Ortak Olarak Kesilen Kurbanlarla İlgili Bilinmesi Gerekenler

Ortak Olarak Kesilen Kurbanlarla İlgili Bilinmesi Gerekenler

Günümüzde vatandaşlarımızın önemli bir kısmı büyükbaş bir hayvana ortak olarak girip kurban kesmektedirler. Durum böyle olunca bu konudaki dini bilgilerin iyi bilinmesi önem arz etmektedir. Bildiğimiz gibi küçükbaş hayvanlar tek hisse, büyükbaşlar ise yedi hisseye kadar ortak olunarak kurban kesilebilir. Halkımız arasında bu konuda doğru bilinen yanlışlar oldukça fazladır. Örneğin namaz kılmayan kişilerle ortaklaşa kurban kesilmez. Ortakların tekli sayılarda olması şarttır… vb.

*Kurbana ortak olacaklarda aranan şartlar nelerdir?

Her ortağın Müslüman olması, kurban ve ibadete niyet etmesi ve her birinin hissesinin yedide birden az olmaması şarttır. Ortakların bir kısmı ölmüş veya bunak olsa zararı olmaz.

*Akîka ( yeni doğan çocuklar için kesilen kurban ), adak, udhiyye ( Kurban Bayramında kesilen kurban ) ve nafile kurbanlar için aynı büyükbaş hayvana ortak olunabilir mi? 

Ortak kesilen kurbanlarda, hissedarlardan her birinin ibadet niyeti taşıması gerekir. Fakat bu niyetin aynı tür kurban için olması şart değildir. Buna göre ortaklardan bir kısmı udhiyye, diğer bir kısmı ise adak, akîka veya nafile kurbanı niyetiyle büyükbaş bir hayvana hissedar olarak katılabilirler.

*Ortaklaşa kesilen kurbanda bir veya birkaç kişinin et niyetiyle ortak olması kurban ibadetinin sıhhatine zarar verir mi?

Hanefi mezhebine göre kurbanlık hayvana ortak olanların tamamı kurbanı ibadet niyeti ile kesmelidir. Buna göre kurban hisselerine ortak olanlardan biri veya birkaçı et niyetiyle ortak olmuşsa, o hayvana ortak olan herkesin kurbanı geçersiz sayılır.

*Kurbanlık olarak satın alınan hayvana, daha sonra başkaları ortak edilebilir mi?

Büyükbaş hayvanlara kurban niyetiyle yedi kişiye kadar ortak olunabilir. Böyle bir hayvan, başta ortak olarak satın alınabileceği gibi, alındıktan sonra bu hayvana yedi kişiyi geçmemek kaydıyla başkaları da ortak edilebilir. Fakat alınırken ortak bulma niyeti yoksa sonradan ortak bulunması bazı âlimlerce mekruh görülmüştür.

*Ortakların tekli sayılarda olması şart mıdır?

Şart değildir. Mesela büyükbaş bir hayvana 3, 5, 7 kişi ortak olabileceği gibi, 2, 4, 6 kişi de ortak olabilir.

*Kurbanlık olarak alınan büyükbaş hayvana ortak olanlardan bir kısmının, sonradan bir başkasını kendi hisselerine dâhil etmeleri caiz midir?

Büyükbaş bir hayvana ortak olan hissedarlardan birinin hissesi yedide iki veya daha fazla ise ( üç, dört hisse gibi) kendi hisselerinden birini veya daha fazlasını başka birine bedelli ya da bedelsiz devredebilir.

*Ortaklardan bir kısmının kurban ödemesini kredi kartıyla yapması caiz midir?

Kurban kesmekle mükellef olan şahıs, kurbanlık hayvanı nakit olarak alabileceği gibi kredi kartıyla tek çekim veya vadeli olarak da alabilir. Bu bağlamda bedelin kredi kartıyla ödenmesi kurbanın sıhhatine engel teşkil etmez. Ancak kredi kartı borcunu, ödeme tarihinde ödemek ve gecikmeden kaynaklanan faizli işleme düşmemek gerekir.

*İnsanların bir araya gelerek topluca Hz. Peygamber adına bir kurban hissesine girmeleri şeklinde bir uygulama dinimizde var mıdır?

İnsanların bir araya gelerek topluca Hz. Peygamber adına bir kurban hissesine girmeleri şeklinde bir uygulama dinimizde mevcut değildir. Dolayısıyla dinî duyguların istismarına yönelik bu tür uygulamalardan uzak durulmalıdır.

Dinimizde kabir kurbanı veya ölü kurbanı adıyla bir kurban türü de bulunmamaktadır. Ölenin vasiyeti yoksa onun adına kurban bayramında kurban kesilmesi gerekmez.

*Satın alınan kurbanlığın ölmesi durumunda ortaklar ne yapılmalıdır?

Satın alınan kurbanlığın kesilmeden önce ölmesi hâlinde hüküm, satın alan ortakların maddi durumuna göre değişir. Şayet kişi varlıklı ise, vacip olan kurban kesme ibadetini henüz yerine getirmediği için başka bir hayvan alarak veya başka bir hayvana ortak olarak kurban kesmelidir. Fakat yoksulsa yenisini almasına gerek yoktur.

*İki büyükbaş hayvanın yediden fazla kişi tarafından ( örneğin 10 kişi ) hisseleri belirlenmeksizin kurban edilmesi ve kesildikten sonra etlerin karışık bir şekilde ona bölünerek hissedarlara dağıtılması hâlinde, yapılan bu işlem caiz olur mu?

Kurban kesecek ortakların her birinin, hayvanın en az yedide birine sahip olması gerekir. Bu itibarla her bir büyükbaş hayvana hissedar olan kişiler, kendileri adına kesilen kurbandan hisselerini belirlemelidirler. Buna göre iki büyükbaş hayvan, yediden fazla kişi tarafından hisseleri belirlenmeksizin kurban olarak kesilir de etleri karışık bir şekilde mesela on eşit parçaya bölünerek hissedarlara dağıtılırsa, bu caiz olmaz. Ancak iki büyükbaş hayvanı kurban eden ortakların sayısının yedi veya daha az kişi olmaları durumunda bu işlem caiz olur. Zira her bir ortak, her iki hayvanın en az yedide birine sahip olur.

*Vekâletle kurban kestirilebilir mi?

Kurban ibadetini yerine getirmenin en güzel şekli, kişinin kurbanını alma, kesme ve dağıtma gibi her aşamasıyla bizzat ilgilenerek ibadet şuurunu bütün benliğiyle hissetmesidir. Bununla birlikte güvenilir kişi veya kurumlar aracılığıyla yani vekâlet yoluyla da bu ibadet eda edilebilir.

*Kurban kesilirken ortakların kurbanlarının başında bulunmaları gerekir mi?

Kurban kesilirken kişinin/kişilerin kurbanın başında bulunmaları, getirilen tekbirlere iştirak etmeleri, bu ibadeti eda etme imkân ve fırsatı veren yüce Allah’a hamd ve şükretmeleri gerekir. Mazereti olanlar kasaba veya bir arkadaşına vekâlet vererek kurbanlarını kestirebilirler. Hiç bir mazereti yok iken ihmalkârlık, önemsememe veya ben kesim işlemini görmek istemiyorum gibi sebeplerle kesim işine gitmemek doğru değildir.

*Ortaklar kurbanı nasıl taksim etmelidir?

Kurbanın eti ve her bir bölümü kendi arasında eşit olarak hisse sayısına göre bölünüp tartıldıktan sonra eşit olarak paylaşmak gerekir. Yağ, sakatat ve yenilen her şey paylaşılır. Paylaşmak için Kur’a çekmek iyidir. Burada önemli olan husus, hak geçmemesini temin etmektir. Hisse sayısı iki ise, iki tarafında anlaşması üzerine, kurban ortadan ikiye bölünerek paylaşılabilir. Ortaklar hisselerine düşen bazı sakatatları ( kelle, dalak, böbrek, ciğer… vb ) almayabilirler. Bu durumda arzu eden diğer ortaklar kendi aralarında onları taksim ederler. Derisi ortak bir kararla uygun bir yere bağışlanmalıdır.

*Ortaklar kurban etinin bir kısmını veya derisini kasaba kesim ücreti olarak verebilirler mi?

Kesim işini yapan kişi veya kuruma ücret olarak kurbanın derisi veya etinin bir kısmı verilemez. Verildiği takdirde, kurban ibadetini yerine getirmek için gerekli maddi külfetin bir kısmı bizzat ibadetin kendisi üzerinden karşılanmış olur.

Fahri SAĞLIK

Emekli Müftü