DOMATESTE ERKEN DÖNEM HASTALIK VE ZARARLILARI
DOMATESTE ERKEN DÖNEM HASTALIK VE ZARARLILARI
Merhaba değerli okurlar. Mâlum üretim sezonu yaklaşıyor, bu hafta sizlere Domates bitkisinde erken dönem de görülen hastalık ve zararlılar hakkında bilgi vereceğim. “Domateste erken dönem ne demek?” bunu tanımlayarak başlamak istiyorum. Erken dönem olarak; tohum aşaması da dahil olmak üzere domatesin ilk çiçek salkımı oluşturmasına kadar geçen süreyi kastediyorum.
Bazen domatesi tohumdan ekip kendiniz fide yetiştiriyor ve bu fideleri dikiyorsunuz, bazen de hazır fide olarak satın alıyor ve dikiyorsunuz. Tohumdan yetiştirdiğiniz zaman; tohumun çimlenememe sorunları ve tohumun karıncalar tarafından çekilmesi ile başka toprak altı zararlılar tarafından tamamen veya kısmen yenmesi gibi sorunlarla karşılaşıyorsunuz. Çimlenmeyi başaran tohumlardan çıkan kökler ve gövde hem ince hem de çok nazik olduğundan; toprak ve su kaynaklı olan birtakım hastalıklara maruz kalıp daha baştan ölebiliyor, bunun yanında yine toprak altı ve toprak üstü zararlıların verdiği zararlar da oluyor. Toprak yüzeyine önce iki adet yalancı yaprak çıkıyor, sonra ortasından gerçek yapraklar çıkmaya başlıyor ve yapraklanma giderek artıyor ve bu yapraklar büyüyor, dallanma artıyor, yavaş yavaş gövde çapı genişliyor ve ilk çiçek salkımı oluşmaya başlıyor. İşte bu dönemin içinde kalan gelişme sürecine “erken dönem” diyoruz.
Domates tohumları çimlendikten sonra iki adet yalancı yaprak çıkar ve bunlar hemen hemen yere paralel olur. Bu yaprakların ortasından gerçek yapraklar çıkmaya başlar ve bu devrede gövde de uzamaya başlar. Uzayan bu gövde ince ve nazik yapısı sebebiyle toprak kaynaklı mantarların oluşturduğu “çökerten” hastalığına yakalanabilir ve gövdenin toprağa yakın olan kısmı önce kahverengileşir sonra kısa sürede kararır. İlaçlı tohum kullanarak fide yetiştirdiğinizde veya hazır fidelerinize; can suyundan çökerten mantarlarına etkili olan kimyasalları vererek, daha iyisi fide dikiminden önce fideleri “Hümik asit”, “tel kurdu ilacı” ve “çökerten ilacı” ile hazırlanmış solüsyona “bandırma” yapmak suretiyle yerine dikerek bu sorunun önüne geçebilirsiniz. Ayrıca bu dönemden sonra hızlı bir şekilde boylanma olacağından; gövdenin kalınlaşmasını teşvik etmemiz gerekiyor. Bitki boyu fazla uzamadan önce damlama sulama sisteminden “fosfor” ve “aminoasit” içerikli gübre vermek ileriki zamanlarda de iyi sonuçlar elde etmenizi sağlar. Dikimden hemen sonra can suyu verilmelidir. Benim tavsiyem can suyu sulamasının yarısından sonra bir “nematod ilacı” veya “yeni nesil toprak dezenfektanı” ile damlama sulama sisteminden uygun dozda uygulama yapılmalıdır.
DOMATESTE DAMLAMA SULAMA YAPMANIZI ŞİDDETLE ÖNERİYOR VE TAVSİYE EDİYORUM.
HASTALIKLARI ARTIRMAMAK İÇİN SALMA SULAMA YAPMAYIN! ZATEN SU YOK!
Bitki boyu uzadığı ve dallanmalar başladığı zaman, yapraklanma artışını teşvik etmek için yapraktan “sıvı azot” gübresi sıkabilirsiniz. Bu iş için her 100 litre suya 1 kilogram üre ve 2 kilogram amonyum sülfat (şeker) gübresini eriterek sıvı azot gübrenizi hazırlayabilir veya piyasadan sıvı azot gübresi satın alıp kullanabilirsiniz. Bu karışımı veya satın alacağınız sıvı azot gübresini yine piyasadan alabileceğiniz “yaprak gübresi” (iz element gübresi) ile üzerinde yazan dozuna uygun olarak karıştırıp kullanın. Tohumdan yetiştirilmiş fide dikimlerinde veya hazır fide dikimlerinde dikimden 1 hafta sonra, Kalsiyum ve Magnezyum vermeniz gereklidir. Bu iki gübreyi ayrı ayrı alırsanız birbirine karıştırmadan uygun dozunda ve tek başına yapraktan sıkmanız gerek. İleri bir teknoloji ile birbiriyle karıştırılmış olan Kalsiyum ve Magnezyum içerikli gübreyi uygun dozunda yapraktan kullanabilirsiniz.
Bitkinin giderek çiçek salkımı oluşturma aşamasına yaklaştığını unutmayın ve yapraktan olacak şekilde ve tercihen “aminoasit katkılı sıvı bir fosfor” gübresini, tek başına ve dozuna uygun şekilde sıkın. Çiçekler açmadan hemen önce veya açar açmaz yine yapraktan ve dozuna uygun olarak, tek başına “Çinko”, “Bor” içerikli bir yaprak gübresi sıkın (daha önce aldığınız yaprak gübresi Çinko, Bor içerikliyse onu kullanabilirsiniz)
Buraya kadar besleme yönünden bilgi verdim, bundan sonraki kısımda ise koruma yönünden bilgi vererek devam edeceğim.
İlk koruma tedbiri toprak altında kökte zarar yapan tel kurtları içindir. Eğer bandırma solüsyonu hazırlayıp fideleri bandırmadıysanız, can suyunda çökertene etkili mantar ilacı vermiştik ya işte onun içine “tel kurdu” için de ilaç katarak verin, ama birden fazla kimyasal karışacağı için mutlaka içine “aminoasit içerikli gübre” de katmanız gerekir. Hatta suya önce aminoasit içerikli gübre, sonra tel kurdu ilacı en son da çökerten ilacı girsin. Damlama sulama sisteminden içerikli bir ürün vermek ve aynı ürünü yapraktan da sıkmak solgunluk hastalıklarına önlem almanızı sağlayacaktır. Tohumdan yetiştirilen fidelerde bitkiniz iki gerçek yapraklı olunca (yani tohumdan ilk çıkan yalancı iki yaprak dışında domates yaprağına benzeyen iki yaprak çıkınca) yapraktan ve uygun dozunda aminoasit ve mildiyö ilacı ile külleme ilacı sıkın. Unutmayın suya önce aminoasit veya aminoasit içerikli gübre girecek, sonra ilaçlar.
Buraya kadar toparlayalım. Domateste erken dönemde besleme ve koruma uygulamaları için sizlere bilgiler vermeye çalıştım. Şimdiye kadar ne yaptık? Besleyici olarakꓽ Sıvı Azot, sıvı Fosfor, Kalsiyum, Magnezyum, Aminoasit, iz element gübresi, Bakır, Kükürt verdik. Koruyucu olarak iseꓽ Nematod ilacı veya toprak dezenfektanı, hidrojen peroksit, Tel kurdu ilacı, Çökerten ilacı, Mildiyö ilacı, Külleme ilacı verdik. Tavsiye ettiğim besleme uygulamaları sayesinde erken yaprak yanıklığını bu erken dönemde muhtemelen görmeyeceksiniz. Bir sonraki yazımda domates gelişim dönemlerine göre uygulamalar hakkında bilgilendirmeye devam edeceğim.
