Balıkesir’in Unutulmuş Lehçesi

Balıkesir’in Unutulmuş Lehçesi

Balıkesir’de yıllarca günlük hayatta kullanılan birçok kelime artık neredeyse unutulmuş durumda. Özellikle yaşlı kuşakların hâlâ konuşmalarında yer verdiği “darasa”, “ırap”, “düşefet”, “kayçak” ve “şipşak” gibi kelimeler, gençler tarafından ya bilinmiyor ya da yanlış anlaşılıyor.

Söz konusu kelimeler, sadece yerel dil zenginliğinin değil, aynı zamanda Balıkesir’in toplumsal hafızasının bir parçası olarak görülüyor.

Mahalle Aralarından Arşivlere Giden Yol

Balıkesir’in farklı ilçelerinde, hatta mahallelerinde bile ağız farkları göze çarpıyor. Sındırgı’da “düşefet” bir şeyin döküntüsü anlamına gelirken, Bandırma’da aynı kelime hiç duyulmamış olabilir. Gömeç’te “ırap” denince herkes başını sallar ama bu kelime Altıeylül'de gençler için yabancı bir sözcüktür.

Bu çeşitlilik, şehrin kültürel derinliğini gözler önüne seriyor. Ancak ne yazık ki bu söz varlığı, konuşulmadıkça yok olmaya mahkûm.

Kuşaklar Arasında Sessiz Bir Kopuş

Balıkesir’in yerel ağızlarına hâkim olan yaşlılar, artık eskisi kadar sokakta değil. Oysa bu kelimeler genellikle sohbet arasında, doğaçlama bir şekilde aktarılırdı. Bugün, o nesil sessizleştikçe, sözlü kültür de yavaş yavaş kayboluyor.

Emekli memur Ayşe Günay, “Torunlarımla konuşurken bazen ‘kayçak’ diyorum, anlamıyorlar. Anlatmaya çalışıyorum ama sonra susuyorum,” diyerek kelimelerle birlikte duyguların da geri çekildiğini anlatıyor.

Balıkesir’in Kelimeleri de Korunmalı

Dil uzmanları, yerel ağızların yalnızca iletişim değil, kimlik meselesi olduğunu vurguluyor. Her kelimenin içinde yaşanmışlık, gelenek, hatta coğrafya bilgisi bulunduğunu belirten uzmanlara göre, bu değerler yok olmadan önce kayda alınmalı.

Kültürün taşıyıcısı sadece anıtlar ya da belgeler değil; bazen de bir ninenin ağzından dökülen “düşefet” kelimesidir.

Zorluk Seviyesine Göre Balıkesirlilerin Bildiği KelimelerGündem