DALKAVUK

DALKAVUK

Bugünkü köşemizi ilginç bir kelime olan ve belki de birçoğumuzun anlamını bilmediği bir kelimeye ayıralım istiyorum. Günün Kelimesi: Dalkavuk.

Kökenine ve sözlük anlamına geçmeden önce birlikte fikir yürütelim istiyorum. Bu da anlamını bilmeden kullandığımız kelimelerden biri olabilir mi? Çok sık kullanmıyoruz belki ama kullanacak olursanız da anlamını bilerek bu kelimeyi her sarf ettiğinizde bu yazımızı hatırlayabilirsiniz.

Sizce bir mesleğin adı olabilir mi bu? Dalkavukluk? Pek tabii olabilir. Osmanlı döneminde ortaya çıkan ve asıl amaçları padişahı eğlendirmek olan bir meslek. Bir diğer amacı ise padişahın düşmanlarına karşı muhalefet etmek ve onları küçük düşürmek. Fakat araştırmalara göre bu mesleği icra edenlerin çoğu toplumda en düşük sınıfı olarak görülüyor ve işleri oldukça zorlu. Eğlendirmek dedik ama günümüzün eğlence anlamı ile bağdaşmayan bir içeriği var dalkavukluğun. Öyle ki bazı gösterilerde hayatlarını kaybedecek şekilde kullanıldıkları da olmuş.

Peki, günümüz anlamı ile nedir dalkavuk?

Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde yer alan 2 farklı anlamı var. Bunlar:

1. isim, Kendisine çıkar sağlayacak olanlara aşırı bir saygı ve hayranlık göstererek yaranmak isteyen kimse; kaytak, yağcı, yalaka, yağdanlık, yalpak, yaltak, yaltakçı, kemik yalayıcı, çanak yalayıcı, kılbaz, huluskâr, mütebasbıs:

“Bunları yaparken hiçbir zaman kendini dalkavuk vaziyetine düşürmez.” – Reşat Nuri Güntekin

1. isim, tarih, Saraylarda devlet büyüklerini nükteli sözlerle eğlendiren kimse.

Kelimenin Etimolojisi

“Dalkavuk” kelimesine dair çeşitli etimolojik görüşler bulunmakta. İki farklı keli Bu görüşlerden ikisi oldukça yaygın. İlkine göre, “dal” kelimesi “sallamak” anlamına geliyor. Dolayısıyla “dalkavuk”, “kavuk sallayan” olarak yorumlanabilir. Burada “kavuk sallamak”, baş sallamak yani her şeye onay verme anlamını taşır. Diğer bir görüş ise “dal” kelimesinin Farsçadaki “yalın, çıplak” anlamına dayandığını savunur. Bu durumda, “dalkavuk” kelimesi “kavuksuz” birini ifade eder; yani makamı olmayan, ama makam sahiplerine yalakalık yaparak kavuklu olmaya çalışan bir kişiyi tanımlıyor. Kavuk ise Türk Dil Kurumu sözlüğünde 3 farklı anlama sahip, bunlar: Pamuktan yapılmış üzerine sarık sarılan erkek başlığı, içi boş şey, idrar torbası.

Bugün sizlerle paylaşmak istediklerim bu kadar, hepinize sağlıklı günler diliyorum.

Yusuf Emir Akpınar

CAMBAZ