İTÜ’den Yenilikçi Bir Yapay Damar Tasarımı
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Doktor Öğretim Üyesi İpek Yalçın Eniş, İTÜ Tekstil Teknolojileri ve Tasarımı Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Telem Gök Sadıkoğlu’nun danışmanlığında yürütülen doktora tezi kapsamında, katmanlı biyobozunur yapay damar geliştirdi.
Gerçek damar yapısını taklit eden katmanlı biyobozunur yapay damarın, özellikle baypas ile damar değişimine ihtiyaç duyan hastalara çare olabilecek oldukça önemli bir gelişme olduğu belirtildi.
Aslında günümüz teknolojisinde yapay damar üretiminin yeni bir gelişme olmadığını, ancak üretilen küçük çaplı yapay damarların değiştirilmesi, insan vücuduna yerleştirilmesi noktasında çeşitli zorluklar yaşandığını belirten Dr. İpek Yalçın Eniş, Türkiye’de bu konuda ilk kez araştırma yaparak bilim dünyasına adını yazdırdı. 8 yıllık çalışması sonucunda yapay damar tasarımında önemli adımlar atan Eniş, gerçek damar histolojisinin kompleks yapısının ancak her katmanında farklı tasarım ölçütlerine sahip, katmanlı yapay damarlar ile sağlanabileceği sonucuna ulaştı.
Üretilen yapay damarın klinik öncesi testlerden başarıyla geçtiği belirtilirken, deneysel çalışmaların bir kısmının “Liberec Teknik Üniversitesi’nde Prof. Dr. David Lukas, CSc.” eş danışmanlığında gerçekleştirildiği ifade edildi. Geliştirilen yapay damarların küçük hayvan modelleri üzerinde denendiği ve başarılı sonuçlar elde edildiği de gelen bilgiler arasında. Büyük hayvan modelleri üzerindeki çalışmaların ise devam ettiği açıklandı. Ayrıca “TÜBİTAK 1001” projesi kapsamında, kan akışını taklit edecek biyoreaktör tasarımı ile dinamik hücre ekimine dair ön çalışmaların da gerçekleştirildiği bildirildi.
Dr. İpek Yalçın Eniş, yapay damar konusu üzerinde çalışmaya başladıklarında uluslararası literatürde kısıtlı sayıda çalışmanın yapıldığını belirtti. Bu konuda ulusal deneysel çalışmanın olmadığını aktaran Eniş, “Proje konusunda tekstil mühendisleri olarak yapay damar numunelerinin konstrüksiyon özelliklerinin tasarımı üzerine yoğunlaştık. Son yıllarda, araştırma konusu, ulusal ve uluslararası araştırmacıların ilgi odağı haline geldi.” ifadelerini kullandı. Eniş ayrıca uzun vadedeki hedefinin, vücuda kendi yapacağı damar için bir iskelet üretebilmek olduğunu söyledi.
Ülkemiz ve dünya tıp bilimi adına oldukça çok önemli olan bu çalışmaya, İTÜ‘nün ev sahipliğinde Uludağ Üniversitesi’nin mühendislik ve tıp fakültelerinden akademisyenler de katkı sağladı. Proje ekibinde, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülşah Çeçener, Prof. Dr. Berrin Tunca ve Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Aslı Hockenberger de araştırmacı olarak yer aldı.
