Türkiye’de Ayı Oynatma Geleneği Tarihe Karıştı
Türkiye’de Osmanlı’dan 1990’lara kadar süren “ayı oynatma” geleneği, hayvan hakları bilincinin artmasıyla yasaklandı. Son ayılar 1996’da Karacabey barınağına götürülmüştü.
Osmanlı’dan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar süren, 1990’lı yıllarda ise tamamen yasaklanan “ayı oynatma” geleneği bugün sadece kültürel bir hatıra olarak anılıyor.
Osmanlı’dan Günümüze Uzanan Bir Gelenek
Ayı oynatma, Anadolu’da yüzyıllar boyunca halk eğlencelerinin bir parçasıydı. Osmanlı döneminde 16. yüzyıldan itibaren şehir yaşamında görülen bu gelenek, özellikle panayır ve pazar yerlerinde halkın ilgisini çekiyordu. Seyyar ayı oynatıcıları, ellerindeki küçük bir def ile ayıları ritme uydurur, ayılar iki ayağı üzerinde sallanarak ya da dönerek oynardı.
En Yaygın Dönemi 19. ve 20. Yüzyıllar
yüzyılda İstanbul başta olmak üzere Anadolu’nun pek çok şehrinde yaygın olan ayı oynatma, Cumhuriyet’in ilk yıllarında da devam etti. 1950’lere kadar kasaba ve köylerde pazar günlerinin en renkli gösterilerinden biri oldu. Ancak 1960’lardan sonra şehirleşmenin hızlanması ve toplumsal değişimle birlikte giderek azaldı.
Hayvan Hakları Bilinciyle Son Buldu
1980’lerde yükselen hayvan hakları hareketi, bu geleneğin sonunu getirdi. 1990’lı yıllarda ayı oynatma gösterileri fiilen yasaklandı. 1996 yılında Dünya Hayvanları Koruma Vakfı (WSPA) ve Doğa Koruma Vakfı iş birliğiyle başlatılan “Dans Eden Ayılar Projesi” kapsamında son ayılar toplanarak Karacabey Ovakorusu Ayı Barınağına götürüldü. Böylece Türkiye’de yüzyıllardır süregelen bu gelenek resmen tarihe karıştı.
Kültürel Hafızada Bir İz
Bugün ayı oynatma, geçmişteki eğlence anlayışının bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Çocukların şaşkınlıkla izlediği, halkın ilgisini çeken bu gösteriler artık yok, ancak hatıralarda ve kültürel bellekte yaşamaya devam ediyor.
