DOĞAÇLAMA TİYATRO

Doğaçlama Tiyatro sahnede her şeyin spontan bir biçimde ortaya çıktığı, ezbere dayalı olmayan bir tiyatro türüdür. Son dönemlerde git gide yaygınlaşan , Avrupa’da ve Amerika’da 1950′ li yıllardan beri gelişmekte olan doğaçlama tiyatronun ülkemizde geniş anlamda gündeme gelmesi ise Osman Tan Erkırı’n sunduğu “Anında Görüntü Şov” isimli programla olmuştur. Bu programda Mahşer ve Cümbüş adındaki iki tiyatro grubu doğaçlama oyunlar üzerinde yarışarak tiyatro sporu yapmışlardır.

Onların başlatmış olduğu bu oluşum ülkemizde geniş alanlara yayılmış bu anlamda Doğaçlama Tiyatro Ligleri ve turnuvalar gibi organizasyonlar düzenlenmiş, bir çok doğaçlama tiyatro ekipleri oluşmuştur. Metin tiyatrosuna göre farklılık gösteren doğaçlama tiyatro biraz zeka ve yaratıcılık ister. Oyuncunun oyun içerisinde anında vermiş olduğu cevaplar doğaçlama tiyatronun temelidir. Doğaçlama aslında gündelik yaşamımızdaki ilişkilerimiz için de önemlidir. Bu yüzden alacağınız doğaçlama eğitimi meslek hayatınızda da büyük yarar sağlayacaktır.

Doğaçlama Tiyatronun ne zaman ortaya çıktığına dair pek çok görüş mevcut. Tam bir tarih belirtilmemekle birlikte akademisyenler, İlyada ve Odysseia gibi erken Yunan anlatı destanlarını bir tür doğaçlamalı hikaye anlatımı olarak gördüklerinden, doğaçlamanın tarihini de oldukça eski zamanlara kadar götürülebileceğini, doğaçlamanın sanatsal ifade ve iletişim biçimi olarak ilkel insanların ritüel görüntüleri içinde, binlerce yıllık dini gelenek ve yazıda yer alan kutsallığa dayandığını da dile getiriyorlar.
Bu anlamda Antik Yunan’da çeşitli şölenlerde doğaçlama tiyatro gösterilerinin gerçekleştirildiği de yine konuyla ilgili dikkat çekilen noktalardan biri. Özellikle Roma’da Atellan Farce olarak bilinen Atellan Komedileri, bir takım maskeli doğaçlamacıların, pandomim benzeri bir sunumla gerçekleştirdikleri anlık şakalardan oluşuyordu.
Ancak doğaçlama tiyatro, kendi başına bir disiplin olarak ilerleme göstermekten çok yüzyıllar boyu tiyatroların oyun metinlerinin oluşturulmasında, oyunculuk egzersizlerinde yardımcı bir unsur olarak görüldü. Örneğin modern doğaçlamanın köklerinden biri olarak kabul edilen Commedia Dell’Arte’nin yine Roma dönemindeki doğaçlama oyunlardan ortaya çıktığını, Shakespeare’in oyunlarının da yazılmış metin ile provalarda aktörlerin doğaçlama söz ve eylemlerle birleştirilerek son şeklini aldığını iddia eden kaynaklar mevcut.

Doğaçlama Tiyatro gösterileri ise seyircilerin keyif aldığı ve her gösteri de farkli bir şey izleyebildiği bir etkinliktir. Bu gösterilerde seyirci oyunun yönetmeni, yazarı, kostümcü ve dekoru olur bu anlamda bu gösterilerde seyircinin katılımı muazzam önemlidir. Seyirciden aldıkları çıkış noktaları ile oyuna başlayan oyuncular yine performanslarındaki başarıyı seyirciye bırakır. Aslında bu gösteriler de seyirci bir nevi oyuncudur kimi zaman sahnede oynar, kimi zaman ise çıkış noktalarıyla oyunu yönlendirir. Doğaçlama Tiyatro gösterileri bir ekibin doğaçlama turları oynaması ile ya da iki ekibin bu turlar üzerinde yarışmalarıyla tiyatro sporuna dönüşebilir. Bu gösterilerde oyunun yönetmeninin önemli bir etkisi vardır. Oynanan doğaçlama turların doğru yerlerinde düdük çalmalı ve en doğru finali yakalayabilmelidir.

Doğaçlama Tiyatronun Büyükannesi olarak anılan Amerika’lı Drama hocası, yazar Viola Spolin “Herkes oynayabilir,herkes doğaçlama yapabilir” demiştir. Onun ortaya koyduğu Spolin Doğaçlama Metodu bir çok sanatçının kariyerine yön vermiştir. O tiyatro oyunlarının her alana uyarlanabileceğini söyler.
Tiyatro sporu kavramını ise ortaya atan Keith Johnstone olmuştur. 1977 yılında Loose Moose adlı doğaçlama tiyatro yapan grubu kurmuştur.

Ülkemizde Doğaçlama Tiyatro’nun Türkiye’deki en önemli uygulayıcılarından ve İstanbulimpro Doğaçlama Tiyatro Topluluğu’nun kurucusu Koray Tarhan’dır ve Doğaçlama El Kitabı adlı kitabı tiyatro sporuna ilgi duyanlar için önemli bir kaynaktır.

Yazımı ünlü oyuncu Marlon Brando’nun şu sözüyle noktalıyorum : “Hayat, bir doğaçlamadır .. !

Sevgiyle, tiyatroyla kalın dostlar..