İki İz. ..
Rabbimiz Kur’an-ı Kerim’de Adiyat süresinde şöyle buyurur.
1- O harıl harıl (savaşa) koşanlara,
2- (Tırnaklarıyla yerden) ateş çıkaranlara,
3- Sabahleyin akın edenlere,
4- Tozu dumana karıştıranlara,
5- Derken bir topluluğun ortasına dalanlara yemin ederim ki,
6- Şüphesiz insan, Rabbine karşı çok nankördür.
7- Ve kendisi de buna şahittir.
8- Gerçekten o dünya malını çok sevdiği için katıdır.
9- Bilmiyor mu ki, kabirlerin içindekiler fırlatılacak.
10- Ve sinelerin içindekiler derlenecek.
11- O gün Rableri onların bütün yaptıklarından haberdardır.
Kuran-ı Kerim’de Adiyat suresi 100. Sıradadır. Surenin birinci ayetinde geçen ve “koşan atlar” anlamına gelen “Vel adiyati dabha” yani “adiyat” kelimesi ile sureye adını vermiştir.
Bazı müfessirlere göre Adiyat Suresinin konusunda, insanların nankörlüğü, mala düşkünlüğü ve ölüm sonrasındaki ahiret hayatı için harcama yapmaması ve bu yüzden onu kötü bir sonucun beklediği anlatılmaktadır. Surede ölümden sonra dirilmenin olacağı ve niyet ve düşüncelerin ortaya döküleceği günden söz edilerek uyarıcı ve yönlendirici bilgiler verilmektedir
“Öyle bir nankördür ki yalnız başına yer, kölesini döver, mali görevlerini yerine getirmez.” (Taberi,XXX,180)
Tefsirlerde Adiyat suresinin tefsirinde, savaş sırasında düşman üzerine saldıran atlar anlatılmakta, savaşların insandan sonra en önemli unsur olmasıyla atlar üzerine yemin edilmektedir. Yeminin amacı, böylesine yararları bulunan ve insanların en çok sevdiği mallardan olan atları onlara bağışlayanın Hz. Allah olduğuna işaret etmek, özellikle sonraki âyetlerdeki mesajın önemine dikkat çekmektir.
Surenin altıncı ayetinde “insan” ile genel olarak insan türünün kastedildiği, çünkü bütün insanlarda bu tür olumsuz özelliklerin az çok bulunduğu belirtildiği gibi, özellikle hidayetten nasibini alamamış insanların söz konusu olduğu da söylenmiştir. Bu ayetler, söz konusu insanların tabiatlarına yerleşmiş bulunan Hz. Allah’ın nimetlerine karşı nankörlük, kadir bilmezlik, mal biriktirmeye düşkünlük ve nimetin şükrünü yerine getirme farzları umursamama gibi olumsuz özellikleri ortaya koymaktadır.
Yedinci ayette insanın kendisinin de bu nankörlüğünün farkında olduğunu, buna bizzat kendi vicdanının da tanıklık ettiğini belirtmektedir. Ayete ayrıca “Nankör kişi âhirette kendi aleyhine şahitlik edecektir” şeklinde de mana verilmektedir. (Elmalılı Hamdi Yazır,IX,6021)
Adiyat suresi dokuzuncu ayette dünya menfaati ve servet biriktirme hırsıyla cimrilik ve nankörlük eden kimse kendisine ne derece kötülük ettiğini düşünmeye davet edilmekte ve uyarılmakta; aksi halde o kişinin, kıyamet gününde, kabirlerde gömülmüş bulunanların dışarıya fırlatıldığı, bütün gizliliklerin ortaya döküldüğü, gönüllerde gizli olan niyetler ve maksatların açığa çıkarıldığı zaman perişan olacağı bildirilmektedir.
Son ayette ise insanların bu dünyada verdiği nimetlere karşı nankörlük ve cimrilik ederek bu nimetlerden Hz. Allah yolunda harcamamış olan kimselerin yaptıklarından da mutlaka haberdardır ve ahirette bunu gösterecek, yapılanların karşılığını da verilecektir diye tefsir edilmektedir.
Peygamberimiz sav bir hadiste buyurmuşlardır .
“Allâh katında iki damla ve iki izden daha sevimli bir şey yoktur:
İki damla;
1-Haşyetullâh sebebiyle akan gözyaşı;
2-Hz. Allâh cc yolunda akıtılan kan damlasıdır.
İki iz
1-Hz. Allâh cc yolunda (cihâd ederken) bırakılan iz;
2-Hz. Allâh cc’ın farzlarından birini edâ esnâsında bırakılan izdir.” (Tirmizî, Fedâilü’l-Cihâd, 26/1669)
Rabbimiz bizleri ve tüm inananları iki damla ve iki izin hakkını verenlerden eylesin.
