Okullarda Zorbalık Tehlikesi: Aile ve Öğretmenlere Öneriler

Akran Zorbalığı Nedir?

Psk. Helin Ezgi Deniz, akran zorbalığını “Aynı yaş grubundaki çocuk ya da ergenler arasında okulda, sokakta, kursta ya da çevrim içi ortamlarda bilerek ve isteyerek yapılan, tekrar eden ve güç dengesizliği içeren davranışlar” olarak tanımladı. Deniz, iki arkadaşın tartışmasının veya tek seferlik sert sözlerin zorbalık olarak değerlendirilmediğini belirtti.

Zorbalığın Çeşitleri: Fiziksel, Sözel, Sosyal ve Dijital

Deniz, zorbalığın dört ana türü olduğunu aktardı:

• Fiziksel zorbalık: İtme, tekmeleme, zorla eşya alma gibi açık davranışlar.

• Sözel zorbalık: Lakap takma, küçük düşürme, küfür.

• Sosyal/ilişkisel zorbalık: Çocuğun sistemli biçimde dışlanması.

• Dijital/siber zorbalık: WhatsApp gruplarında taşlama, TikTok montaj videolar, story üzerinden ima, izinsiz fotoğraf paylaşımı. Deniz, dijital zorbalığın 7/24 sürmesinin ve izinin kalıcı olmasının tehlikesine dikkat çekti.

Belirtiler Bir Arada Değerlendirilmeli

Ailelere seslenen Deniz, çocuğun ritmindeki ani kırılmalara dikkat çekti:

• Okula gitmek istememe

• Mide veya baş ağrısı ile uyanma

• Notlarda düşüş

• Eşyaların kaybolması

• Arkadaş çevresinin hızla değişmesi

• Uykunun bozulması ve sinirlilik

Siber zorbalıkta ise telefon çalınca tedirgin olma veya sosyal medya hesaplarını silip yeniden açma sık görülen belirtiler arasında.

Zorbalık Bir Kötü Çocuk Meselesi Değil, İklim Meselesi

Deniz, zorbalığın nedeninin yalnızca kötü niyetli bir çocuk olmadığını vurguladı: “Zorbalık bir kişi değil, bir iklim meselesidir. Denetimin düşük olduğu alanlar, yetişkin tutarsızlığı ve ‘gülüp geçme’ kültürü zorbalığı besler.” Ayrıca hedef alınan çocukların çoğu zaman farklı, içe dönük veya yalnız oldukları için seçildiğini belirtti.

Önlemede Anahtar: Okul, Aile ve Çocuk Aynı Yönde Olmalı

Psk. Helin Ezgi Deniz, etkin önlemin yolunun okul, aile ve çocuğun aynı çerçevede hareket etmesinden geçtiğini söyledi.
Öneriler arasında:

• Sıfır tolerans politikası

• Şeffaf süreçler

• Yetişkin görünürlüğü

• Öğretmen eğitimi

• Empatiyi büyüten sınıf etkinlikleri ve sosyal-duygusal beceri programları yer alıyor.

Siber zorbalıkta gizlilik ayarlarını bilmek, ekran süresini düzenlemek ve okul protokollerine uymak kritik önemde.

Müdahalede İlk İlke: Güvenlik

Zorbalık durumunda yapılması gereken ilk adım güvenliği sağlamak. Çocukların duygularını ifade edebileceği alan yaratmak ve zorbalık yapan çocuklara utandırmak yerine sorumluluk vermek önem taşıyor.

Aileler İçin Yol Haritası

Psk. Helin Ezgi Deniz, aileler için iki yol önerdi:

1. Hedef çocuk olduğunda: Dinleyin, suçlamayın, kanıtları saklayın, okul ile iş birliği kurun, kısa ve uygulanabilir cümleler öğretin.

2. Zorbalık yapan çocuk: Önce bilgi toplayın, davranışı net isimlendirin, sınır koyun, kökenine bakın ve onarım odaklı yaklaşın.

Tanıkların sessiz kalmamasını da vurgulayan Deniz, güvenli müdahale yollarını açıkladı: hedefteki kişiyi yalnız bırakmamak, bir yetişkinden yardım istemek ve olayı güvenli şekilde raporlamak.

Etkiler Kalıcı Olabilir, Ama Bu Kader Değil

Deniz, akran zorbalığının etkilerinin uzun süre devam edebileceğini söyledi: “Ama bu kader değildir. Tek bir güvenilir yetişkinin varlığı bile çocuğu korur. Okul–aile iş birliği, net kurallar, güvenli bildirim yolları ve gerektiğinde psikoterapi desteği iyileşmeyi mümkün kılar.”