TÜM TÜRKİYE’YE UZANAN BİR ÖMRÜN ÖYKÜSÜ
Çocukluğundan buyana keçe ile geçen bir ömrün Öykü’sü, Kepenk Ustalarının Keçe ile olan el işi, göznuru. Bir ömür verilir keçelerin temizlenip ayıklanmasına ve şekil verilerek suya yatırılıp, kurumaya bırakılmasına. Bir Meslek Ustası’nın birikim, bilgi, deneyim ve tecrübesinin en üst saflarına çıktığı 2000’li yıllar neşter vurmuştur keçe’ ye. Keçecilikle uğraş verenlerin zor öyküsüdür yaşanan bugünlerde.
Keçecilik, tarım ve Hayvancılığın Türkiye’deki önemli bir merkez konumundaki Balıkesir’de önem taşır. Bu önem geçmiş yıllara izini bırakmıştır. Balıkesir tarihinde, keçeci dükkânları ile bir döneme damgasını vurarak öne çıkmış ve Türkiye’nin her il’ine kepenek ve benzeri ürünleri satmıştır. Günümüzde “bitmek üzere” denilen meslekler arasına girmiş Keçecilik, Balıkesir’de son ustalarını ağırlamaktadır.
MADEM MESLEK ÖLDÜ NİYE YAPIYORSUN? DİYENLERE…
İş bitmiş para yok. Diyeceksiniz ki ; “madem öyle niye bu işi yapıyorsun? Niye bekliyorsun?” -Senelerimin birikimi. Bu yaştan sonra ne yaparım? Artık para kazanmak değil para bitti. Senelerin birikimini yaşatıyorum burda ben. Bırakın çırağını Ustası yok Ustası diyen günümüz Kepenekçisi 64 yaşındaki Mehmet Mert “Bizim öyle ustalarımız vardı ki; Kazandıkları para için Parayı harcayamıyoruz Avrupa’ya götüreceğiz derledi”. Şimdi bırakın Avrupa’ya gitmeyi, götürmeyi kendi dükkânımızın önünden geçemiyoruz. Nereye gideceksiniz?
“İyi Bakarsan Ömrü 3 Yıl”
Bir Kepenek kullanan kişinin elinde ne kadar kullanılacağını belirler. İyi bakılırsa 3 yıl iyi bakılmazsa 3 ay arasında değişir kepeneğin ömrü. “Bir kepeneğin ömrü 3 yıl”der Kepenek Ustaları. Balıkesir’de 55 dükkân içinde bugünlere gelen sadece 2 dükkandan biridir Kepenekçi Mehmet’in yeri. Akıncılar Mahallesindeki bu dükkanda bir ömür geçirmiştir.
Mehmet Mert ( 64) “Mesleğe 13 yaşında başladım. Ben bu işe başladığımda 55 dükkân vardı buralarda. Her dükkânda 2-3 çırak olurdu. Bırak 2-3 kişiyi her dükkânda en az bir çırak mutlaka olurdu. Şimdi ise bırak çırağını Ustası bile yok. İşler şuan durdu Kasım ayına kadar bizim işimiz. Mevsimi Nisan ve Mayıs-Haziran’a kadar. Bugün mevsimi de kalmadı bu işin. Önceden İzmir’e aylık belirli bir kiloda keçe veriyorduk 800 TL. Şimdi ben yılda veremiyorum bu keçeyi.10 seneden beri eskisi gibi değil artık işler. Meslek artık bitiyor. İlçelerde de vardı eskiden b u işi yapan şimdi hiç yok. Bu işi Kayseri ele aldı. Onlar da makineye yaptıracaklar bu işi. El işi kalmayacak. Sentetikle keçe arasında fark var. Keçe yazın soğuk kışın sıcak tutar.”
“Keçeyi Buluruz Temizleyip Şekil Veririz”
“Çobanlardan alıyoruz keçeyi. Bazen bu işi yapan toplayıcılarda oluyor köy köy gezen 1 TL den başlayıp 6 -12 TL ye kadar çıkıyor Keçe’nin fiyatı. Bir kepenek yapmak için hammadde olarak gelen keçeyi belirli bir işlemden geçiriyoruz. Önce temizliği yapılıyor. Kalıplara döküyoruz. Zor değil ancak emek isteyen bir iş bu. Çoban keçeleri 2-3 tane günde yapılıyordu.300TL ile 320 TL arasında çoban keçelerinin fiyatı Alan tabi ki oluyor. Yılda 25 kepenek satmışım ben.”
“Günde 500 kepenek yapılırdı bugünse yılda 1-2”
“Çocukluğumda 1985 yılında 500 tane yapılan günler olurdu. Balıkesir civarına verilen. Balıkesir’den giden kepenekler 2000 yılına kadar Ağrıdan, Van’a Türkiye’nin her yerine giderdi. Yıl geçtikçe bir bir hepsi azaldı, bitti.52 yıllık bir mesleğin erbabı Mehmet Mert. Eleman sıkıntısının her meslekte olduğunu ancak mesleğin biten bir meslek olması nedeniyle tercih etmeyi bırakın Usta öldükten sonra yerine gelecek birinin olmayışı ile birlikte işin de mesleğinde son bulacağını söyledi.”
200 liralık bir kepeneğin maliyeti 150 liradır diyen Mert para kazanıp kazanmadığımızın hesabını yapın. Vergisi var, elektriği, Su’yu var. Var oğlu var iş bitmiş para yok. Diyeceksiniz ki madem öyle niye bu işi yapıyorsun. Niye bekliyorsun? Senelerimin birikimi. Bu yaştan sonra ne yaparım? Artık para kazanmak değil para bitti. Senelerin birikimini yaşatıyorum burda ben. Bırakın çırağını Ustası yok Ustası diyen günümüz Kepenekçisi 64 yaşındaki Mehmet Mert “Bizim öyle ustalarımız vardı ki; Kazandıkları para için Parayı harcayamıyoruz Avrupa’ya götüreceğiz derledi”. Şimdi bırakın Avrupa’ya gitmeyi, götürmeyi kendi dükkânımızın önünden geçemiyoruz. Nereye gideceksiniz? İş yok. Çocukluğumda bahçede tarlada ne çıkarsa köylüsü de şehirlisi de onu yerdi. Hazır giyim’i elitler giyerdi. Şimdi öyle mi? Pazardan giyeceğini de yiyeceğini de herkes almaya başladı.
* Eskiler, keçenin üstünde yatmadı mı uyuyamaz.
*Çoban keçesi mi At keçesi mi ne keçesi olacaksa keçeler o şekle koyulur. Sabunlu suda bekletilip kurumaya çıkartılır ve sahibini bekler. Özel Haber: Kamil Akyürek
