Sel ve Kuraklık Bir Arada: İklim Değişikliği Su Döngüsünü Altüst Ediyor
Dünyanın bir ucunda Meksika’da aşırı yağışlar ve heyelanlarla felâket yaşanırken, diğer yanda Quebec’te kuraklık nedeniyle nehirler çekiliyor. Türkiye’de Balıkesir’de barajların doluluk oranı kritik hâle geldi. İklim değişikliği su döngüsünü bozuyor — ya “çok su” geliyor ya da “hiç su” yok.
Dünya Genelinden İki Somut Olay
Aşırı Yağış & Sel – Meksika
Hidalgo, Veracruz gibi eyaletleri vuran yoğun yağışlar ve ardından gelen sel ve heyelanlar sonucunda en az 72 kişi yaşamını yitirdi, 48 kişi hâlâ kayıp olarak bildirildi.
Araştırmalar, bu tür aşırı yağış olaylarının iklim değişikliğiyle birlikte daha sık ve yoğun hâle geldiğini gösteriyor. Örneğin, Veracruz eyaletinde dört gün içinde 500 mm’yi aşkın yağış kaydedildi.
Kuraklık – Kanada, Quebec
Saint Lawrence River’unda su seviyesi son yılların en düşük düzeyine düştü; bazı bölgelerde 30 cm ila 1 metre arasında normalin altında bildirildi.
Yağış miktarları normalin %40–60’ına kadar düşmüş durumda. Su
seviyesi düşüklüğü, hem nakliye yollarını zorluyor hem de
ekosistemler için büyük tehdit oluşturuyor.
Bilim insanları, “kuraklık riski ve şiddeti
iklim
değişikliğiyle birlikte artıyor” diyor.
Türkiye’den Yerel Yansıma – Balıkesir
Türkiye’de, özellikle Balıkesir bölgesinde iklim değişikliğinin etkileri somut biçimde hissediliyor. İl genelinde yazlar daha sıcak, yağış rejimi daha düzensiz hale geldi. Meteoroloji verilerine göre Balıkesir, son iki yıl içerisindeki analizlerde “orta-hafif kurak” durumdan “şiddetli-çok şiddetli kurak” kategorisine yükseldi.
Baraj ve gölet doluluk
oranlarının düşmesi tarımı, içme suyunu ve yerel ekonomiyi tehdit
ediyor.
Bu durum, “yağışın az olmasından” öte “yağışın düzensiz ve ekstrem
hâle gelmesinden” kaynaklı: uzun süreli kuraklık ardından yoğun
kısa yağışlar gibi.
Neden Önemli?
-
Su döngüsü bozuluyor: Bazı bölgelerde aşırı yağış taşıyor, bazı bölgelerde su yok.
-
Tarım, gıda güvenliği, içme suyu, altyapı doğrudan etkileniyor.
-
Afet riski artıyor: Seller, heyelanlar, kuraklık, yer altı suyu çekilmesi…
-
Yerel ölçekte (Balıkesir gibi) bu sorun daha önceden görülmemiş boyutlara ulaşabilir.
Ne Yapmalı?
-
Erken uyarı ve afet yönetimi sistemleri güçlendirilmeli. Meksika gibi örnekler “hazır ol” uyarısı veriyor.
-
Su kaynaklarının yönetimi kritiktir: hem baraj-gölet doluluk oranları izlenmeli hem su tasarrufu, hem yenilenebilir kaynaklar yaygınlaştırılmalı.
-
Tarımda ve şehir planlamasında iklime uyum öncelikli olmalı. Balıkesir örneği gösteriyor: geleneksel yöntemler artık yeterli değil.
-
Küresel düzeyde ise sera gazı emisyonları azaltılmalı; iklim değişikliğiyle mücadele tüm ülkelerin ortak sorumluluğu.