İşçinin Ücret Hakkı

İşçinin Ücret Hakkı…

Bismillâhirrahmanirrahim

İşçinin Hakkını Vermek İslam’ın Emridir

Kur’an ve sünnet, çalışanların hakkını koruma konusunda net ölçüler sunar. İslam, adil ücret, insanca yaşam ve ibadet hakkı gibi temel insan haklarını garanti altına alır.

Medyen Kavmi’ne Uyarı: Ölçüyü ve Tartıyı Tam Yapın

Kur’an-ı Kerim’de Medyen halkına gönderilen Şu’ayb Peygamber’in şu sözleri aktarılır:

“Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin için O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur… Ölçüyü ve tartıyı tam yapın. İnsanların mallarını eksiltmeyin. Düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk etmeyin…” (A’râf, 85)

Bu ayet, adaletli ticaret ve ekonomik dürüstlüğün altını çizer.

Peygamberimizden Maaş ve Geçim Uyarısı

Hz. Muhammed (s.a.v) iş başına geçen kamu görevlilerine şu tavsiyede bulunur:

“Bir kimse bizim işimize tayin olunursa… evi yoksa ev edinsin… hizmetçisi yoksa hizmetçi edinsin… biniti yoksa binit edinsin. Bunlardan fazlasını isterse hırsızlığa düşebilir.” (Ebû Dâvud, İmâre 10)

Bu hadis, maaşların temel yaşam ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde olması gerektiğini gösterir.

Halife Ömer b. Abdülaziz’den Asgari Geçim Tanımı

Adil yönetimiyle bilinen Halife Ömer b. Abdülaziz şöyle der:

“Herkesin barınacağı bir evi, hizmetçisi, düşmana karşı kullanabileceği bir atı ve ev eşyası olmalıdır. Bunlara sahip olmayan kişi, borçlu sayılır ve zekât fonundan desteklenir.” (Ebû Ubeyd, Emvâl)

Bu, asgari geçim düzeyinin toplumsal bir hak olarak görülmesi gerektiğine işaret eder.

Adil Ücret Hakkı ve Yeniden Değerlendirme

İslam, işçiye gücünün üzerinde iş yüklenmesini yasaklar:

“Allah hiç bir kimseye gücünün yeteceğinden başkasını yüklemez.” (Bakara, 286)

Ayrıca, fiyat artışlarına paralel olarak ücretin yeniden belirlenmesi gerektiği belirtilir. (Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslâmî Yaklaşımlar)

İbadet Hakkı ve Çalışma Ortamı

İslam’a göre işçi, ibadetlerini serbestçe yerine getirme hakkına sahiptir. İş yoğunluğu nedeniyle cemaatle namaza izin verilmeyebilir; ancak cuma ve bayram namazları istisnadır. Yakın mescitte kılınan namazlar için ücret kesintisi yapılamaz. (İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr)

Sosyal Yardım: Zorunlu Olmasa da Örfe Bağlıdır

Yeme, içme ve giyim gibi yardımlar prensip olarak zorunlu değildir. Ancak bu yardımlar örf hâline geldiyse ya da sözleşmede yer alıyorsa, işveren bunları sağlamakla yükümlüdür. (Ali Haydar, Dürerü’l-Hukkâm)

Hakkı Verilmeyen İşçiden Allah Hesap Soracaktır

Peygamber Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurur:

“Ben kıyamet günü şu üç kişiye düşmanım… Ücretle bir işçi tutup işini gördüren ve ücretini vermeyen kişi.” (Buhârî, Büyû 106)

Sonuç

İslam’a göre çalışanın hakkını tam ve zamanında vermek, sadece ahlaki değil aynı zamanda dini bir sorumluluktur. Rabbimiz bizlere bu konuda titizlikle hareket etmeyi nasip eylesin.

Hüseyin Yıldırım