Yeniden Dirilişi Bekleyen Tohumlarda Kış Uykusu

Kış soğuklarında insanlar ve diğer birçok canlılar sığınacak sıcak bir yer bulabiliyorlar ama dışarıda toprağın altında kalan tohumlar acaba bu şiddetli soğuklardan nasıl korunuyorlar? Bitkilere, zor koşullarda yaşamlarını sürdürebilmelerini sağlayacak uyku ya da dinlenme (dormansi) durumu denilen özel bir mekanizma verilmiştir. İçinde koca bir ağacı saklayan tohumlar bu mekanizma sayesinde, zor şartların oluştuğu dönemlerde metabolizma faaliyetlerini yavaşlatılır yani bir anlamda uykuya geçerek daha dayanıklı bir hal alırlar.

İnsan düşünmeden edemiyor: Toprak altında yarı ölü vaziyette bekleyen tohumlar, şartların kötüye gittiğinden nasıl olup da haberdar olmakta ve önlem almaktadırlar? Saati ve duyu organları olmayan toprak altındaki bu tohumlar uyanma vaktinin geldiğini nasıl hesaplamaktadırlar? Bu sorulara cevap olarak: “Bitkiler olumsuz koşullarda yaşamlarını garantiye almak için mekanizmalar geliştirmişlerdir” gibi bir açıklama yapmak sizce aklı tatmin eder mi?

Konu uzmanlarının açıklamalarına göre, bitkiler kendilerine bahşedilmiş olan Absisik Asit (ABA) adı verilen bir hormon sayesinde kışa girerken tohum içindeki yaşam fonksiyonlarını yavaşlatır. Sonuçta tohumdaki su miktarı azaltılır ve soğuklara karşı daha dayanıklı bir hal alır.

Uyku durumundaki tohumlarda canlılık faaliyetleri tamamen durmaz. Bu evrede, sonbaharda ekilen tohumların baharda çimlenip yeşermesi için uzun kış mevsimi boyunca toprak altında olağanüstü gizli bir hazırlıklar yapılmaktadır. Bu çetin kış şartları tohum kabuklarını zayıflatıp çatlatmakta ve filizlenmeye hazır hale getirmektedir.

Görüldüğü gibi, kışın görünen yüzü soğuktur, ama iç yüzü rahmet ve güzelliklerle doludur. Çünkü kış olmadan toprak altında bulunan tohumlar çatlayıp sümbüllenemezler; dolayısıyla tohumlar, baharda açacak çiçeklerin bir çeşit garantisidir diyebiliriz.

İnsanoğlu tabiatı gözlemleyerek tohumlardan ders çıkarmış olmalı ki kendisi de tabiatı taklit ederek tohum çimlendirmesini gerçekleştirebilmek için sıkça kullanılan soğuk katlama denilen yöntemini keşfetmiştir. Görüldüğü gibi, insanoğlu tabiattaki canlıların stratejilerini taklit (Biyomimetizm) ederek karşılaştığı zorlukların üstesinden gelebilmektedir. Yukarıdaki tohum örneğinde olduğu gibi daha nice yöntemler, tabiattaki varlıklar taklit edilerek varlık sahnesine geçirilmiştir.