Osmanlı Zamanından Bu Yana Kavrulan Koku Balıkesir'de

Osmanlı Zamanından Bu Yana Kavrulan Koku Balıkesir’de

Asırlardır Anadolu topraklarında tüketilen bir atıştırmalık olan leblebi, sadece damak tadımıza değil, aynı zamanda zanaat kültürümüze de işlemiş bir lezzet. Peki, leblebinin bu kadar kıvamında ve çıtır oluşunu sağlayan leblebi makinesi ne zaman ortaya çıktı? Hâlâ kullanılıyor mu?

leblebi Makinesi Ne Zaman İcat Edildi?

Leblebi kavurma işlemi, yüzlerce yıl boyunca tamamen el emeği ile yapılmaktaydı. Özellikle Osmanlı döneminde taş fırınlarda kavrulan nohutlar, zamanla daha pratik ve verimli sistemlere ihtiyaç duydu. Bu ihtiyaç doğrultusunda:

• 1900’lü yılların başlarında, ilk tamburlu kavurma düzenekleri ortaya çıktı.

• Bu düzenekler odunla veya kömürle ısıtılıyordu ve elle çevrilen bir tambur sistemiyle çalışıyordu.

• Bu sistem, daha homojen kavurma sağladığı için hızla yayıldı.

• Zamanla gazlı ve elektrikli sistemler gelişti, modern leblebi makineleri ortaya çıktı.

Türkiye’de Nerede Gelişti?

Leblebi denince akla ilk gelen şehirler:

• Çorum: Leblebinin başkenti sayılır.

• Denizli (Serinhisar): Ustalık ve makineleşme burada da ilerlemiştir.

• Balıkesir: Daha az bilinmesine rağmen, Balıkesir’de de leblebi üretimi yapılmakta ve geleneksel makineler hâlâ kullanılmaktadır.

Balıkesir’de Leblebi Makinesi Hâlâ Kullanılıyor

Balıkesir’de, özellikle küçük işletmelerde ve mahalle fırınlarında klasik leblebi makineleri hâlâ aktif olarak çalışıyor. Bu makinelerin bazıları:

• Manuel tamburlu sistemle çalışıyor.

• Geleneksel tarzda odunla ısıtılarak nohut kavruluyor.

• İkinci el olarak yaklaşık 150 TL’ye kadar bulunabiliyor.

Esnaf, nostaljik tadı korumak adına bu makineleri kullanmaya devam ediyor. Ayrıca düşük maliyetli oluşları, yeni üreticiler için de cazip hale getiriyor.

Leblebi Makineleri Neden Hâlâ Tercih Ediliyor?

• Doğal ısıtma sistemiyle daha kıvamında kavurma sağlar.

• Geleneksel lezzetin korunmasını mümkün kılar.

• Küçük üreticiler için düşük maliyetlidir.

• Elle müdahale imkânı sayesinde kavurma derecesi kolay ayarlanır.

Modern Çağa Uyumlu, Gelenekten Gelen Lezzet

Bugün modern makineler otomatik ve yüksek hacimli üretim için tercih edilse de, geleneksel leblebi makineleri hâlâ Balıkesir gibi şehirlerde el emeğiyle üretim yapan işletmelerin ilk tercihi olmaya devam ediyor. Kültürel mirasın korunması açısından da bu makinelerin yaşatılması önem taşıyor.

Nursima Akyürek