Balıkesir’de Yüz Yıllık Bir Proje: Botanik Bahçesi
BALIKESİR’DE YÜZYILLIK BİR PROJE: BOTANİK BAHÇESİ
Kent peyzajının önemli yeşil alanları olan botanik bahçesi Uluslararası Botanik Bahçeleri Koruma Örgütü (BGCI) tarafından; “Bitki koleksiyonlarının korunduğu, sergilendiği, eğitim ve bilimsel araştırmalar için çeşitli dokümanları elinde tutan kurumlardır” şeklinde tanımlanmaktadır. Plansız ve denetimsiz gelişen ve her geçen gün yaşam koşulları ağırlaşan kentler, insanların doğadan uzaklaşmasına ve kopmasına neden olmaktadır. Günümüz modern dünyasında da insanların doğa ile bağlarını yaşatmak için şehir içlerindeki uygun mekânlarda botanik bahçeleri oluşturulmaya çalışılmaktadır.
Dünyadaki ilk botanik bahçesi 1543 yılında İtalya’da kurulan Pisa Üniversitesi bahçesidir. Türkiye’de ise ilk botanik bahçesi, “Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane” binasının yanında, 1839 yılında hizmete açılan “Galata Sarayı Botanik Bahçesi” dir.
Günümüzde birçok belediye şehirlerde botanik bahçesi için özel alanlar ayırma gayreti içerisine girmiştir. Ancak, profesyonel manada gerçek botanik bahçelerinin üniversiteler tarafından kurulan bahçeler olduğu da bir gerçektir. Ülkemizde; İstanbul Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi küçük alanlarda hizmet veren botanik bahçeleridir. Bununla birlikte, Süleyman Demirel, Akdeniz, Harran ve Atatürk Üniversitelerindeki botanik bahçeleri de halen proje aşamasında olan bahçelerdir. Ancak bunların bir kısmı bulundukları yerin iklim koşulları nedeniyle, diğer bir kısmı da maddi yetersizliklerden dolayı aktif değillerdir.
BAUN. Botanik Bahçesi, Çağış Yerleşkesinde 20 ha’lık bir alanda kurulacaktır. Balıkesir’in iklim kuşağı, arazi yapısı ve mevcut bitki örtüsü bir botanik bahçesi için son derece uygundur.
Balıkesir ile ilgili olarak arşivlere bakılacak olursa, Balıkesir’de ilk botanik bahçesinin “Hamidiye Bahçesi” adıyla Sultan II. Abdülhamid (1901) döneminde kurulmuş olan ve şu an ki Kuva-yi Milliye Müzesi’nin olduğu bahçedir. Arşiv kayıtlarında bahçenin özel bir törenle açıldığına dair fotoğraflar mevcuttur. Yine 1920‘li yıllarda Balıkesir Öğretmen Okulu bahçesinde çekilmiş fotoğraflara bakılacak olursa, o yıllarda bahçenin bir botanik bahçesi gibi dizayn edildiği görülebilecektir. Ve neredeyse 100 yıl geçmiş aradan, yıl 2017 ve Balıkesir’de böyle bir botanik bahçesi hala yok.
Yaşayan bir kampüs alanı hedeflenen üniversitemizde, gerek üniversite personelinin gerekse öğrencilerimizin zaman geçirebileceği rekreaktif alanlar maalesef bulunmamaktadır. Oysaki kampüs alanında, içerisinde göleti ve deresi ile birlikte değerlendirmeyi bekleyen geniş bir yeşil alanımız mevcuttur. Hatta bu alanın GMKA’dan alınan proje desteği ile Master planı, Bitki yerleşim planı, alt yapı planları ile yönetim binasının projesi bile hazırlanmıştır. Hazırlanan bu projenin hayata geçirilmesi elbette kolay olmayacaktır. Bu konuda geniş kapsamlı bir işbirliğine ihtiyaç vardır. Bu projenin gerçekleşmesi; Üniversite, Yerel yönetimler, DSİ, Orman bölge müdürlüğü ve STK’lar işbirliği ile mümkün olacaktır.
Üniversitemizde kurulacak olan botanik bahçesi, Üniversitemizin ve Balıkesir şehrinin ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımına da katkı verecektir. Burada; yerel ve ulusal düzeyde doğa eğitimleri gerçekleştirilebilecek, öğrenciler ve Balıkesir halkı için harika bir rekreasyon alanı olarak değerlendirilebilecek, Tıbbi bitkiler ve bahçıvanlık kursları düzenlenecek, Balıkesir’in nadir bitkileri için koruma alanı olacak, yerel ve ulusal düzeyde araştırmalar yapılabilecektir.
Ayrıca, neredeyse her büyük şehrinde Botanik bahçesi olan Avrupa ve Asya ülkeleri bu potansiyellerini eğitim, dinlenme, doğa koruma bilincini kazandırmanın yanında turizm alanında da önemli bir çeşitlilik ve gelir kaynağı olarak sunmaktadırlar.
Artık hayallerin gerçeklere dönüştüğü ülkemizde bu hayalimizin gerçekleşmesini ümit ediyoruz, çok mu şey istiyoruz?
