Baharat ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Baharat ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Anadolu’nun eskimeyen kültür geleneklerinde özellikle sofralarımızda eksik etmediğimiz baharatlar; çeşitli bitkilerin kök, yaprak, tohum, kabuk, çiçek, meyve, çekirdek gibi kısımlarından bazen tazeyken olduğu gibi bazen de kurutulup toz haline getirilerek yemeklere ve içeceklerde tat ve koku vermesi için istifade ettiğimiz lezzet verici doğal bileşiklerdir.
Baharatın tarihi ile ilgili çalışmalar yapan arkeologlar MÖ. 5000 yıllarında insanların tükettiği gıdalara tat, koku ve lezzet vermesi için aromatik bitkileri keşfettiklerini ve kullandıklarını söylemektedirler.
Bharat’ın Hindistan demek olduğunu biliyor musunuz? Hintliler, Hindistan’a “Hindistan” demiyor. Onlar kendi lisanlarında ülkelerine “Bhārat” diyorlar. Bundan da baharatın anavatanının Hindistan olduğunu anlıyoruz. Hinduların kendi kutsal metinlerinde “Sanskritçe” bir isim olan “Bhārat” bir zamanların en kıymetli ticaret mallarından biri olarak sayılıyordu. Bugün Dünyada en çok baharatı tüketen ülke de Hindistan’dır.
Baharatın sağlık açısından, bağışıklık sistemimizin güçlenmesi açısından faydasını saymakla bitiremeyiz. Herkesin yemeklerde sık sık kullanmayı tercih ettiği baharatlar, aslında insan sağlığına da oldukça faydalıdır. Antioksidan gücünden tutun da iltihap önlemeye, zayıflatıcı etkisine varıncaya kadar yüzlerce faydası vardır. Bağışıklık sistemini güçlendirmede ve vücut direncini arttırarak hastalık oluşumunu engellemede önemli rol oynayan baharatları, doğru yerde ve doğru şekilde tüketerek faydalarını sağlayabiliriz. Örneğin kimyon, gaz ve hazımsızlık şikayetinde en çok tercih edilen baharattır. Vanilyanın ruhu dinlendirici etkisi vardır. Karanfil ağız kokusunu giderir ve antibakteriyel özelliği sayesinde diş ve diş eti ağrılarına iyi gelir. Karabiber, ateş düşürücü ve spazm geçiricidir. Aynı zamanda antioksidan ve idrar söktürücüdür.
Bununla birlikte yemekleri lezzetlendiren baharatların dikkatli kullanılması gereklidir. Faydalı diye bilinen bitkiler bile aşırı tüketildiğinde bazen zararlı hale gelebiliyor. Özellikle kapsaisin içeren acı biberi, fazla tükettiğiniz zaman tat alma duyunuz azalabilir. Fazla baharat tüketimi sonucu mide bulantısı, mide ağrısı, ishal sorunları ortaya çıkabilir. Mide rahatsızlığı olanlar baharatlı yemek tüketiminden kaçınmalıdır.
Yazımı Sema Sezgin Hakkı’nın Baharat şiiri ile bitirmek istiyorum.
Hayat….
Tam bir baharat
Bazen burcu burcu tarçın kokar,
Çiçek kokuları arasında,
Bazen koyu koyu karabiber
Karanlık bir yol ortasında…
