Balıkesir’de Kaldırılamayan Kabir: Hasan Baba’nın Sırrı

HasanBaba Yatırı

Balıkesir merkezde yer alan Hasan Baba Türbesi, Hasabbaba Çarşısı içinde yer alıyor. 600 yıla yaklaşan geçmişiyle hâlâ halkın manevi inancında önemli bir yere sahip. Emir Sultan’ın halifesi olduğuna inanılan Hasan Baba’nın mezarına dokunmak isteyenlerin başına gelen olaylar, türbeyi efsanevi bir konuma taşımış durumda.

Kaldırılamayan Yatır

Balıkesir’in merkezinde, Hasan Baba Çarşısı’nın ortasında yer alan ve 15. yüzyıla kadar uzanan geçmişiyle bilinen Hasan Baba Türbesi, yüzyıllardır halk arasında “kaldırılamayan yatır” olarak anılıyor. Hem tarihi hem de manevi yönüyle ilgi gören türbe, anlatılan kerametleriyle kentin inanç kültüründe özel bir yere sahip.

Hasan Baba’nın 1404 yılında doğduğu, 1451 yılında vefat ettiği mezar kitabesinden anlaşılmakta. Büyük veli Emir Sultan’ın halifesi olduğu bilgisi, Osmanlı’nın erken dönem kaynaklarından Şakaik-ı Nu’maniye’de yer alır. Hasan Baba’nın hayatı boyunca mütevazı bir meslek olan ayakkabı tamirciliği yaptığı, ancak ilmi ve maneviyatıyla dönemin önde gelen velileri arasında bulunduğu aktarılır.

“Tay-ı Mekân” ve “Tay-ı Zaman” Kerametleri

Rivayetlere göre Hasan Baba, Mekke’deki ustasının börek arzusunu hissederek Balıkesir’den oraya börek ulaştırmıştır. Başka bir anlatıda ise, bir askerle birlikte göz açıp kapayıncaya kadar Mekke’ye gidip Cuma namazı kıldığı, yani “tay-ı mekân” kerametini gösterdiği söylenir. Bu anlatılar, onun “zaman ve mekânı aşabilen” bir veli olarak anılmasına neden olmuştur.

Mezarına Dokunanların Başına Gelenler

Balıkesir halkı arasında, Hasan Baba’nın türbesine saygısızlık edenlerin başına felaket geldiğine inanılır. Rivayetlerden birine göre, Balıkesir Belediyesi’nin geçmişte türbenin bulunduğu alanı iş hanına dönüştürme girişimi olmuş, ancak görevlendirilen işçiler kazmayı vuramamıştır. Gece rüyasında Hasan Baba’yı gören işçi, ertesi gün işi bırakmış.

Bir başka hikâyede, mezarın yeri kaybolduğunda bir askerin karpuz kabuklarını attığı yerden kalkamadığı anlatılır. Yerin temizlenmesiyle asker ayağa kalkar ve oranın bir yatır olduğu anlaşılır.

“Yuh Olsun” Efsanesi Rivayetler

Halk arasında en çok anlatılan olaylardan biri “Yuh Olsun” menkıbesidir. Hasan Baba’nın, hayattayken Allah yolundan sapanlara “Yuh olsun!” dediği, vefatından sonra da aynı sözü mezarında söylediği aktarılır. Rivayete göre, cenazesi kaldırılırken ona “Yuh olsun” diyen iki gence tabuttan doğrulup “Size yuh olsun!” demiştir. Bu olaydan sonra mezarı bugünkü yerine defnedilmiş ve bir daha yerinden kaldırılamamıştır.

Emir Sultan’la Bağı

Hasan Baba’nın Bursa’da Emir Sultan’la birlikte yaşadığı, onun en yakın halifelerinden biri olduğu rivayet edilir. Emir Sultan’ın “Bursa’da Hasan Baba varken ilk hutbeyi biz kılamayız” dediği, böylece onu yüce bir manevi makama layık gördüğü anlatılır. Bu olaydan sonra Hasan Baba’nın Balıkesir’e irşad göreviyle gönderildiğine inanılır.

Türbe Neden Çarşının Ortasında Kaldı?

Hasan Baba Türbesi’nin bulunduğu alan, Osmanlı döneminde “Arap Hanı” olarak bilinen bir handa yer almaktaydı. Hasan Baba, “öldüğümde beni buraya gömün” diyerek vasiyet etmiş ve ölümünden sonra bu isteği yerine getirilmiştir. Zamanla han ticaret alanına, ardından bugünkü Hasan Baba Çarşısı’na dönüşse de, türbeye hiçbir şekilde dokunulamamıştır.

Bugün Balıkesir’de, yoğun çarşı hayatının ortasında kalan bu küçük türbe, hem geçmişe bir saygı göstergesi hem de halk inancının canlı bir sembolü olarak varlığını sürdürmektedir.