Balıkesir'e Neden Balıkesir Denmiş?

Balıkesir’e Neden Balıkesir Denmiş?

Tarihçilere göre Balıkesir adı, Bizans İmparatoru Hadrianus’ un av partilerinde kullanmak için yaptırdığı Paleo Kastro (Eski Hisar) sözcüğünden kaynaklanmış.

Paleo Kastro (Eski Hisar) İle Bağlantısı Var Mı?

Tarihçilere göre Balıkesir adı, Bizans İmparatoru Hadrianus’ un av partilerinde kullanmak için yaptırdığı Paleo Kastro (Eski Hisar) sözcüğünden kaynaklanmış. Tarihi bir gerçekliği de bulunan bu ad, daha sonra halk etimolojisi sayesinde değişik rivayet ve yorumlara da konu teşkil etmiş. Bu rivayetlerden birkaçı kısaca şöyle;

Balıkesir adı daha çok bal, balık, kesir ve hisar kelimeleri üzerinde yapılan oynamalarla izah edilmiştir. Bir rivayete göre Balıkesir’ in adı eskiden Balık Hisar şeklinde olduğu da söylentiler arasında. Buradaki “balık” Eski Türkçe’ de “şehir, kale” veya “saray” anlamı taşımakta olduğu düşünülüyor. “Kale Şehri” anlamını veren bu rivayete göre bu ad, XI. yüzyıldan sonra kullanılmaz olmuş. Gerçekten de Orta Asya’ da “Beşbalık” gibi bazı Uygur Devrine ait yer isimlerinde “balık” kelimesinin şehir anlamında kullanıldığı ise oldukça dikkat çekici.

Bal İle İlişkisi Olabilir Mi?

Diğer bir rivayette ise; Balıkesir adı, “balı kesir” yani “balı çok, bol” anlamındaki söz grubundan geldiği söyleniyor. Buna göre Balıkesir’ in balının bol ve lezzetli oluşunun bu adı almasına öncülük ettiği düşünülüyor.

Diğer Rivayetler

Başka bir rivayet ise; Balıkesir’ in ilk kurulduğu yıllar­da buraya gelen bir yabancının iyi muamele görmemesi üzerine “balı keser” yani “hatır, gönül tanımaz” adını verdiği şeklinde olmuştur.

Bunların dışında bölgede bir süre hakim olan İran Hükümdarı “Balı Kisra” veya civardaki Yılanlı Dağ’ ın eski adı olan “Balcea” yada “Pelecas’ın” Balıkesir adı­nın ilk şekli olduğu ileri sürülmüştür. Fakat bunlar uzak ihtimaller olarak değerlendirilmiştir. Bütün bu rivayetler içinde en kabul edileni, buraya yerleşen Türk Oymakları’ nın Orta Asya hatıralarını canlı tutmak için koymuş olabilecekleri “Balık Hisar” adı olmuştur.

Balıkesir dolaylarında ilk defa adı geçen şehir Agiros (Achiraus)’ dur. Daha sonraları İmparator Hadrianus burada bir şato yaptırmış, “Paleo” diye şöhret kazandırmış. Sonradan burada kurulan şehre, bu isimden türetilerek “Balıkesir” dendiği bir çok tarihçiler tarafından kabul edilmiş.

Bazı söylentilere göre, bu bölgenin balı bol olduğu için burada kurulan şehre “Balı-kesir” adı verilmiş.

Balıkesir isminin, bölgeyi ele geçiren İranlı devlet adamlarından “Balı-Kisra”dan geldiğini ya da “Polikayseros” adının zamanla değişime uğradığını öne sürenler de olmuş.

Bazı tarih ve coğrafya kaynaklarında, Balıkesir’in bulunduğu yerde “Balak Hisar” veya “Balık Hisar” isimlerinin geçtiği görülüyor. Türklerin, Orta Asya’dan getirdikleri bir hatıra olarak bu şehre “Balık Hisar” (Hisar Şehri) adını verdikleri de düşünülmüş. Ancak bu görüşü kanıtlamak mümkün olmamış.

İbni Batuta ve diğer kaynaklara göre, Balıkesir şehri Karesi Bey tarafından kurulmuş. Karesi Vilayeti, 2. Meşrutiyet’in ilanından sonra müstakil mutasarrıflık haline getirilmiş ve 1923’te çıkarılan bir kanunla “Karesi” ismi kaldırılarak vilayetin adı “Balıkesir” olmuş.

Şehrin Bir Diğer İsmi Karesi

İlin “Balıkesir” adı dışında tarihte daha çok anılan bir adı daha olmuş. Bu ad yörede bir süre hakim olan Karesioğulları Beyliği’ nin kurucusu Karasi Bey’ den kaynaklanan “Karesi” adı olmuş. İl gerek beylik, gerekse Osmanlı Sancaklığı döneminde daha çok bu adla anılmış. Bir rivayete göre de Karesi Beyi’ nin oturduğu kaleye “Beylik Hisar” adı verildiği için bu ad değişerek bugünkü Balıkesir şeklini almış olduğu söylenmiş.

Haber Merkezi

Balıkesir’in Yörük Müzesine Nasıl Gidilir?