Mars'taki Yarıkların Sırrı Laboratuvarda Çözüldü
Mars’taki gizemli yarıklar nasıl oluştu? Bilim insanları, donmuş karbondioksit bloklarının yüzeyde kayarak bu izleri bıraktığını ilk kez deneyle kanıtladı.

Utrecht Üniversitesi’nden bilim insanları, Mars yüzeyinde görülen yarık benzeri yapıların oluşumunu açıklayan önemli bir buluşa imza attı. Uzun süredir yalnızca teori olarak öne sürülen bu oluşumların, donmuş karbondioksit (kuru buz) bloklarının hareketiyle meydana geldiği, ilk kez laboratuvar ortamında kanıtlandı.
Kuru Buz, Mars Kumunda Yollar Açıyor
Araştırma, Mars’ın ince atmosferinde kuru buzun süblimleşerek yani doğrudan gaz haline geçerek, kumullar üzerinde tıpkı bir kazıcı gibi ilerlediğini ortaya koydu. Yüksek gaz basıncı, buzun çevresindeki kumu her yöne savurarak uzun hendekler oluşturuyor. Bu süreç, NASA’nın HiRISE kamerasıyla görüntülenen Mars yüzeyindeki izlerle büyük oranda örtüşüyor.
Teori Gerçeğe Dönüştü: İlk Kez Deneyle Kanıtlandı
Bilim dünyasında daha önce bu yarıkların sebebi hakkında farklı hipotezler ortaya atılmış olsa da, kuru buzla oluştuğu yönündeki görüş şimdiye dek deneysel olarak kanıtlanmamıştı. Dr. Lonneke Roelofs ve ekibi, bu boşluğu doldurarak Mars’taki jeolojik süreçlerin daha iyi anlaşılmasına katkı sağladı.
Mars Koşullarında Gerçekleştirilen Özel Deney
Deneyler, İngiltere’deki Açık Üniversite’ye ait özel "Mars odasında" yürütüldü. Bu oda, Mars'ın düşük basınçlı atmosferini ve sıcaklık koşullarını taklit edebilecek şekilde tasarlandı. Farklı eğimlerde kum tepeleri oluşturan araştırmacılar, kuru buz bloklarını bırakarak etkilerini gözlemledi.
"Kum Solucanı Gibi" İlerleyen Buz Blokları
Dr. Roelofs, gözlemlerini, “Kumun içinden geçen buz bloklarını izlerken kendimi Dune filmindeki kum solucanlarını seyreder gibi hissettim” sözleriyle anlattı. Süblimleşen bloklar, eğim boyunca hareket ederken kumda simetrik izler bıraktı.
Mars’ta Kış Farklı İşliyor: Buz ve Kum Etkileşimi
Kızıl Gezegen’de kış aylarında sıcaklık -120°C’ye kadar düşüyor. Bu koşullar altında kumulların üzeri, 70 cm kalınlığına kadar ulaşabilen karbondioksit buzuyla kaplanıyor. Baharla birlikte ısınan yüzey, buzu istikrarsızlaştırıyor ve bloklar halinde yamaçlardan aşağı kaymalarına neden oluyor.
NASA Görselleriyle Uyumlu Sonuçlar
Elde edilen izler, Mars yörüngesinden çekilen HiRISE görüntüleriyle büyük benzerlik taşıyor. Özellikle güney yarımküredeki kumullar, bu oluşumların en sık görüldüğü bölgelerden. Bu benzerlik, deneysel bulguların gezegen üzerindeki gerçek jeolojik süreçlerle örtüştüğünü kanıtlıyor.
Mars’ı Anlamak, Dünya’yı Daha İyi Anlamaya Yardımcı
Dr. Roelofs, araştırmanın yalnızca Mars’ı değil, Dünya’daki doğa olaylarını anlamaya da katkı sunduğunu belirtiyor:
“Farklı gezegenlerdeki süreçleri incelemek, kendi gezegenimize dair sorular sormamızı kolaylaştırıyor. Bu, bakış açımızı genişletiyor.”