Chikungunya Virüsü Nedir? Nasıl Bulaşır, Belirtileri Nelerdir? Türkiye'de Görüldü mü?

DSÖ, sivrisinek kaynaklı bulaşıcı hastalık chikungunya virüsünün küresel bir salgına dönüşebileceği uyarısında bulundu. Peki, chikungunya hastalığı nedir, nasıl bulaşır, Türkiye’de vaka var mı? Belirtileri, tedavisi ve korunma yollarını sizler için derledik.

Chikungunya virüsü nedir?

Chikungunya, Aedes türü sivrisineklerin taşıdığı bir RNA virüsüdür. İlk olarak 1952 yılında Tanzanya’da tanımlanmıştır. Adı, yerel dilde “iki büklüm eden” anlamına gelir; çünkü şiddetli eklem ağrılarına neden olur. Hastalık çoğunlukla birkaç gün içinde geçse de, bazı hastalarda eklem ağrısı aylarca sürebilir.

Chikungunya nasıl bulaşır?

Chikungunya virüsü Aedes aegypti ve Aedes albopictus (kaplan sivrisineği) türleri aracılığıyla insanlara bulaşır. Bu sivrisinekler genellikle sabah erken ve akşamüstü saatlerinde aktiftir. Virüs kan nakliyle teorik olarak bulaşabilir; ancak insandan insana doğrudan bulaşma görülmez. Doğum anında anneden bebeğe geçme riski nadirdir, emzirme yoluyla geçiş gösterilmemiştir.

Chikungunya belirtileri nelerdir?

Virüs bulaştıktan sonra belirtiler genellikle 3 ila 7 gün içinde ortaya çıkar. En yaygın semptomlar şunlardır:

• Yüksek ateş
• Şiddetli eklem ağrısı
• Baş ağrısı
• Kas ağrısı
• Döküntü
• Eklem şişliği

Hastalık genellikle ölümcül değildir, ancak belirtiler hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Yaşlılar, kalp hastalığı, diyabet ve hipertansiyonu olanlar risk grubundadır.

Chikungunya virüsünün tedavisi var mı?

Hastalığın spesifik bir antiviral tedavisi veya aşısı bulunmamaktadır. Tedavi, semptomların kontrolüne yöneliktir. Ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Hastaların çoğu 7–10 gün içinde iyileşir; ancak bazı vakalarda eklem ağrıları haftalarca ya da aylarca sürebilir.

Chikungunya virüsünden nasıl korunulur?

Korunmanın en etkili yolu sivrisinek ısırıklarını önlemektir. DSÖ şu önlemleri önermektedir:

• Sivrisinek kovucu kullanmak
• Uzun kollu giysi giymek
• Pencerelere sineklik takmak
• Su birikintilerini boşaltmak
• Permetrin ile işlem görmüş kıyafetler giymek

Risk altındaki bölgelerden dönen kişilerde belirtiler görülürse hemen sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve seyahat öyküsü paylaşılmalıdır.

Chikungunya Türkiye’de görüldü mü?

Türkiye'de chikungunya vakaları henüz yaygın değil, ancak Aedes albopictus türü sivrisinekler İstanbul, Trakya ve Karadeniz kıyılarında tespit edilmiştir. Bu da gelecekte yerel bulaşma ihtimalini artırmaktadır. Seyahatle ilgili ithal vaka bildirimi zaman zaman yapılmaktadır. Şu an için hastalık Sağlık Bakanlığı tarafından gözetim altındaki arbovirüsler arasında yer alıyor.

Chikungunya salgını var mı?

2025 yılı itibarıyla DSÖ, başta Hint Okyanusu’ndaki Reunion, Mayotte ve Mauritius adaları olmak üzere Afrika ve Asya’da ciddi salgınlar yaşandığını duyurdu. Fransa’da yerel bulaşma vakaları görülürken, İtalya’da da şüpheli vakalar araştırılıyor. Uzmanlara göre, 5,6 milyar insan chikungunya virüsü nedeniyle risk altında. Chikungunya hastalığından korunmak için yurtdışı seyahatlerinde dikkatli olunmalı, riskli bölgelere seyahat planı ertelenmeli ve sivrisinek önlemleri ihmal edilmemelidir. Türkiye’de henüz yaygın olmasa da, potansiyel bir salgın tehdidine karşı bireysel farkındalık hayati önem taşımaktadır.