Kavurucu Yaz Sıcağında Yapraklar Nasıl Yeşil Kalabiliyor?
Hiç düşündünüz mü: Yaz boyunca kendilerine biçilen vazifeleri yerine getiren narin yapraklar, ateş saçan hararete karşı nasıl oluyor da yemyeşil kalabiliyorlar?
Öncelikle şu soruyu soralım bitkiler terler mi? Bitkilerde terleme olayı, buhar halinde su kaybıdır ve yapraklarda gözenek (stoma) denilen mikro delikcikler yardımıyla gerçekleşir. Bitkiler bu mikroskobik gözeneklerden su buharı vererek terlerler. Örneğin, 15 metre boyunda bir Akça ağaç bir yaz gününde saatte 300 litre su buharlaştırabilir. Terleme olayında fiziksel bir kural vardır: buharlaşan sıvı gaz haline geçerken çevresinden bir miktar ısı alır. Yapraklar terleme sayesinde her zaman çevresinden birkaç derece daha serindir. Bu nedenledir ki insanlar sıcak günlerde serinlemek için bir ağaç gölgesini tercih ederler. İşte, yeryüzüne yerleştirilmiş olan buharlaşma kanunu çerçevesinde, kâğıt gibi ince o yapraklar terleme sayesinde, yazın şiddetli sıcağında kurumadan kalır ve hayatiyetini devam ettirebilir.
Bitkilerin sahip oldukları bu serinleme mekanizmaları olmasaydı, güneş altındaki birkaç saat bile bitkiler için ölümcül olabilirdi. Öğle saatlerinde bir dakika kadar direkt olarak alınan güneş ışığı, bir santimetrekarelik yaprak yüzeyinin ısısını 37oC’ye kadar yükseltebildiği düşünülecek olursa terlemenin önemi daha iyi anlaşılmış olacaktır.
Peki aşırı sıcaklarda bitkiler su kaybetmemek için ne yapar? Çok sıcak ve kurak günlerde, aşırı terleme ve su kaybını önlenmek amacıyla yapraklardaki gözenekler kapatılır. Varlıkları gayet nizam ve intizam içinde idare eden ve onların hayatlarını devam ettirebilmeleri için şartları hazırlayan Rabb’imiz, kurak bölgelerde yaşayan bitkilere sıcaktan korunabilmesleri için çeşitli mekanizmalar bahşetmiştir. Kurak bölgelerdeki bitkilerde güneş ışığının tehlikeli etkisinden korunmak için, yaprak yüzeyi özel tüy gibi yapılarla ve mumsu tabakalarla kaplanmıştır.
Terlemenin Ekosisteme Faydası: Bitkilerdeki terleme olayı, aynı zamanda atmosferdeki su buharı dengesi açısından da büyük bir önem taşır. Çünkü bitkilerdeki bu terleme ile yüksek miktarlardaki su düzenli olarak atmosfere ulaştırılmış olur. 1000 metrekarelik ormanlık bir alandaki ağaçlar 7.5 ton suyu rahatlıkla havaya verebilirler. Bu özellikleriyle bitkiler topraktaki suyu gövdelerinden geçirerek atmosfere ulaştıran dev su pompaları gibidirler. Bu son derece önemli bir görevdir. Eğer bu özellikleri olmasaydı, suyun yer ile gök arasındaki çevrimi bugünkü gibi gerçekleşemeyecekti ki bu da yeryüzündeki dengelerin bozulmasına neden olacaktı.
Hiç kuşkusuz bitkiler kendilerine bahşedilen bu adaptasyonlarla kurak ortamlarda ve yeryüzünün her yanında canlılığın devamına hizmet ederler.
