Çöpümüzün Kıymetini Bilmiyoruz!

Günlük ne kadar çöp ürettiğimizi merak etiniz mi hiç? Ülkemizde üretilen kişi başına çöp miktarı ile ilgili maalesef yeterli bir veriye ulaşmak zor.

Çünkü, çöp ürettiğimizle ilgili olarak net rakamların ortaya çıkmamasının en temel nedeni halen ülkemizde üretilen çöplerin planlı bir şekilde bertaraf edilmemesi veya geri dönüşüme dönmemesidir. Çevre Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de ancak 26 milyon kişinin atıkları dogru bir şekilde müdahale görüyor. Geri kadan neredeyse 50 milyonluk nüfusun atıkları ya plansız bir şekilde bir yerde biriktiriliyor, ya da çevre standartlarına hiç uygun olmayan yerlerde depolanmaya devam ediyor. Halihazırda kontrol edilebilen atık miktarı arasında yapılan çalışmalara göre kişi başı üretilen çöp miktarı günlük 1.2 kg’dır. Ülkenin geri kalanının da aynı miktarda atık ürettiğini düşünürsek karşımıza çıkacak günlük rakam yaklaşık 90 000 Ton olacaktır.

Çöpten Elektrik Üretmek Mümkün mü? Ürettiğimiz çöplerin büyük bir bölümü o ilin düzenli depolama sahalarında biriktirilir. Biriken çöpler zamanla çürümeye başlar. Çöplerin çürümesi esnasında çöp gazı dediğimiz, yüksek oranda Metan (CH4) içeren zararlı bir gaz meydana gelir. Çevre kirliliğine yol açan bu metan gazının zararını elektrik üretimi ile engellemek mümkün. Bu amaçla, depolanan çöplerin içine belirli aralıklarla delikli borular yatay veya dikey olarak döşenmektedir. Vakum pompası ile metan gazı bu borulardan çekilir ve gaz motorları ile yakılarak elektrik elde edilir.

Dünyada yaklaşık 100 yıldır şehir çöpünün yakılarak enerji üretilmesi yöntemi kullanılmakta. Bu amaçla 5 farklı yöntemle (yakma, termal gazlaştırma, biyogaz, çöp gaz ve atık ısı) enerji elde edilmekte.

Şehir atıkları içerisinde kısmen, atmosfere zararlı madde salınımına sebebiyet verecek materyaller bulunabilmektedir. Bu materyaller için, en çevreci bertaraf yöntemi, termal gazlaştırma yöntemidir. Yüksek ısıda çalışan reaktörlerde bu gazların yakılması ile açığa çıkan termik enerji ile yüksek basınçlı buhar üretilip, buhar türbini marifeti ile de elektrik üretilir. Zararlı moleküllerinden arındırılmış diğer katı maddeler ise başta yol ve asfalt için nitelikli dolgu malzemesi olmak üzere farklı alanlarda değerlendirilebilir. Ayrıca, biriktirilen çöplerdeki fermente edilmiş organik materyal (kompost) de Park ve Bahçelerde peyzaj hammaddesi olarak kullanılabilir.

Hal böyle iken, ülke olarak çöpümüzü değerlendiremiyoruz ve her yıl 1.5 milyar lirayı çöpe atıyoruz. Uzmanların dediğine göre, attığımız bu çöplerde 500-600 MW’lık bir kapasite varmış ve şu ana kadar çöpten sadece 11 il elektrik elde ediyormuş, Yani ülkemizin attığı çöpün daha 5’de 1’ini değerlendirebiliyormuşuz.

Dilerim bir an önce bu atıl vaziyette duran kaynağı ülke ekonomisine kazandırabiliriz. Böylece, hem kaynaklar yerinde değerlendirilir, belediyelere enerji ve gelir elde etmiş olur, hem çevre için önemli bir yatırım yapılmış olur hem de çöplerin neden olduğu çevre kirliliğinin önüne geçilmiş olur.