Eline Beline Diline Sahip Olmak

Toplumun temeli güzel ahlaktır.

İslam dini, insana en güzel ahlak ilkelerini kazandırmayı amaçlayan bir dindir. Nitekim Sevgili Peygamberimizin gönderilişinin en temel sebeplerinden biri de güzel ahlakı tamamlamaktır. Hz. Peygamber (s.a.s.) bu konuda şöyle buyurmuştur: “Mü’minler arasında imanca en kâmil olanı, ahlâkça en güzel olanıdır.” (Kütüb-ü Sitte, Hadis No: 1674). “Müslüman, insanların elinden ve dilinden emin olduğu kimsedir” (Tirmizî, Îmân, 12)

Hacı Bektaş-ı Veli ahlak ilkelerini “eline-beline-diline sahip ol” şeklinde çok güzel bir vecize ile özetlemiştir. Bu cümle kısa fakat anlam açısından insanlara çok büyük dersler veren bir ifadedir.

Eline Sahip Olmak

Eline sahip olmaktan maksat; yaptığımız her işte ölçülü olmak, hem Yüce Yaratan’ın hem de toplumun razı olacağı davranışlarda bulunmaktır. İslam dini, kişiye ait olmayan bir malı almayı, haksız yere cana kıymayı veya insanlara zarar vermeyi kesin olarak yasaklamıştır. Kur’an-ı Kerim’de bu konuda şöyle buyrulmaktadır: “Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret olması hali müstesna, mallarınızı batıl yollarla aranızda yemeyin. Kendinizi öldürmeyin. Şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir.” (Nisa, 4/29).

İnsanoğlunun canı kutsaldır. Bir canı haksız yere öldürmek, tüm insanlığı öldürmek gibidir. Yüce Rabbimiz şöyle buyurmuştur: “Kim bir insanı, bir can karşılığı veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak karşılığı olmaksızın öldürürse, sanki bütün insanları öldürmüş olur. Kim de birini yaşatırsa, sanki bütün insanları yaşatmış olur.” (Maide, 5/32).

Diline Sahip Olmak

Dil, insanın hem gönül kazandığı hem de kalp kırdığı bir organdır. Kur’an-ı Kerim’de güzel söz, kökü sağlam ve meyve veren bir ağaca benzetilir: “Güzel bir söz, kökü yerde sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca benzer.” (İbrahim, 14/24). Bu benzetme, sözün toplum üzerindeki etkisini açıkça göstermektedir.

Sevgili Peygamberimiz doğru sözlülüğün önemini şöyle vurgulamıştır: “Doğruluk iyiliğe, iyilik de cennete götürür. Yalan ise kötülüğe, kötülük de cehenneme götürür.” (Buhârî, Edeb, 69). Bu nedenle, Müslüman her daim doğruyu söylemeli, dilini yalandan, gıybetten ve kırıcı sözlerden korumalıdır.

Beline Sahip Olmak

Beline sahip olmak, insanın nefsine hâkim olması, gayrimeşru arzularına kapılmaması demektir. Yüce dinimiz, meşru olan evliliği helal kılmış; nikâhsız birliktelikleri ise kesin olarak yasaklamıştır. Kur’an’da bu konuda şöyle buyrulmaktadır: “Zinaya yaklaşmayın! Çünkü o çirkin bir hayasızlık ve kötü bir yoldur.” (İsra, 17/32).

Evlilik, hem insanın onurunu korur hem de toplumun düzenini sağlar. Nikâh bağı, hem eşler arasında sevgi ve merhamet oluşturur hem de nesillerin güvenli bir ortamda yetişmesini sağlar. Bu yüzden bireylerin hem kendileri hem toplum için iffetlerine sahip çıkmaları büyük bir erdemdir.

‘Eline, diline, beline sahip olmak’ ilkesi, insanın hem kendisine hem çevresine karşı sorumluluklarını özetleyen evrensel bir öğüttür. Bu üç temel ilke, toplumda huzur, güven ve saygının yerleşmesini sağlar. Her birey bu düsturları hayatının merkezine alırsa, hem kendi iç dünyasında hem de toplum hayatında huzur, barış ve güven hâkim olur.

Fahri SAĞLIK

Emekli Müftü