Türkiye'de toryum hangi illerde var? Türkiye'nin toryum rezervi ne kadar?

Çinli bilim insanları, toryum yakıtını uranyuma dönüştürmeyi deneysel düzeyde başardı. Bu gelişme, toryum rezervleri açısından dünyanın sayılı ülkelerinden biri olan Türkiye'de yeniden gündem yarattı. Prof. Dr. Engin Arık, yaklaşık 20 yıl önce yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin toryum yatakları dünyanın en zengin yatakları. Türkiye, enerji ihtiyacını senede 50 ton toryum ile karşılayabilir.” demişti. Peki Türkiye’de toryum hangi illerde bulunuyor, rezerv miktarı ne kadar ve nükleer enerji potansiyeli ne durumda?

Türkiye’de Toryum Hangi İllerde Bulunuyor?

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Eti Maden tarafından yürütülen çalışmalar, Türkiye’nin toryum açısından oldukça zengin bir ülke olduğunu gösteriyor. Toplam toryum rezervi 790.000 ila 800.000 ton arasında tahmin ediliyor. Türkiye'nin başlıca toryum yatakları şu illerde yer alıyor:

• Eskişehir - Sivrihisar (Kızılcaören, Karkın, Okçu): Türkiye’nin en büyük toryum yatağı burada bulunuyor. MTA verilerine göre 380.141 ton rezerv tespit edildi.
• Malatya - Hekimhan - Kuluncak: 2020 yılında keşfedilen bu sahada 3,8 milyon tonluk kaynak belirlendi. Toryum açısından dünyanın en zengin alanlarından biri olarak gösteriliyor.
• Eskişehir - Beylikova: Eti Maden’in çalışmalarına göre 694 milyon ton cevher içinde 788 ppm ThO₂ tespit edildi. Bölge nadir toprak elementleriyle de dikkat çekiyor.
• Isparta - Aksu: 20 bin tonun üzerindeki rezerviyle Türkiye’nin enerji geleceğinde stratejik öneme sahip. Tek başına 100 yıllık enerji ihtiyacını karşılayabilecek düzeyde olduğu belirtiliyor.
• Kayseri - Felâhiye, Sivas, Diyarbakır, Burdur - Çanaklı: Bu bölgelerde de toryum varlığı belirlendi, detaylı sondaj ve analiz çalışmaları sürüyor.

Türkiye’nin Toryum Rezervi Ne Kadar?

Türkiye’nin toplam toryum rezervi yaklaşık 790 bin ton olarak hesaplanıyor. Bu miktar, Türkiye’yi Hindistan ve Brezilya ile birlikte dünyanın en büyük toryum rezervine sahip ilk üç ülkesinden biri yapıyor. Toryumun enerji yoğunluğu uranyuma göre daha yüksek olduğu için bu rezervin stratejik değeri oldukça büyük.

Toryumun Nükleer Enerji Potansiyeli Nedir?

1 ton toryum yaklaşık 1 milyon varil petrole eşdeğer enerji üretebiliyor. Toryum, radyoaktif atık üretimi bakımından da uranyuma göre çok daha çevreci bir yakıt olarak görülüyor. Nükleer reaktörlerde türanyum-232’nin uranyum-233’e dönüştürülmesiyle kullanılabilen bu yakıt, geleceğin enerji kaynağı olarak değerlendiriliyor.

Toryumun Ekonomik Değeri Ne Kadar?

2025 yılında toryumun kilogram fiyatı 74 - 100 ABD doları civarındaydı. Türkiye’nin 790.000 tonluk rezervi en düşük fiyattan hesaplandığında yaklaşık 58,4 milyar dolarlık bir potansiyele sahip. Ancak enerji üretiminde kullanılabilir hale getirilmesi, teknolojik yatırım ve uluslararası işbirliği gerektiriyor.

Eskişehir ve Malatya Toryum Yataklarında Son Durum

Eskişehir-Sivrihisar ve Malatya-Kuluncak bölgeleri, şu anda Türkiye’nin en aktif toryum araştırma alanları. Eti Maden ve MTA, bu bölgelerde hem nadir toprak elementleri hem de toryum bazlı yeni teknoloji yatırımlarını değerlendiriyor.