Kur’an-ı Kerim ve Sünnet ilişkisi

Sünnet: Allah Resulü ve O'nun ashabının yaşadığı çağdan günümüze kadar, Kur’an-ı Kerimin yanında korunup kollanan ve her asırda Müslümanların kahir ekseriyetinin kabullenip hemen her meselede müracaat ettiği ilâhî bir kaynak, Allah ve Resulünün koyduğu hükümlerde ikinci esastır. Kur’an’da yer almayan bazı hükümler, Peygamberimizin sünnetleri aracılığıyla dinî hayatın düzenlenmesine katkıda bulunmuştur.

Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyrulur:

"Allah ve Resulü bir iş hakkında hüküm verdikleri zaman, hiçbir mü'min erkek ve hiçbir mü'min kadın için kendi işleri konusunda tercih kullanma hakları yoktur. Kim Allah'a ve Resülüne karşı gelirse şüphesiz ki o apaçık bir şekilde sapmıştır." (Ahzâb; 36)

"Hayır! Rabbine ant olsun ki onlar, aralarında çıkan çekişmeli işlerde seni hakem yapıp, sonra da verdiğin hükme içlerinde hiçbir sıkıntı duymaksızın, tam bir teslimiyetle boyun eğmedikçe iman etmiş olmazlar." (Nisâ; 65)

"…Artık onun emrine muhalefet edenler, başlarına bir belânın gelmesinden veya elem dolu bir azaba uğramaktan sakınsınlar." (Nûr; 63)

Kur’an-ı Kerim ve Sünnet ilişkisi;

Sünnet; Kur’an’ın müphem ( açık ve kesin olarak bilinmeyen, anlaşılmayan ) kısımlarını tefsir, mücmel ( manasında birkaç hal ve hükmü ihtiva eden, ne kastedildiği ibaresinden anlaşılamayacak derecede kapalı olan, ancak bir açıklayıcı ile anlaşılabilen ) yerlerini tafsîl ( etraflı olarak bildirmek, açıklamak, şerh ve beyan etmek, izah etmek ), mutlak olan ( herhangi bir şart ve kayıtla sınırlı olmayan, kayıtsız şartsız ) hükümlerini takyîd ( mutlak bir lafzın vasıf, şart, zaman ve mekân gibi kayıtlarla sınırlandırılması ), âmm olan ( delâlet ettiği bütün fertleri sınırsız olarak içine alan ve birçok şeyi ifade eden lâfız ) kısımlarını da tahsîs etme ( âm bir lafzın anlamının bu lafız kapsamına giren fertlerden bir kısmıyla sınırlandırılma ) gibi Kur'ân'a ait hizmetleriyle âdeta onunla bütünleşmiş gibidir.

Kur’an-ı Kerimde zikredilmeyen fakat Peygamberimiz tarafından konulan bazı dini hükümleri şöyle özetlemek mümkündür.

1. Namazların Kılınış Şekli ve Rükünleri

Kur’an’da namazın kılınması emredilmekle birlikte, namazın nasıl kılınacağı, rekât sayıları, rukû ve secde gibi detaylar açıklanmamıştır. Bu detaylar Hz. Muhammed’in uygulamalarıyla belirlenmiştir ve ümmete öğretilmiştir. Peygamberimiz, namazın nasıl kılınacağını bizzat göstererek öğretmiştir.

2. Zekât Nisabı ve Miktarları

Kur’an’da zekâtın verilmesi emredilmiştir, ancak hangi maldan ne kadar zekât verileceği ayrıntılı olarak belirtilmemiştir. Bu miktarlar ve oranlar, Peygamberimizin sözleri ve uygulamalarıyla belirlenmiştir. Örneğin, tarım ürünlerinden, altın ve gümüşten ve ticaret mallarından zekât oranları sünnetle tespit edilmiştir.

3. Cuma ve Bayram Namazları

Kur’an’da Cuma namazı emredilmiştir ancak bunun nasıl kılınacağı ve hutbe ile ilgili detaylar belirtilmemiştir. Cuma ve bayram namazlarının kılınışı, hutbenin içeriği ve namazdaki diğer uygulamalar Peygamberimizin sünnetiyle belirlenmiştir.

4. Hac İbadeti Detayları

Kur’an’da hac ibadeti emredilmiş ancak uygulama detayları verilmemiştir. Peygamber Efendimiz, hac görevini nasıl yerine getireceklerini bizzat uygulayarak ümmetine öğretmiştir. Haccın ihram, tavaf, sa’y gibi detayları sünnetle belirlenmiştir.

5. Evlilik ve Boşanma Konuları

Kur’an’da evlilik ve boşanma ile ilgili bazı hükümler verilmiştir; ancak, belirli durumlarla ilgili hükümler ve detaylar Peygamberimizin sünnetiyle belirlenmiştir. Örneğin, Mehir’in belirlenmesi, boşanma sonrası iddet süresi gibi konular sünnetle açıklanmıştır.

6. Helal ve Haram Konuları

Kur’an’da helal ve haram konuları genel hatlarıyla belirtilmiştir; ancak bazı yiyecekler, içecekler ve davranışlarla ilgili detaylar Peygamberimiz tarafından belirlenmiştir. Örneğin, belirli hayvanların etinin yenmesi ya da haram kılınması sünnetle açıklanmıştır.

7. Cezai Hükümler

İslam ceza hukuku bazı durumlarda sünnete dayalı olarak belirlenmiştir. Örneğin, belirli suçlar için uygulanacak cezalar, Peygamberimizin uygulamalarıyla örneklenmiştir. Hırsızlık, zina gibi suçlarla ilgili cezai hükümler sünnetle detaylandırılmıştır.

8. Giyim ve Ahlaki Kurallar

Kur’an’da tesettür ve genel ahlaki kurallar belirtilmiştir; fakat bu kuralların nasıl uygulanacağı ve günlük hayatla ilgili detaylar Peygamberimizin sünneti ile açıklanmıştır. Erkeklerin ve kadınların nasıl giyinmesi gerektiği, ahlaki davranışlarla ilgili normlar Peygamberimizin hadisleri ve uygulamalarıyla belirlenmiştir.

9. Ticaret ve Borçlanma ile İlgili Hükümler

Kur’an’da ticaretin helal olduğu ve faiz gibi bazı işlemlerin haram olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte, ticaretin nasıl yapılması gerektiği, hile ve aldatmanın yasaklanması gibi detaylı hükümler Peygamberimizin hadislerinde yer alır.

10. Adab-ı Muaşeret (Görgü Kuralları)

Peygamber Efendimiz, sosyal yaşamda uyulması gereken görgü kurallarını da öğretmiştir. Yemek yeme adabı, misafir ağırlama, selamlaşma gibi konularda sünnet yol gösterici olmuştur.

Bu hükümler, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) uygulamaları ve hadisleri yoluyla Müslümanların günlük yaşamını ve ibadetlerini şekillendiren önemli rehberlerdir. Peygamberimizin bu hükümleri koyarken en önemli amacı, Müslümanların hayatlarını düzenlemek ve İslam toplumunu en iyi şekilde oluşturmak olmuştur. Bu nedenle, sünnet Kur’an’ın tamamlayıcısı olarak kabul edilir ve İslam hukukunun (fıkhın) temel kaynaklarından biridir.