Bitkilerde Akıl Var/Mı?
Bitkilerde Akıl Var/Mı?
Bazı bilim insanları bitkilerin zeki ve sosyal varlıklar olduğunu, zorluklara karşı strateji geliştirerek geliştiğini iddia ederler.
Peki bitkiler akıllı canlılar mı gerçekten?
Sorun çözebilir ya da çevreleriyle yani diğer bitkilerle, böceklerle ya da daha gelişmiş hayvanlarla iletişim kurabilir mi?
Bitkilerin akıllı ve duyarlı organizmalar olduğu ve görünenden çok daha karmaşık becerilere sahip oldukları fikri, Demokritus’tan Platon’a, Linne’den Darwin’e birçok filozof ve bilim insanı tarafından da dile getirilmiş.
Bitkilerde bir beyin olmamasına rağmene, varlıklarını sürdürmeye dair her tür problemi ustaca çözebiliyor; kendi aralarında bilgi alışverişi yapabiliyor, köklerinden en tepesindeki yaprağa kadar her türlü bilgiyi aktarabiliyor. Bitkinin daha iyi suya, topraktaki minerallere ve güneş ışığına ulaşmak için gösterdiği esnek davranış biçimleri, bitkilerin de zekâya sahip olduğu izlenimi veriyor.
Evet, bitkilerin bir beyinleri yok ama dış kaynaklı streslere karşılık verme yetenekleri bile var. İlginç bir şekilde ne olduklarının ve çevrelerinin farkındalar. Hatta bitkiler harika bir iletişimcilerdir. Çevrelerindeki komşu bitkilerle ya da böcekler ve hayvanlarla birçok bilgiyi paylaşırlar. Tüm bunlar bitkilerin bizden daha zeki olduğunu düşündürebilir.
Elbette bitkilerin bizim anladığımız şekilde beyinleri ve zekâları yok. Fakat beyinleri varmışçasına zekice hareket ettikleri de bir gerçek. O halde -hayvanlardan farklı olarak- bir beyne sahip olmayan bitkiler nasıl kendi problemlerini çözebiliyor, akılcı davranabiliyor ya da çeşitli uyarıcılar için tepki oluşturabiliyor?
Evet tüm bunların bilimsel bir açıklaması var. Bu mucizevi faaliyetler hücrelerdeki genlerin kontrolünde gerçekleşiyor. Ancak son derece karmaşık olan ve halen tam olarak açıklanamayan bu olayların; akıl ve şuurdan yoksun olan genler ve hormonlar tarafından kendi kendilerine yapıldığını söylemek de pek aklı tatmin etmiyor. Şimdi diyeceksiniz ki “genlerin hiç mi rolü yok?”. Tabiki var. Sebepler dünyasında yaşıyoruz ancak sebeplerin böyle mükemmel sonuçları düşünecek aklı iradesi ve kudreti yoktur. Her şeyi hikmetle yapan sonsuz ilim sahibi Allah, bitkilerde görülen bu akıllıca hareketleri hücrelere yerleştirdiği genler vasıtasıyla yürütmektedir.
