Çaycı Mustafa Yıldız "Bir Zamanlar Üç Çay İçen Şimdi Bir Tane İçiyor"
Balıkesir’de çay fiyatının 10 liraya çıkmasıyla birlikte, mahalle kültürünün en önemli parçalarından biri olan çay ocakları sessiz bir krizin içine girdi. Artan maliyetler, azalan müşteri sayısı ve düşen alım gücüyle birlikte, çay ocakları artık geçim değil, direniş mekânına dönüştü.
Balıkesir Dereboyu Çay Evi’nin sahibi Mustafa Yıldız, 7 yıldır bu işi yapıyor. Fakat artık kazanç değil, ayakta kalma mücadelesi veriyor:
“Bedavaya çalışıyoruz. Kazanç yok ama ayakta kalmaya çalışıyoruz. Bu işte en zor olan ekonomi. Pahalılık her şeyi etkiledi. Çalışıyoruz ama kazanç yok. Kiramızı, elektriğimizi, suyumuzu zor karşılıyoruz.”
Kafeler Değil, Fiyatlar Esnafı Zorluyor
Yıldız’a göre çay ocaklarının müşteri kaybının nedeni artan kafe sayısı değil, hayat pahalılığı:
“Bizi kafeler değil, fiyatlar etkiliyor. Her hafta markete gidiyoruz, fiyatlar değişiyor. Küçük esnaf bu zamlara yetişemiyor.”
Maliyetler yükselirken fiyat artışına aynı oranda gidemediklerini söyleyen Yıldız, vatandaşın artık eskisi gibi çay içemediğini anlattı.
“Bir zamanlar üç çay içen şimdi bir tane içiyor. Emeklisi, öğrencisi, dar gelirli vatandaşın alım gücü kalmadı. Zenginin para kazanma hırsına küçük esnaf yetişemiyor.”
Çay Ocakları: Kültürün Sessiz Tanıkları
Yıldız, çay ocaklarının yalnızca işletme değil, toplumsal bağların kurulduğu mekânlar olduğunu hatırlatıyor:
“Çay ocakları insanların bir araya geldiği, sohbet ettiği yerlerdir. Kültür olarak çok önemli ama artık bu kültürü de yok ediyorlar. Çay ocaklarını kültürsüzleştirdiler.”
Eskiden sabah erken saatlerde dolup taşan çay ocakları, şimdi sessiz. Yıldız, “Ekonomi, sohbetin bile tadını kaçırdı,” dedi.
Gelir Yok, Emek Çok
Günde 12 saatten fazla çalışan Yıldız, buna rağmen geçinemediğini söylüyor:
“Sabah karanlığında açıyorum, akşam karanlığında kapatıyorum. Benim aylığım 10 bin lirayı bulmuyor. Bedavaya çalışıyoruz. Aç kalmamak için uğraşıyoruz.”
Dereboyu Çay Evi’nin 2025 fiyat listesi ise şöyle:
-
Çay: 10 TL
-
Oralet: 10 TL
-
Türk Kahvesi: 25 TL
-
Nescafe (büyük): 25 TL, (küçük): 15 TL
Mustafa Yıldız “Biz zam yapmak istemiyoruz ama maliyet artışına dayanmak zorlaşıyor,” dedi.
“Çay Kültürü Bitmez, Ama Değişiyor”
Tüm zorluklara rağmen Yıldız umudunu koruyor:
“Çay içmek bizim kültürümüz. Ama artık insanlar daha az içiyor, daha kısa oturuyor. Ekonomi insanın keyfini bile kısıtladı. Çay kültürü bitmez, ama değişiyor.”
Balıkesir’in dar sokaklarında hâlâ buharı tüten bardaklar görülse de, o bardakların içindeki sohbetin, paylaşımın ve huzurun giderek azaldığı bir dönem yaşanıyor.