CAATSA Nedir, Türkiye'ye Nasıl Uygulandı?
Türkiye'ye uygulanan CAATSA yaptırımları neden devreye girdi? S-400 alımı nasıl bir krizi tetikledi? Yaptırımlar kalkabilir mi? İşte tüm detaylar...

ABD'nin "Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası" (CAATSA), Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi almasının ardından devreye girdi. 2017 yılında ABD Kongresi tarafından kabul edilen yasa, ilk kez bir NATO müttefiki olan Türkiye'ye uygulanarak uluslararası ilişkilerde önemli bir kırılma yarattı.
S-400 Anlaşması Yaptırımları Tetikledi
Türkiye'nin Rusya'dan toplamda 2 batarya S-400 sistemi satın alması, ABD tarafından "önemli mali işlem" olarak değerlendirildi. Bu işlem, CAATSA’nın 231. maddesi kapsamında yaptırım uygulanmasına gerekçe oluşturdu. Yaptırımlar, 7 Nisan 2021'de resmen yürürlüğe girdi.
Savunma Sanayii Başkanlığı Yaptırım Listesinde
Yaptırımlar kapsamında Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile SSB Başkanı İsmail Demir ve üç üst düzey yetkili yaptırım listesine alındı. Buna göre SSB:
-
ABD’den ihracat lisansı alamayacak,
-
ABD bankalarından uzun vadeli kredi kullanamayacak,
-
Uluslararası finansal kuruluşlardan fon desteği alamayacak.
Ayrıca yaptırım listesinde yer alan yetkililerin ABD'ye girişleri de yasaklandı.
CAATSA’da Hangi Yaptırımlar Var?
CAATSA, başta Rusya, İran ve Kuzey Kore olmak üzere ABD'nin “hasım” olarak tanımladığı ülkelere karşı uygulanıyor. Yasa, bu ülkelerin savunma veya istihbarat kuruluşlarıyla "önemli finansal işlem" yapan kişi ve kurumlara yönelik 12 maddelik bir yaptırım listesi içeriyor.
ABD Başkanı bu 12 maddeden en az 5'ini seçip uygulamak zorunda. Türkiye için de bu yöntem izlendi.
Trump Yaptırımlara Direndi Ama Başaramadı
ABD Başkanı Donald Trump, CAATSA'nın Türkiye'ye uygulanmasına ilk döneminde karşı çıkmış; Kongreyi bu konuda ikna etmeye çalışmıştı. Ancak Kongre’nin baskısı sonucu geri adım atmak zorunda kaldı.
Trump, G-20 zirvesinde yaptığı açıklamada, Patriot sistemlerinin Türkiye’ye satılmamasının Ankara’yı S-400 almaya ittiğini söyleyerek, Erdoğan’a destek vermişti.
Yaptırımlar Kalkabilir mi?
CAATSA yaptırımlarının kaldırılması, ABD Kongresi ve Başkanlık makamının ortak kararına bağlı. Türkiye'nin S-400’leri aktif hale getirmemesi veya farklı savunma çözümlerine yönelmesi bu süreci etkileyebilir. Ancak şu an itibariyle yaptırımların kaldırılması yönünde somut bir gelişme bulunmuyor.