Balıkesir’de Ayakkabı Hızlı Tüketiliyor!

Balıkesir’in tanınan kunduracılarından Mustafa Yaşar, 1960’tan bu yana ayakkabı tamir ediyor. “Biz son nesiliz” diyen usta, mesleğin fabrikasyon karşısında yok olmadığını ama ustaların değişen zamana ayak uyduramadığını söylüyor.

60 Yılın Ardından: “Bu Meslek Elde Değil, Kalpte Öğrenilir”

Bir zamanlar Balıkesir’in her sokağında kundura sesi yankılanırdı. Şimdi o ses neredeyse kayboldu.
Mustafa Yaşar, 1960 yılından bu yana aynı işin başında. Çocuk yaşta başladığı kunduracılığı, yarım asrı aşkın süredir sürdürüyor. Ama sözleri, sadece bir zanaatın değil, bir dönemin de özeti gibi:

“Bu işte en çok zorlayan, sayacının kalmaması. Ayakkabının yüzünü diken usta yok, yetişmiyor. Yetişmediği için biz zorlanıyoruz. Biz son nesiliz.”

“Artan Maliyet Değil, Azalan Değer Yıpratıyor”

Usta Yaşar, 2005’ten bu yana mesleğe ilginin neredeyse yok olduğunu söylüyor. En büyük sıkıntının maliyet artışı değil, işin değerinin azalması olduğuna dikkat çekiyor:

“Aradığımız malzemeyi bulamıyoruz. Hakiki deri yok, gerçek hayvan derisi kalmadı. Şimdi her şey suni, imitasyon. Suni deri sağlığa zararlı; ilaçlı malzeme kullanıyorlar. Bizimkisi daha garantiliydi, çünkü doğaldı. Eskiden dayanıklılığa bakılırdı, şimdi markaya bakılıyor.”

“Hazır Tüketim Ayakkabıyı da Ustayı da Bitirdi”

Kunduracılıkta el emeğinin yerini artık makineler almış durumda. Usta Yaşar, hazır üretim sisteminin mesleği nasıl dönüştürdüğünü çarpıcı sözlerle anlatıyor:

“Hazır ayakkabılarda taban astarı yok, seri şekilde üretiliyor. Bizim işimiz zaman alır ama garantilidir. Şimdi insanlar hız istiyor, markaya yöneliyor. Bizim gibi küçük esnaflar piyasanın sibobudur; ama artık o denge kalmadı.”

“Eskiden Çocuklar Meslek Öğrenirdi, Şimdi Para Kazanmaya Geliyorlar”

Mustafa Yaşar’ın en çok sitem ettiği konu ise yeni neslin mesleğe bakışı:

“Eskiden ilkokulu bitiren yazın bir ustanın yanına giderdi, berbere, tamirciye… Şimdi mesleğe değil, paraya geliyorlar. Gençlik çalışmayı sevmiyor. El emeğini koruyamıyoruz, bilhassa bizim mesleklerde bu imkânsızlaştı.”

“Meslek Bitmedi, Biz Değişemedik”

Kunduracı Yaşar, aslında mesleğin değil, ustaların kaybolduğunu söylüyor. Zamanın hızına ayak uyduramayan küçük esnafların yok oluşuna sitem ediyor:

“Meslek ölmedi aslında, biz uyum sağlayamadık. Zaman değişti, biz aynı kaldık. Fabrikasyon ve şirketleşme olmadan bu iş ayakta durmaz. Ama unutulmasın, makineler seri üretir, ustalar karakter üretir.”