5 Benzer Kelime

5 Benzer Kelime

1. Divane

“Divane”, genellikle “deli”, “aklını yitirmiş”, tutkulu veya aşkın etkisinde kalmış anlamında kullanılır. Özellikle edebi metinlerde, aşka veya tutkuya kapılmış kişileri tarif etmekte sıkça rastlanır. Bu kelime, Osmanlı edebiyatında ve halk arasında hem aşkın hem de çılgınlığın ifadesi olarak yer almıştır.

“Divane” kelimesinin kökenine dair en yaygın görüş, kelimenin Farsça “دیوانه” (divâne) formundan Türkçeye geçtiğidir. Farsçada “divâne” kelimesi; “çılgın, deli, aklını yitirmiş” anlamlarını taşır. Osmanlı döneminde hem edebi dilde hem de günlük konuşmada bu anlamıyla yer bulmuş, tutku, aşk ya da aşırı heyecan gibi durumları da ifade etmek üzere kullanılmıştır.

1. Malikâne

“Malikâne”, geniş, lüks ve genellikle tek veya az sayıda, gösterişli konutları ifade eden bir kelimedir. Günümüzde malikâne, büyük ev veya köşk anlamında karşımıza çıkar. Bu kelimenin kökeninde Arapça “malik” (sahip, malik) yatar. “-âne” eki ise Osmanlı Türkçesinde sıklıkla “ait, öz” anlamı katan bir ektir. Yani malikâne; malik’e ait, onun yaşam tarzını yansıtan demektir. Zamanla bu kelime, özellikle zengin ve gösterişli yaşam alanlarını tanımlamada yer bulmuştur.

Malik’in Temel Anlamı:

“Malik” Arapça kökenli bir kelimedir ve “sahip olan, mülk sahibi” demektir. Günlük hayatta bir evin, arsanın ya da başka bir malın sahibi olan kişiye de “malik” denir.

İslâmî Bağlamda:

İslâm’da “Malik”, Allah’ın 99 güzel isminden biridir. “Malikül-Mülk” ifadesi, kainattaki her şeyin gerçek sahibinin Allah olduğunu vurgular.

1. Merdane

“Merdane” temel olarak hamur açmak için kullanılan, yuvarlak, silindirik mutfak aletini ifade eder. Ancak bu kelime günlük dilde ya da mecazi anlamda, “işi kolaylaştıran, ortada kalan çözümler” gibi çağrışımlar da yapabilir.

Bazı kaynaklarda Farsça “mardāne” (مردانه) ifadesinden – “erkekçe, erkeğe yakışır” anlamında – alıntı yapıldığı belirtilirken, bazı kaynaklarda ise silindirik yapı ve döndürme eylemini ima eden “vardāne” veya “wartanag” kökenine işaret edilmektedir. Her iki açıklamada da, kelimenin hem nesnenin fiziksel yapısına (silindir, eksen) hem de mecazi kullanımına (mert, yiğit) vurgu yapıldığı görülür.

1. Şahane

“Şahane”, olağanüstü, mükemmel, harika, enfes anlamlarında kullanılır. Bir şeyin ne kadar beğenildiğini, hayranlık uyandırdığını belirtmek için sıkça tercih edilir.

Bu kelime, “şah” (kral, hükümdar) kökünden türemiştir. Osmanlı döneminde, kral ya da hükümdar gibi yüce, görkemli kavramların yansımaları, güzel ve etkileyici şeyleri tanımlamak için “-ane” ekiyle zenginleştirilmiştir. Böylece “şahane”, “şah gibi” veya “kral şahane” anlamı taşıyarak, üstün bir nitelik vurgusu yapar.

1. Yegâne

“Yegâne”, “benzersiz”, “tek”, “eşsiz” anlamlarını ifade eder. Bir şeyin başkalarından farklı ve biricik olduğunu belirtmek için kullanılır.

Kelimenin kökeninde, Farsça “yegān” bulunur. Bu kök, “tek, benzersiz” anlamına gelir. Türkçeye Osmanlı döneminde giren bu kelime, edebi ve resmi dilde sıklıkla eşsizliği ve ayrıcalığı vurgulamak için tercih edilmiştir.

Bugün sizlerle paylaşmak istediklerim bu kadar, hepinize sağlıklı günler diliyorum.

Yusuf Emir Akpınar

Bir Şehir Düşünün, Bir Gecede Yok Olan…