Bu Deyimlerin Kaynağı Balıkesir'den Geliyor!
Balıkesir’in deyim ve atasözleri, bölgenin zengin kültürel mirasını ve tarihsel yaşantılarını yansıtan ilginç hikayeler sunuyor; işte bu deyimlerin kökenleri ve anlamları.
Bu Deyimlerin Kaynağı Balıkesir’den Geliyor!
Balıkesir, köklü tarihi ve zengin kültürel mirasıyla sadece doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda deyim ve atasözleriyle de dikkat çeker. Bu deyimler, bölgenin tarihi yaşantılarından ve yerel hikayelerinden izler taşır.
Balıkesir’e özgü deyim ve atasözlerinin kökenleri, bölgenin kültürel dokusunu yansıtan ilginç ve öğretici öyküler sunar. İşte Balıkesir kökenli bazı deyimlerin kökenlerine dair bilgiler ve bu deyimlerin tarihçesi.
“Sındırgı’yı Sıyarttık Karaağaca Kandil Astık!”
Sıyartmak: Gitmek, uzaklaşmak
“Sındırgı’yı sıyartıp Karaağaç’a kandil asmak” deyimi, çok gezip dolaşmak anlamında kullanılır. Bu deyim, Sındırgı ilçesiyle ilişkilendirilen bir hikayeye dayanıyor.
İbrahim Ethem Akıncı, Demirci Akıncıları adlı eserinde; cephe komutanlığından gelen emirle Sındırgı ve Bigadiç istikametinde baskınlar yapması emredildiğini, düşmanın dikkatini dağıtmak için Karaağaç köyünün tepelerine ateşler, kandiller yaktırdığını söylemiştir . Aynı kitapta 54. sayfada Nara Baskını anlatır. Karaağaç köylüler: “Nara’yı bastık Karaağaç’a kandil astık” sözünü kullanırlar. Yani Sındırgı’yı kurtardık Karaağaç’a zaferimizin göstergesi için kandili bağladık, anlamında kullanılmıştır.
Işıklar köyündeki Ahmetli Dededen Sındırgı ve mezarlıktaki Kılavuz Dede ve Karaağaç köyündeki Veliordu, Basamaklı, Kalaycıguneyi ve Botmen dedeleri görülmektedir. Sındırgı ve çevresinde bir tehlike olduğunda ışık dedeleri birbirlerine, Ulus dağından, Uludağa oradan payitahta haber vermek ve iletişim kurmak için kandil kullandıkları da bir efsanedir.
“Akbaş Çırası Gibi Yanmak/Yakmak”
“Akbaş çırası gibi yanmak/yakmak” deyimi, perişan olmak, büyük zarara uğramak veya aniden öfkelenmek anlamında kullanılır. Akbaş, Balya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir. Ancak bu deyim zamanla “Marmara çırası gibi yanmak/yakmak” şeklinde yaygınlaşmış ve Akbaş’ın ismi geri planda kalmıştır. Marmara adı, bazen Marmara Adası’nı ifade etse de, burada bahsedilen Marmara Adası’nın Balıkesir’e bağlı olduğu unutulmamalıdır.
“Varıver Geliver, Pazar Köyü Altı Saat”
“Varıver geliver, Pazar köyü altı saat” deyimi, Balıkesir’in Balya ilçesine bağlı Pazarköy’ü işaret eder. Bu deyim, köyler arasında geçen zamanı anlatmak için kullanılır. Ülke genelinde “Pazar köyü” adı verilen yerleşim yerleri bulunur, bu yüzden bu deyim çeşitli bölgelerde farklı anlamlarla sahiplenilebilir.
“Fakir Oyuna Çıkınca Davul Patlarmış”
Balıkesir ve çevresinde kullanılan “Fakir oyuna çıkınca davul patlarmış” atasözü, genellikle “Fakir hırsızlığa çıkmış, ay akşamdan doğmuş” şeklinde dile getirilir. Bu atasözü, fakirliğin veya öksüzlüğün belirli durumlarda getirdiği zorlukları anlatan bir halk hikayesidir.
Editör: Seren Çiftçi