HER DERDE DEVA: YER ELMASI

Yer elmasını sever misiniz? Ufak tefek bir kız çocuğu olunca, hatta bana şaka yollu takılıp küçükken “Yer elması!” diye hitap eden olunca, belki de ondandır yer elmasının ismi bile ilgimi çekmemişti. Pazarda ve aktarlarda yamru yumru, odunsu gövdeli ve zencefil ağacına benzeyen bu bitkiyi görünce hiç ilgilenmemiştim. Lâkin suda bekletilen ve normal elmanın iki üç katı fiyatı olan bu meyveyi duyunca nasıl şaşırdım. Pazarda 2-3 TL, hatta zamanla 1 TL’ye düşen normal elma fiyatları karşısında yer elması kilosu 5-6-7 TL civarındaydı. Ta ki 2019 yılı Aralık ayının son haftasında Balıkesir’in Edremit ilçesinde yaşayan, geniş arsaları olan, Çorumlu bir ailenin yani kursiyerimin bana hediye ettiği bir bakır dolusu yer elması sayesinde tanıdım bu şifayı. Döndü Hanım: “Elif, bu yer elması çok faydalıdır. Patates gibi ister dörde bölüp toprağın derinlerine göm yahut kabuklarını soyup göm. Normal turp ve havuç gibi, tam olarak elma tadı yok. Turp gibi salataya doğrarsan da harika olur, üstüne zeytinyağı da dök. İdrar, böbrek hastalıkları, kansızlık, kısaca her derde deva… Bunu havuç gibi tavada kızartıp yiyenler de var ama en güzeli çiğ hâliyle yemek. Evde dene, beğenirsen eşim bahçemizden yine çıkarıp getirir. Herkese taze ördek yumurtası ve meyvelerimizden veriyoruz.” demişti.

İlk başta anlayamadım ama sonra çok beğenmiştim. Annem de heveslenip elmadan bahçeye gömdü. Sudan çıkarınca buruşuyorlar. Tam ölecek gibi olursa bile bu elmaları hayata yeniden döndürmek basit: hemen suyun içine atın. Turşu gibi, balık misali suyu seviyor. Bir ay yedik biz onları, buzdolabında beklettim, yine tadı harikaydı. İkinci kez 19 Şubat 2020 Çarşamba günü Edremit’teki “Türk İşaret Dili” kursum için; bu güzel ailede salı akşamı konuk olunca, çarşamba sabahı ders öncesi hemen arsaya gittik. Tavuklar, ördekler, horozlar, limon ağacı, turunçlar, yer elması, zeytinler derken harika bir arsayla karşılaştım. Kürekle çıkardığımız patates misali yer elmalarını topraktan ayırıp üstüne çeşmeden sifonla su tutarak temizledik ve ben Balıkesir’e yolculuğumda elmalarım, turunçgillerimle yolculuk yaptım. “Yer elması” deyip geçmeyin lütfen. Eğri büğrü, topraklı, minik ama leziz bir elma. Bu güzel anılarımdan sonra buyurun akademik bir yazıyla yer elmamızı tanıyıp yazımızı sonlandıralım.

Sizlere “Faydaları Saymakla Bitmeyen Mucize Lezzet: Yer Elması” başlıklı “Yemek Mutfak” sitesindeki ‘Yiyecek ve İçecekler’ kısmından Kimya Mühendisi, Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim USLU’nun yazısını paylaşayım.

“Patates gibi toprak altında yetişen, kış sebzesi olan yer elmasının tadı ve dokusu turpa benzer, keskin bir tadı yoktur. İster çiğ olarak yenir, ya da zeytinyağlılarda, et yemeklerinde ve salatalarda tüketilir. Yer elması çok önemli bir sebzedir, faydaları saymakla bitmez. Yer elmasının içinde önemli miktarda inülin denen bir madde vardır. İnülin ile insülini sakın karıştırmayın. İnülin, kolon kanserini önleyicidir, bağırsaklar için çok faydalı etkileri vardır.

      * İnülin soğan, sarımsak, pırasa, hindiba ve enginar gibi birçok sebzede de bulunmaktadır. Bunlara ek olarak inülin, şeker hastalığı, kalp hastalıkları, kanser ve kemik erimesi hastalığı riskini önemli ölçüde azaltır. İnülinin yanı sıra, suda çözünen ve çözünmeyen oldukça fazla miktardaki lif içeriği sayesinde yer elması sindirim sistemimizin çalışmasını hızlandırır ve tok kalma süresini uzatır. Bu yüzden diyet yapanlar tarafından rahatlıkla kullanılır, ayrıca kabızlığı ve basur şikâyetlerini azaltır.

* Yer elması, kan şekerinin de dengelenmesine yardımcı olur. Bu yüzden şeker hastalarının sıklıkla tüketmesinde yarar vardır. Yer elması içerdiği besin değerleri ile kansızlığa iyi gelen besinlerin başında gelmektedir. 100 gram yer elmasında 3-4 mg demir vardır ve demir açısından en zengin gıdaların başında gelir. Yine 100 gram yer elmasında 450 mg potasyum vardır. Potasyum başta kalp olmak üzere vücut fonksiyonları için önemli bir mineraldir ve mutlaka alınması gerekir. Örneğin kalp yetersizliği için idrar söktürücü ilaç kullanılıyor ise, idrar söktürücü ilacın tipine bağlı olarak idrarla potasyum kaybı olabilir. Potasyum kaybında kaslarda güçsüzlük, sinirlilik, yorgunluk ve kalp atışlarında düzensizlik görülür. Yer elması bu kadar zengin potasyum oranıyla başlı başına bir şifa kaynağıdır.

* Yer elması özellikle yaşlılara tavsiye edilir çünkü içeriğindeki zengin fosfor mineralleri sayesinde kemiklerimizin güçlü yapısını korurlar.

* Yer elmasında ayrıca oldukça yüksek miktarda C ve B vitaminleri vardır. Özellikle niacin bunların başında gelmektedir. Saçlarınız, cildiniz ve gözlerinizin sağlıklı olmasında bu vitaminler önemli rol oynarlar. Bu vitaminler anne sütünü arttırmaya yardımcı olurlar.

* Tüm yukarıda saydığımız faydalarına ilaveten, yer elması böbreklerimizin düzenli çalışmasına yardımcı olur, idrar söktürücü etkileri de çok önemlidir. Bunun yanı sıra göğsü yumuşatır ve öksürüğü keser. Romatizma ve mafsal ağrılarını hafifletir. Ayrıca vücudun direncini artırır.

Özetle; sadece inülin ve kanser önleyici etkileri ile bile yer elması, özellikle şu kış günlerinde her hafta mutlaka bir kez sofralarımızdan eksik etmememiz gereken çok önemli bir sebzedir.”

Bir de SABAH gazetesinin yazısını paylaşayım:

Yer Elması Nedir? Yer Elması Faydaları Nelerdir?

* Haşlanarak lapası çıkarılan yer elmasının lapa hali, şişlikler üzerine konulması halinde şişliklere de iyi gelmektedir.

* Stres ve halsizlik gibi sorunlara iyi gelir.

YER ELMASI NASIL YENİLİR?

Yer elmasının kabukları patates gibi soyularak çiğ olarak yenilebilir. Özellikle şeker hastalığı olanların yer elmasını çiğ olarak tüketmesi önerilmektedir. Suyu çıkarılıp içilebileceği gibi, patates gibi kızartılması ya da tuzlu suda kaynatılarak, pişirilerek tüketilmesi de mümkündür.

Dilerseniz salatalarınıza doğrayıp ya da rendeleyip yemeniz de mümkün. Yer elması kökleri haşlanıp yemeği yapılabilir. Yine soğan, havuç ve patatesle birlikte zeytinyağı konularak normal yemeği de yapılabilir. (bu tarz yemeğine portakal suyu ve limon suyu eklenip farklı bir tat da elde edebilirsiniz.)

       DİPNOT: ‘Yemek Mutfak’ sitesi, SABAH gazetesi yazılarından nesnel bilgilerle aktarma yapılmıştır.

ELİF YAVAŞ

TARİH= 19 Şubat 2020 – Çarşamba

KONUM: Kadıköy Beldesi (Zeytinlik Arazileri) – Edremit İlçesi – BALIKESİR -TÜRKİYE