Tarih Hazinesi

Pazartesi-Cuma 09.00-12.30 /13.00-17.30 saatleri arasında hizmet veren Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesi’ni sizler için araştırdım ve gezdim.

Balıkesir’de 1 Ocak 2016 tarihinde hizmete başlayan Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesi’nde, birbirinden değerli eserler bulunuyor. Burası sadece Balıkesir için değil ülkemiz için de büyük önem arz eden bir kütüphane. Kütüphanenin en değerli eserleri arasında 800 yıllık olduğu sanılan minyatür ve tezhiplerle süslü el yazması Kur’an-Kerîm ile Vankulu Mehmet Efendi’nin yazdığı, İbrahim Müteferrika’nın ise 1729 yılında matbaasında bastığı ilk eser olan Vankulu Lügatı da yer alıyor.

1911 YILINDA İNŞA EDİLMİŞ

Öncelikli olarak tarih hazinesi olan kütüphane binasından sizlere bahsetmek istiyorum.

1911 yılında, Sultan Mehmed Reşad döneminde inşa edilmiş olan bina, bodrum kat üzerine iki katlıdır. 432,61 metrekarelik kapalı alana sahip olan binanın duvarları granit taşla örülmüştür. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı ile Balıkesir Valiliği arasında gerçekleşen görüşmeler sonrasında 16 Nisan 2013 tarihli Protokol ile Balıkesir Valiliğine 25 yıllığına tahsis edilen binanın Balıkesir Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesine tahsis edilmesine karar verilmiş. Mülkiyeti Balıkesir Ticaret Odası’na ait olan bina aynı zamanda Ziraat Bankası eski hizmet binasıdır. 2015 yılı içinde Balıkesir Valiliği tarafından restorasyonu, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından tefrişatı tamamlanmış ve Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı İstanbul Bölge Müdürlüğüne bağlı olan Balıkesir Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesi olarak da 01/01/2016 tarihinde fiilen hizmet vermeye başlamıştır. Bu tarihten itibaren de yazma eserler dijital ortama aktarılmış ve halkın hizmetine sunulmuştur. Yazma Eserler Kütüphanesinin Müdürlük görevini ise Şahin Gergin yürütüyor.

10 ÇOK ÖZEL ESER

Eşsiz ve emsali olmayan el yazması eserlerin bulunduğu kütüphanede, eserlerin hepsi dijital ortamda her türlü araştırmacıların yararlanabileceği duruma getirilmiştir. Ülkemizdeki 18 yazma eser kütüphanesinden biri olan Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesinde toplam 12130 eser bulunuyor. 9 bin 380 adet matbaada basılmış eser, 2 bin 700’ün üzerinde çok değerli ve nadir el yazması eserler var. Bunların içinde çok özel olan 10 eser var. Bu 10 eserin arasında 6 adetinin ise kendine has özelliği var.

Bunlar, Ahbar al-ahyar II.Cüz Ravnak al-macalis, Gülşeniraz, Gayat-al bayan fi tabdir badan al insan, Fal al-saada, Garipname, Husn-u Dil. Geriye kalan 4 eser tezhip ve minyatür süslemeli. Bu eserlerin içinde en değerli olan el yazması bir Kuran-ı Kerim’dir. Üzerinde tarih olmadığı için, hangi döneme ait olduğu bilinmemekle beraber Memluklular ya da Selçuklular dönemine ait olduğu sanılıyor. Tarihçiler de 800 ya da 900 yıllık olduğunu söylemekmişler. Bir diğer değerli eser ise Vankulu Lügatı olarak bilinen, İbrahim Müteferrika Matbaası’nda basılan ilk eser.

ARAŞTIRMACILARA KAPILARINI ARALIYOR

Kütüphane, Osmanlıca ve Arapça eserlerde araştırma yapmak isteyen herkese kapılarını aralıyor. ahşap ve sıcak dekorasyonu ile araştırma için gelenlere de rahat bir ortam sağlıyor. Yazma eserlerden yararlanmak isteyenler kütüphane bünyesindeki okuma odasındaki bilgisayarlardan yararlanabiliyor. Ayrıca Kütüphaneye gelip yazma eserlerden yararlanmak isteyenlerden de ücret alınmıyor. Evinde kendi bilgisayarından eserleri incelemek isteyenlere, yazma eserlerimizin dijital kopyalarını çok cüzi bir fiyata, eserin sayfalarını, ya da tamamını kopya olarak veriliyor.

ESERLER ÖZENLE SAKLANIYOR

Özel odada saklanan eserler ızgaralı havalandırması bulunan kompakt raflarda korunuyor. Yazma eserlerin bulunduğu yere parmak izi okuyucu sistemi çalıştırarak giriliyor. Özenle saklanan eserlerin bulunduğu odada herhangi bir yangın tehlikesine karşı özel yangın söndürme sistemi var. İtalyan malı bu sistemde, tüplerde bulunan Argon gazı ve karbondioksit olağanüstü duman ve ısı durumunda harekete geçiyor. Argon gazı patlıyor ve ortamdaki oksijeni çekerek karbondioksit veriyor. Yazma eserlerin zarar görmemesi için su kullanılmayan bir söndürme sistemi var. Ayrıca kitapların nemlenmesini önlemek için ortamın nemini ayarlayan sistem de mevcut ve 365 gün 24 saat çalışıyor.

MUTASARRIF ÖMER ALİ BEY

Ömer Ali Bey, 1839 yılında Adana’da doğdu. Ramazanoğulları ailesinden Osmanlı İmparatorluğu ordusunda yetişmiş Tümgenerallerden 1843 yılında Bahrisefit (Çanakkale Boğazı) komutanlığına kadar yükselmiş (Beylerbeyi) Arif Paşabey’in torunuydu. Babası Ahmet Paşa. Tarblusgarb-Bingazi, Dersim Vilayeti, Diyarbakır Vilayeti, Aydın Vilayeti, Hicaz Vilayeti mektupçuluğu, Cidde Vilayeti Kaymakamlığı (Vali Vekilliği), Hudavendigar (Bursa) Vilayetine bağlı Karesi (Balıkesir) Sancağı Mutasarrıflığı, Tekirdağ Sancağı mutasarrıflığı, Kastamonu Vilayeti Valiliği yaptı. 1897 Balıkesir Depremi’nde tamamen yıkılan Balıkesir’in tekrar inşası ve tamiratı için yapılan çalışmalarda üstün başarılara imza atan Mutasarrıf Ömer Ali Bey, Kastamonu Valiliğinden emekli olduktan sonra 25 Şubat 1920 Çarşamba günü 81 yaşında İstanbul’da vefat etti. Merhaba Haber Merkezi