Yılbaşı Çiçeğinin Toplanma Serüveni Efsanesi Ve Şifasi
Yılbaşı Çiçeğinin Toplanma Serüveni Efsanesi Ve Şifasi
Kokina Rumcada kırmızı anlamına geliyor. Kırmızı ve yeşilin mükemmel uyumunu yansıtan Kokina çiçeği, İstanbul Rumlarının uzun süre bozulmadan kalması sebebiyle yeni yıl süslemesi için tercih ettikleri bir bitki ve şu sıralar çiçekçilerin tezgahlarını süslüyor.
Aslında Kokina tek bir çiçek değil, insan eliyle oluşturulan bir kombinasyon. Yani bu bitki, ayrı ayrı toplanan iki farklı bitkinin birinin dikenli yeşil yapraklı dalları ile diğerinin kırmızı meyveleri elle dikilerek oluşturuluyor.
Yıl başının simgesi haline gelen bu çiçeği toplamak oldukça zahmetli. Genel olarak roman aileler tarafından hazırlanıp satışa sunulan Kokina çiçeği büyük emeklerle toplanıyor. Yağmur, kar, çamur demeden Ekim ayında başlayarak üç ay içinde bu bitkilerin toplanması, bağlaması ve aranjmanının yapılması gerekiyor.
Bu süs bitkisinin minik top şeklindeki kırmızı meyveleri (silcan) dikenli sarmaşık gibi dallardan insan eliyle toplanıyor. Halk arasında Saparna adı verilen bu bitki genelde Karadeniz ormanlarından özellikle de Sinop ve Kastamonu taraflarından toplanıyor. Toplanan bu kırmızı meyveler birleştirilerek demet haline getiriliyor. Daha sonra halk arasında Tavşan memesi adı ile bilinen dikenli yeşil dalları olan bir başka bitkinin tepesine kırmızı iplerle bağlanarak Kokina tamamlanmış oluyor.
Her ne kadar bu iki bitki süs amaçlı kullanılsa da geleneksel halk tıbbında gıda ve şifa amaçlı kullanılmakta hatta modern tıp ilaçlarında hammadde olarak değerlendirilmektedir.
Yılbaşı bitkisinin alt gövdesini oluşturan “Ruscus aculeatus”, halk arasında Tavşan memesi, Tavşan kirazı, Tavşan elması, Enir, Sıçan dikeni ve Yalova mercanı olarak bilinir. Avrupa kültüründe ise kasap fırçası (butcher’s-broom) adıyla bilinir. Eskiden kasaplar tavşan memesi dallarından yaptıkları el süpürgeleriyle et kesme tezgahlarını temizlerlermiş. Antibakteriyel olduğuna inanıp bunu tercih ediyorlarmış. Tavşan memesi bitkisinin toprak altındaki kalın kökleri, venöz (toplardamar) yetmezliği-varis, dolaşım sistemi bozuklukları vb hastalıklara karşı ilaç yapımında kullanılır. Anadolu’da eski geleneksel yöntemlerde ise idrar sökücü olarak kullanılır.
***
Yılbaşı bitkisinin o kırmızı toplarını oluşturan “Smilax excelsa” bitkisine de halk arasında Saparna ya da Melocan adı verilir. Bu bitkisinin ilkbaharda olgunlaşmadan toplanan körpe uç dalları ve yaprakları Ege mutfak kültüründe haşlanarak ya da kavurma şeklinde yemeği yapılır.
Kokina hakkında en çok bilinen efsane ise Kokinaların şans ve mutluluk getireceğine inanılması. Özellikle, yeni yılda Rumlar arasında yaygın olan bu inanca göre Kokinalarınız bir sonraki yılbaşına kadar rengi bozulmadan evinizde aynı şekilde duruyorsa, bu yeni bir ev alacağınız anlamına geliyor.
Kokinanın yılbaşında şans getirme efsanesi ne derece doğru bilmem ama gelen bu yeni yılda Covit belasından kurtularak normal yaşantımıza dönmek umudu ile tüm dostlara sağlıklı, huzurlu ve mutlu yıllar dilerim. 🤲💐
