Sonic Patlama Nedir? Sonic Patlama Neden Olur, Kaç Desibel?

Sonic patlama veya sonik patlama, bir nesnenin havada ses hızından daha hızlı hareket etmesiyle oluşan şok dalgalarının yarattığı şiddetli sestir. Bu doğa olayı genellikle savaş uçaklarının ses hızını aşmasıyla ortaya çıkar.

Sonik Patlama Neden Oluşur?

Ses dalgalarının havada yayılma hızı, deniz seviyesinde ve 20°C sıcaklıkta 343 metre/saniye olarak ölçülür. Bu hız yaklaşık olarak 1.225 kilometre/saat'e denk gelir.

Bir uçak normal hızlarda uçarken, ses dalgaları her yöne doğru yayılır. Ancak uçak ses hızına yaklaştığında, gidiş yönündeki ses dalgaları sıkışmaya başlar. Ses hızına ulaştığında dalgalar üst üste birikerek "ses duvarı" adı verilen bir bariyer oluşturur.

Uçak bu bariyeri aşarak süpersonik hıza ulaştığında, ses dalgaları koni şeklinde yayılmaya başlar. Bu koni şeklindeki dalga uçağın arkasında hareket eder ve yere ulaştığında gök gürültüsüne benzer şiddetli bir patlama olarak duyulur.

Sonic Patlama Kaç Desibel?

F-16 savaş uçaklarının neden olduğu sonik patlamalar yaklaşık 135 desibel seviyesinde ölçülüyor. Bu ses şiddeti, bir jet uçağının kalkış sırasındaki gürültü seviyesine yakın bir değerdir.

Karşılaştırma açısından, normal konuşma sesi 60 desibel, metro gürültüsü 90 desibel, jet uçağı kalkışı ise 140 desibel seviyesindedir.

Sonik Patlamanın Etkileri Nelerdir?

Sonik patlamalar oldukça güçlü ses dalgaları oluşturur. Washington DC'de bir F-16 uçağının neden olduğu sonik patlamanın neredeyse deprem etkisi yarattığı belirtilmiştir.

Bu ses patlamaları: - İnsanları uyandırabilir - Bazı yapılarda küçük hasarlara neden olabilir - Pencerelerde çatlama yapabilir - Hayvanları ürktebilir

Mach Konisi Nedir?

Ses hızını aşan hava araçlarının etrafında buluta benzer görüntü oluşur. Koni şeklindeki bu görüntüye "Mach konisi" denir. Ses hızı 1 Mach olarak kabul edilir.

Uçak 2 Mach hızına ulaştığında, ses dalgaları 60 derecelik açıyla koni şeklinde yayılır. Hız arttıkça bu açı daralır.

Tarihte Sonik Patlama

İlk süpersonik yolcu uçakları 1960'ların sonlarında ortaya çıktı. Tupolev Tu-144 ve Concorde bu tür uçaklara örnektir. Ancak bu uçaklar artık hizmet vermemektedir.

NASA, daha az gürültü ve yakıt tüketen süpersonik uçaklar üretmek için X-Plane projesi yürütüyor. Bu uçakların 2020'li yıllarda uçuşa hazır olması planlanıyor.

Doppler Etkisi ve Sonik Patlama

Sonik patlamayı anlamak için Doppler etkisini bilmek gerekir. Bu etki, dalga kaynağı ile dalganın ulaştığı alıcı arasındaki mesafenin değişmesi sonucu dalga boyunda algılanan değişikliktir.

Ses hızının altında hareket eden uçaklarda, ses dalgaları uçağın ön tarafında sıkışır. Bu nedenle yaklaşan uçakların sesi daha tiz duyulur.