Yaşamın son dönemi (terminal dönem) ölümün haftalar veya aylar içinde beklendiği zaman dilimi olarak tanımlanabilir. Son günlerini yaşayan bireylerin yaşam kalitesini yükseltmeye çalışılmalıdır. Daha önce hiç hasta bakmamış olan bizler bir yakınımızın ölüm döşeğinde nasıl bakılacağını bilmemiz mümkün olmayabilir. Nasıl öğrenebiliriz???
1. Evde bakım hizmetlerine sorarak (Yeterli olmaya bilir)
2. Halk Eğitim Merkezlerine, mahalle muhtarları aracılığı ile ulaşarak terminal dönem hasta bakım seminerleri talep ederek.
3. Sağlık Kitapları okuyarak.
Tabiki hasta bakımı bir meslek. Bununla ilgili eğitim almış kişiler etrafımızda bulunabilir. Günlük bakım, beslenme, ilaçların takibi gibi konulara çok hakim olmak gerekir. Terminal dönemdeki hastanın bakımında dikkat edilmesi gerekenler sadece bunlar değil. Ölümü bekleyen kişi korkular yaşar. Hastanın kaygı, depresyon ve diğer psikiyatrik semptomları vardır. Yakınlarınında telkin ve doğruları öğrenme gibi ihtiyaçları giderilmelidir.
Hastaların ağrıları ve hastalığa bağlı belirtileri daha başlamadan önlenmeli; gereksiz tetkikler ve araştırmalar bu hastalar üzerinde yapılmamalıdır. Bu dönemdeki hastalar için profesyonellerden yani doktor ve sağlıkçılardan destek alınmalıdır. Peki nasıl alabiliriz bu desteği? Öncelikle evde bakım hizmetleriyle iletişim halinde olunmalı. Hastaya bakımda neleri yapmaları neleri yapmamaları gerektiğini gelen sağlık personellerine sormalı. Gün içinde merak ettiklerimizi not alıp doktor geldiğinde hepsini sormalı ve cevap almalıyız. Sağlıkçılardan hiçbir şey saklanmamalı. Unutmamamız gereken en önemli konu KOMŞUMUZA VEYA YAKINIMIZA İYİ GELEN BİR BAKIM VEYA TEDAVİNİN BİZLERE ZARAR VEREBİLECEĞİDİR. Bilinçsiz hareket edilmemeli.
Ölümcül hastaların bakımında temel amaç, hastanın fiziksel ve ruhsal yönden rahatlığının sağlanması ve kalan yaşam süresinin kalitesinin arttırılması olmalıdır. İnsanlık onuruna ve şerefine uygun olarak bu dönemi geçirmelerini sağlamak gereklidir. Hasta hakkında konuşmalar hastanın sizi göremeyeceği ve duyamayacağı yerlerde yapınız. Hastanızın dış görünüşüne dikket ederek görmek istediği kişilerle mutlaka görüştürelim. Tedavi edici yaklaşımların bittiği semptom ve ağrı kontrolünün yapıldığı bu dönemde belki iyi gelir diye herhangi bir müdahele ; gereksiz umut verici yaklaşımlardan kaçınılmalıdır. Ölüm tabiî ki hepimizi korkutur. Ancak bu durum çok yakınsa korkunun boyutu daha da büyük olur. Hastayı inkardan kabullenmeye doğru çekecek yaklaşımlarda bulunmak gereklidir.
Ölümü yaklaşan hastaların bakımı ve ölüm olayı, sağlıkla ilgili mesleklerin en zor yönlerinden biridir.
Görüldüğü gibi çok ağır olan bu tabloyu yaşarken profesyonel yardım çok önemlidir. Sonuç olarak, terminal dönem bakımda Amerika’da ve Avrupa’da oldukça yaygın olan hospis ve palyatif tıp ihtisas dalı olarak onaylanmış “hospis hizmetleri”nin ülkemizde de yaygınlaşması, sağlık çalışanlarının desteğini alması ve bu hizmetin sosyal güvenlik sistemi kapsamına alınması gerekmektedir. Ülkemizde de son dönem bakım evleri kurulmalı, gerek tıp gerekse sağlık programlarında terminal bakım ihtisas alanları oluşturulmalıdır.. Bu konuda gönüllülere, özel ve devlet kuruluşlarına önemli görevler düşmektedir. Unutulmamalıdır ki, hastaların son dönemlerinde evde veya hospislerde bakımı hem ekonomik hem de hasta ve yakınlara daha uygun bir yaklaşımdır. Ülkemizde kanunlarla desteklenen böyle bir hizmeti halkımız canı gönülden sahiplenecektir.
