde maşingalarda yapılan Sini Böreği, Pirinçli Semizotu, Tırtıl Baklavası, Sarma, Koruk Suyu, Susurluk Ayranı, Ayvalık Tostu ve Lor Tatlısı.

Daha çok Körfez Bölgesi’nde yapılan Midye Çorbası, Lokma tatlısı, Kalamar Dolması, Kuna, Kabak Çiçeği Dolması, Balıklı Bamya Balıkesir’e gelindiğinde tadılabilecek olan lezzetli yemeklerden sadece birkaçıdır.