Hep Kullandığımız Ama Anlamını Bilmediğimiz Kelimeler

Hep Kullandığımız Ama Anlamını Bilmediğimiz Kelimeler

Merhaba ufak bir araştırmayla Türkçe’nin, zengin bir dil olup zaman içinde birçok kelimeye ev sahipliği yaptığını görüyoruz.

Ancak, bazı kelimeler halk arasında yaygın bir şekilde kullanılmasına rağmen, tam anlamı çoğu kişi tarafından bilinmemektedir. Bu yazımda, günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız ama anlamını çoğu zaman doğru bir şekilde kavrayamadığımız bazı kelimelere dair ilginç bilgiler sunacağım.

Sittin Sene

Türkçede “sittin sene” ifadesi, genellikle “bu iş bitmez” anlamında kullanılır.

Fodul

Halk arasında “fodul” kelimesi, kibirli ve üstünlük taslayan insanlar için kullanılır. Özellikle kel arkadaşların duyduğu ve sıkça kullandığı bir kelimedir.

Çil

“Çil” kelimesi, avlanan küçük bir kuş türünden gelir. Bu kuş, tüfeğin sesini duyduğunda hızla sağa sola kaçışır, bu yüzden “çil yavrusu gibi dağılmak” deyimi doğmuştur.

Panik

“Pan” kelimesi, Yunan mitolojisinde yarı keçi yarı insan olan bir karakterden türetilmiştir. Pan, insanlar arasında beklenmedik anlarda çıkıp onları şaşırtmayı severdi, bu yüzden “panik” kelimesi zamanla, insanlarda beklenmedik korku ve endişe yaratan bir durum anlamına gelmiştir.

Kıro

“Kıro” kelimesi, Kürtçede erkek çocuk anlamına gelmektedir. Ancak, Türkçede bu kelime genellikle “kaba, eğitimsiz” anlamında kullanılır.

Bızdık

Ermenice kökenli olan “bızdık” kelimesi, ufak ve küçük anlamına gelir. Birine hitap ederken “bızdık” demek, sevimli bir şekilde küçük ya da minik anlamına gelir.

Zıvana

Marangozlar, ahşap mobilyaların bağlantı yerlerinde kritik noktalara “zıvana” adını verirler. Zıvana, bir mobilya kötü kullanıldığında zarar görürse, o mobilya bir daha kullanılmaz hale gelir.

Kallavi

“Kallavi” kelimesi, Osmanlı’da sadrazamın kullandığı heybetli kavuğunun adıdır. Bu kavuk, sadrazamın gücünü simgelerdi. Dolayısıyla “kallavi” kelimesi, “çok sağlam” anlamında kullanılabilir.

Bendeniz

“Bendeniz” kelimesi, köle veya kul anlamına gelir. Birine kendini takdim ederken, “bendeniz [isim soyisim]” dediğinizde, aslında “emrinize amadeyim” anlamını taşır.

Yosma

“Yosma” kelimesi, güzel ve alımlı kadın anlamına gelir. Ancak zaman içinde, anlamı “kolay kadın” olarak kaymıştır. Yine de, doğru kullanıldığında hala güzellik ve zarafeti simgeler.

Abaza

Abazalar, Kafkas halklarından biridir. “Abaza” kelimesi, bu halkın mensuplarını tanımlar. Ancak bazen “abazan” şeklinde yanlış bir kullanım da yapılmaktadır.

Alavere

“Alavere” kelimesi, bir şeyin elden ele geçirilmesi anlamına gelir. Zamanla “dalavere” ile karışan bu kelime, hileli işlerin ve dolapların dönmesi anlamına da gelir.

Ahkâm

“Ahkâm kesmek”, bir konuda hüküm vermek anlamına gelir. Ahkâm, “hüküm” kelimesinin çoğuludur ve dilimizde doğru şekilde kullanıldığında anlamlı bir ifade oluşturur.

Şamar Oğlanı

“Şamar oğlanı” ifadesi, Avrupa’da her asilzadenin okula, halktan bir yaşıtıyla birlikte gönderildiği zaman, asilzade hata işlediğinde cezasını halktan olan kişinin çekmesi durumuna dayanır.

Hergele

“Hergele”, yük taşımaya ya da binek olmaya alıştırılmamış eşek ya da at sürüsünü tanımlar. “Hergelelik” yapmak ise, boş boş dolaşmak anlamında kullanılır.

CV

“CV” kelimesi, Latince “Curriculum Vitae”nin kısaltmasıdır. “Curriculum” çember, “Vitae” ise hayat anlamına gelir, yani hayat çemberi olarak tanımlanabilir.

Yavşak

“Yavşak” kelimesi, bit ya da pire yavrusuna verilen isimdir. Ancak, bu kelime halk arasında daha çok küçümseme anlamında kullanılmaktadır.

Çığır

“Çığır” kelimesi, kar üzerinde açılan keçi yolunu tanımlar. Aynı zamanda, bir yol açma anlamında “çığır açmak” ifadesi de bu kelimeden türetilmiştir.

Fiyasko

“Fiyasko”, Venedikli şişe işçilerinin, üretim aşamasında en ufak hata yapıldığında şişeyi ayırmaları anlamına gelir. “Fiyasko” kelimesi, zamanla büyük başarısızlık anlamında kullanılmaya başlanmıştır.

Günlük yaşamda sıkça kullandığımız bazı kelimelerin kökenleri ve anlamları zaman içinde değişmiştir. Bu kelimeleri doğru şekilde kullanmak, dilimize olan saygıyı gösterir ve iletişimimizi daha etkili hale getirir. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere hoşçakalın.

Demirhan Görgülü

Balıkesirspor’dan Şampiyonluk Çağrısı