'Bir Çuval İnciri Berbat Etmek' Deyiminin Kökeni Balıkesir'de Saklı
Balıkesir’in incir üreticilerinden miras kalan “bir çuval inciri berbat etmek” deyimi, aslında gerçek tarımsal deneyimlerden doğmuş, bugün bile kullanılan köklü bir halk sözüdür.
'Bir Çuval İnciri Berbat Etmek' Deyiminin Kökeni Balıkesir'de Saklı
Günlük hayatta sıkça kullandığımız deyimlerden biri olan “bir çuval inciri berbat etmek”, aslında yalnızca mecaz değil—toprağa ve tarıma dayalı bir geçmişin izlerini taşıyan, gerçek bir olaylar silsilesinin ürünü. Bu deyim, Balıkesir’in zengin tarım kültüründe özellikle Edremit, Burhaniye ve Havran çevresindeki incir üreticileri tarafından hâlâ hatırlanıyor.
Her Şey Bir Kuru İncirle Başladı
Balıkesir’in kırsal köylerinde, özellikle 1950’li ve 60’lı yıllarda incir, köylü için hem temel geçim kaynağı hem de sezonluk alın terinin karşılığıydı. İncir kurutulmadan önce özenle seçilir, taş baskılarla ezilmezdi. Özellikle yaş incirin nakliyesi sırasında yapılan en ufak bir hata, bir çuval dolusu incirin çürümesine neden olabiliyordu.
“Bir Tanesinden Tüm Çuval Gider”
Balıkesirli yaşlıların anlatımına göre, bir çuval içindeki sadece bir tane ezilmiş ya da kurtlanmış incir, kısa sürede diğerlerine de zarar verir; bu da tüm ürünün bozulmasına neden olurdu.
O dönemlerde kullanılan çuvallar hava almadığı için, sadece tek bir hata, bir sezonluk emeğin yok olmasına sebep olabiliyordu. Bu yüzden köylüler, özellikle incir taşırken şu cümleyi sıklıkla tekrar ederdi:
“Aman ha! Bir çuval inciri berbat etme!”
Deyimle Gelen Uyarı Kültürü
Zamanla bu uyarı cümlesi, yalnızca incir için değil, başarılı giden bir işin, bir kişinin hatasıyla bozulabileceği durumlar için mecaz anlam kazandı. Balıkesirli büyükler hâlâ çocuklarına veya torunlarına kızarken bu deyimi kullanıyor:
“Her şey güzeldi ama sen geldin bir çuval inciri berbat ettin!”
Deyim Balıkesir'de Yaşıyor
Bugün Edremit çarşısında ya da Burhaniye'nin eski kahvelerinde oturan yaşlılardan biri, size bu deyimi gerçek bir olayla anlatabilir. Kimi zaman bir düğün yemeği sırasında incir hoşafı bozulan gençten, kimi zaman pazarda taşıma sırasında yere düşen çuvallardan…
Ama hepsinin ortak bir mesajı var:
"Emeği mahvetmek kolay, dikkat etmek gerek."
Bu Deyimlerin Kaynağı Balıkesir'den Geliyor!Gündem
