Ayvalık’tan Avrupa’ya Yürüyen Atalarımız Olabilir
Ege'nin Sessiz Tanığı: Ayvalık Paleolitik Haritasında

Türkiye’nin kuzeybatısında, zeytinlikleri ve sakin kıyılarıyla bilinen Ayvalık, insanlık tarihine dair ezberleri bozan bir keşfe ev sahipliği yapıyor. The Journal of Island and Coastal Archaeology dergisinde yayımlanan yeni araştırma, bölgedeki kara parçalarının binlerce yıl önce insan göçü için bir köprü işlevi gördüğünü ortaya koyuyor.
Kadınlardan Oluşan Bir Ekibin Olağanüstü Keşfi
Tamamı kadınlardan oluşan bir Türk arkeoloji ekibi tarafından yürütülen yüzey araştırması, Paleolitik döneme ait 138 taş aletin izini sürdü. Hacettepe Üniversitesi’nden Dr. Göknur Karahan liderliğindeki ekip, bu bulguların Avrupa’ya insan göçü sürecine dair yeni bir rota önerdiğini söylüyor: Ayvalık.
“Bugün cennet gibi görünen bu bölge, Pleistosen döneminde kara köprüsü işlevi görmüş olabilir,” diyor Dr. Karahan.
Deniz Değildi, Kara Bağlıyordu
Buzul Çağı’nda deniz seviyeleri 100 metreden fazla düşmüştü. Bu düşüşle birlikte bugünkü adalar ve yarımadalar aslında tek bir kara kütlesine dönüşmüş ve Anadolu’yu Avrupa’ya bağlayan bir geçit yaratmıştı. Ayvalık kıyılarında bulunan taş aletler, bu kara köprüsünün insanlar tarafından kullanıldığını kanıtlıyor.
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Kadriye Özçelik, “Bu bölge, Pleistosen boyunca insan hareketi için stratejik bir iç alan olmuş olabilir” diyor.
Ne Bulundu? Levallois Aletleri ve Daha Fazlası
Araştırma sırasında Levallois tekniğiyle üretilmiş yonga aletler, el baltaları ve kesici taş aletler bulundu. Bu tür aletler genellikle Neandertaller ve erken Homo sapiens ile ilişkilendirilir.
“Bu nesnelerin varlığı, Ayvalık’ın Afrika, Asya ve Avrupa arasında paylaşılan teknolojik geleneklerin bir parçası olduğuna dair doğrudan kanıt sunuyor,” diyor Dr. Karahan.
İnsanlık Haritasında Yeni Bir Sayfa
Bulgular, erken insanların Avrupa’ya sadece bilinen Balkan-Levant rotası üzerinden değil, Ege üzerinden de geçebileceğini düşündürüyor. Ayvalık böylece sadece bir sahil kasabası değil, insanlığın büyük göç hikâyesinin potansiyel bir durağı haline geliyor.
“Sanki insan göçü hikâyesine tamamen yeni bir sayfa ekliyoruz,” diye açıklıyor Karahan.
Zorluklara Rağmen Korunan Eserler
Araştırma, 2022 yılının Haziran ayında yalnızca iki haftalık bir yüzey çalışması ile gerçekleştirildi. Çamurlu alanlar, taş aletlerin korunması ve bulunmasını zorlaştırsa da ekip özellikle çakmaktaşı ve kalsedon gibi yüksek kaliteli hammaddelerden yapılmış aletleri ortaya çıkarmayı başardı.
Ayvalık: Uzun Vadeli Bir Hominin Yerleşimi mi?
Düzce Üniversitesi’nden Dr. Hande Bulut, “Sonuçlar, Ayvalık’ın doğu Ege’de Paleolitik teknolojik özellikleri anlamak için kilit bir bölge olabileceğini gösteriyor,” diyor.
Araştırmacılar, gelecekte Ayvalık’ta stratigrafik kazılar, mutlak tarihleme yöntemleri ve paleoçevresel analizlerle çalışmaların devam etmesini öneriyor. Bu sayede bölgedeki erken insan etkinliğinin kapsamı ve süresi daha net biçimde anlaşılabilecek.