Türkiye’de kişi başına düşen emisyonlar artıyor

Türkiye’de kişi başına düşen emisyonlar artıyor

Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle ortaya çıkan enerji krizinden önce bile, iklim krizinin kötüleşen etkilerine rağmen G20 hükümetlerinin fosil yakıt üretimine verdiği desteğin 2021 yılında 64 milyar ABD doları ile yeni bir zirveye ulaştığını gösteriyor. Bulgular, G20’nin iklim eylemlerini değerlendirmek üzere uluslararası bir kuruluşlar ortaklığı tarafından hazırlanan sekizinci yıllık İklim Şeffaflığı raporunda ayrıntılı olarak yer alıyor. 2022 İklim Şeffaflığı raporu (2022 Climate Transparency Report) küresel düzeyde en kapsamlı yıllık değerlendirmeyi içeriyor ve G20 ülkelerinin iklim eylemlerini karşılaştırıyor.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) verilerine göre, G20 hükümetlerinin fosil yakıt sübvansiyonları 2020 yılında 147 milyar ABD dolarına düşmüşken, 2021 yılında yüzde 29 artışla 190 milyar ABD dolarına yükseldi. Sübvansiyonlar, kısmen Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin enerji fiyatlarını tetiklemesi ve bunun da enerji şirketlerinin kârlarını artırması nedeniyle 2022’de de artmaya devam etti.

Fosil yakıtlar için en yüksek toplam sübvansiyona sahip ülkeler Çin, Endonezya ve Birleşik Krallık olup, bu ülkeler küresel sıcaklıkların Paris Anlaşmasında küresel olarak kabul edilen ve geçen yıl Glasgow’daki COP26’da yeniden teyit edilen 1,5°C ısınma sınırının çok üzerine çıkmasına katkıda bulunacak üretim ve tüketimi destekliyor.

“G20’de enerjiye yönelik çok fazla kamu finansmanı hala fosil yakıt endüstrisine yönelmiş durumda. G20’nin enerjiye yönelik kamu finansmanının yüzde 63’ü 2019-2020 yıllarında fosil yakıtlara gitti” diyen ODI Kıdemli Araştırma Görevlisi ve raporun finansman sorumlusu İpek Gençsü, sözlerini şöyle sürdürdü: “Geçen yıl G20, 2009 yılında ‘verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarının orta vadede aşamalı olarak kaldırılması ve rasyonelleştirilmesi’ taahhüdünü yineledi, ancak şu anda ‘orta vadede’ olduğumuzu rahatlıkla söyleyebiliriz ve G20’nin bunu yerine getirmediği, bunun yerine kamu fonlarını piyasayı fosil yakıtlar lehine bozmak için kullanmaya devam ettiği açıktır”.

G20’nin iklim konusunda harekete geçme kapasitesine rağmen emisyonlar artıyor

İklim Şeffaflığı raporu, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin Paris Anlaşması’nda yer alan 1,5°C ısınma sınırını canlı tutmak için 2030 yılına kadar emisyonları yarıya indirmemiz gerektiği yönündeki uyarılarına rağmen, enerji emisyonlarının 2021 yılında G20 ülkelerinde benzer şekilde yüzde 5,9 artarak salgın öncesi seviyelerin üzerine çıktığını gösteriyor. Enerji ve bina sektöründeki emisyonlar 2021’de salgın öncesi seviyelerin üzerine çıktı ve Çin ve Türkiye’de kişi başına düşen emisyonlar 2019’dakinden daha yüksek seviyeye ulaştı(aşağıda temel bulgularda ayrıntıları yer alıyor).

Raporda yer alan analizlere öncülük eden kuruluşlardan biri olan Climate Analytics’in CEO’su Bill Hare, “G20, dünya emisyonlarının dörtte üçünden sorumlu. Bunlar dünyanın en büyük ekonomileri ve birçoğu iklim kriziyle mücadele için gereken finansman ve teknolojilere ev sahipliği yapıyor. Şu anda jeopolitik ve enerji güvenliği sorunlarının bir araya gelerek ucuz yenilenebilir enerji kaynaklarının faydalarını ortaya koyduğu bir dönemdeyiz, ancak yine de bu hükümetlerin birçoğunun çözüm olarak fosil yakıtlara yöneldiğini görüyoruz” dedi. “Gaz ve kömür en pahalı, en yüksek emisyona sahip ve en az güvenli enerji seçenekleri, ancak yine de en yüksek düzeyde devlet desteği alıyorlar” diye ekledi.

İyi haber şu ki, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki payı 2016 ve 2021 yılları arasında tüm G20 ülkelerinde artarken, en güçlü artış Birleşik Krallık (+yüzde 67), Japonya (+yüzde 48) ve Meksika’da (+yüzde 40) gerçekleşti. En düşük artışlar ise Rusya (+yüzde 16) ve İtalya’da (yüzde 14), beş yıllık G20 ortalaması olan yüzde 22,5’in oldukça altında gerçekleşti. Uzun vadeli büyümeye rağmen, yenilenebilir enerji kaynaklarının payı 2020-21 yılları arasında artmadı.

Türkiye’ye dair çarpıcı bilgiler:

• Türkiye’nin kişi başı emisyonları G20 ortalamasının altında ( 0,69 katıdır) ancak  kişi başına düşen toplam emisyon G20 ülkelerinde düşme eğilimindeyken, 2014 ve 2019 yılları arasında Türkiye’de yüzde 5,7 oranında arttı. Çin ve Türkiye kişi başına düşen emisyonlar 2019’dakinden daha yüksek seviyeye ulaşan iki G20 ülkesi konumunda.
• 2020’ye kıyasla 2021’de kişi başına enerji kaynaklı CO2 emisyonlarında (2020’ye kıyasla 2021) en yüksek artışa sahip ülkeler Brezilya (2019 ve 2020 arasında yüzde 6’lık bir düşüşün ardından + yüzde 13 artış), Türkiye (yüzde -1’lik bir düşüşün ardından ve yüzde 11 artış)ve Rusya’dır (yüzde -4’lük bir düşüşün ardından yüzde10 artış).
• 2021’in başından 2022’nin ortasına kadar 2,9 GW’lık ek yenilenebilir enerji üretimi onaylandı, ancak bu Türkiye’nin yenilenebilir enerji potansiyelinin çok altında kalıyor ve ve enerji ithalatını azaltmak için büyük bir fırsat kaçırılıyor.
• Türkiye, sadece elektrik, bina, imalat ve ulaştırma sektörlerinde iddialı ancak gerçekçi önlemlerle 2030 yılına kadar tüm CO2 emisyonlarında 2018 seviyelerinin altında yüzde 32’lik bir azalma sağlayabilir.
• Türkiye önemli bir yenilenebilir enerji potansiyeline sahiptir, ancak daha iddialı yenilenebilir enerji hedeflerini ve bu hedeflere ulaşmayı destekleyecek politikaları uygulamaya koyması gerekmektedir. Bunun yerine, yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji karışımındaki payı 2023 hedefinin altına düşmüştür.
• Türkiye, kömür üretimini arttırmak yerine yenilenebilir enerji yoluyla enerji bağımsızlığını güvence altına alma niyetini gerçekleştirebilir, yeni istihdam yaratabilir ve kısmen yüksek fosil yakıt fiyatlarından kaynaklanan mevcut enflasyonu azaltabilir.
• Türkiye’nin toplam emisyonlardaki artış büyük ölçüde enerji ile ilgili emisyonlarda ve endüstriyel proses emisyonlarında sırasıyla yaklaşık yüzde 157 ve yüzde 139’luk sürekli bir artıştan kaynaklandı; aynı zaman diliminde tüm sektörlerde emisyon artışı görüldü.