İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Gürkan Özcan: “İnsan Öncelikli Kentleşme Şart”

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Balıkesir Şube Başkanı Gürkan Özcan, 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminin 26. yılında yaptığı açıklamada, depreme hazırlıkta geçen sürenin yeterince değerlendirilmediğini, bilimsel planlamalar ve mevcut kaynaklara rağmen riskli yapıların büyük bölümünün hâlâ dönüştürülmediğini vurguladı. -Marmara Depremi ve Süregelen Endişeler

15 Ağustos 2025 13:13 Son Güncelleme: 15 Ağustos 2025 13:13

İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Gürkan Özcan: “İnsan Öncelikli Kentleşme Şart”

17 Ağustos 1999’da yaşanan ve Türkiye tarihinin en büyük felaketlerinden biri olarak kayıtlara geçen Marmara Depremi, nüfusun ve sanayi yapılarının yoğun olduğu bölgede on binlerce can kaybına, büyük ekonomik zarara ve derin sosyal travmalara yol açtı. Aradan geçen 26 yıla rağmen, özellikle Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde 10 Ağustos 2025’te meydana gelen 6,1 büyüklüğündeki deprem, kentlerin depreme ne kadar hazır olduğu sorusunu yeniden gündeme taşıdı.

Riskli Yapılar ve Tamamlanmayan Planlar

İnşaat Mühendisleri Odası’nın açıklamasında, Türkiye’de son yüzyılda 85 yıkıcı deprem yaşandığı ve yaklaşık 85 bin kişinin hayatını kaybettiği hatırlatıldı. Nüfusun %96’sının deprem riski altındaki bölgelerde yaşadığı belirtilirken, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre 6 milyon yapının riskli olduğu ifade edildi. Bu oran toplam yapı stokunun yaklaşık %60’ına denk geliyor.

2011 yılında hazırlanan ve 2023’e kadar tüm ülkenin depreme hazır hale getirilmesini hedefleyen Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı çerçevesinde yapı stoku envanterinin 2017’de tamamlanması gerekiyordu. Ancak Oda, bu sürecin hayata geçirilmediğini, riskli yapıların tespit ve dönüşüm çalışmalarında hedeflere ulaşılamadığını belirtti.

Kentsel Dönüşümde Yavaş İlerleme

2012’de başlayan kentsel dönüşüm sürecinde, 2024 yılına kadar yalnızca 238 bin yapının dönüştürülebildiği, bu sayının riskli yapıların yaklaşık %4’üne denk geldiği aktarıldı. Oda, dönüşüm projelerinin rant değeri yüksek bölgelerde yoğunlaştığını, riskli alanlarda ise yeterli çalışma yapılmadığını vurguladı.

Toplanan Vergiler ve Harcanan Kaynaklar

Açıklamada, 17 Ağustos’un ardından getirilen Özel İletişim Vergisi kapsamında 2025 yılı başına kadar 40,2 milyar dolar gelir elde edildiği, buna karşın kentsel dönüşüm için merkezi bütçeden 480 milyar TL harcandığı bilgisi paylaşıldı.

6 Şubat 2023 Depremleri ile Ortaya Çıkan Gerçekler

6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremlerde 50 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği, yaklaşık 40 bin binanın yıkıldığı ve maddi kaybın 100 milyar doları aştığı hatırlatıldı. Oda, bu tabloya rağmen sorumluluklarını yerine getirmeyen kurum ve yöneticilerden hesap sorulması gerektiğini vurguladı.

“Afetler Önlenebilir”

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Balıkesir Şubesi, depremi doğal bir olay olarak tanımlayarak, felakete dönüşmesinin insan kaynaklı olduğunu belirtti. Açıklamada, bilimsel bilgi ve mühendislik rehberliğinde hareket edilirse can ve mal kayıplarının önlenebileceği, kentleşme ve yapı üretiminde rant yerine toplum yararının esas alınması gerektiği ifade edildi.

Oda, yapı denetiminin kamusal bir hizmet olarak yeniden örgütlenmesi ve meslek odalarının sürece dahil edilmesi çağrısında bulunarak, “Depremler kaçınılmazdır, ancak afetler önlenebilir. Daha fazla vakit kaybetmeden harekete geçilmelidir” mesajını paylaştı.