GÜZELAVRAT OTU

Son günlerde ıspanakların arasına karışıp ta zehirlenmelere neden olan yabani bitkiler çok konuşulur oldu. İşte bu haftanın konusunu oluşturan bitkimiz, adı bu zehirlenme vakalarına karışan ancak bu olayda pek rolü olmayan meşhur GÜZELAVRAT OTU. Zehirlenmede rolü yok diyorum çünkü bu bitki çalımsı formda olduğu için ıspanak gibi otsu bitkilerle karıştırılması pek mümkün değildir. Ayrıca bu bitki öyle tarla kenarlarında da yayılış göstermez. Her neyse biz gelelim bu bitkininin adına ve özelliklerine.
Bu bitkinin bilimsel adı, Atropa belladonna’dır. Bitki bu adını İtalyancadaki güzel kadın anlamına gelen “bella-donna” kelimesinden almıştır. Bitkinin adı Türkçemize de “Güzelavrat” olarak çevrilmiştir. “Atropos” kelimesi ise ölümle ilgilidir. Yunan mitolojisinde “Atropos” yaşam ipinin kesilmesinde görevlidir.
Tarihin başlangıcından beri güzel görünmek için insanoğlu birçok yöntem denemiştir. Ancak güzellik anlayışımız ve güzel görünmek için kullandığımız malzemeler tarihin her devrinde farklı olmuştur. Öyle ki güzellik uğruna geçmişte ölümcül malzemeler bile kullanılmış. İşte Güzelavrat otu da güzel görünmek uğruna kadınların kullandığı dünyadaki en zehirli bitkilerden birisidir.
Güzelavrat otu, özellikle Rönesans döneminde kadınlar tarafından güzellik malzemesi olarak kullanılıyordu. Kadınlar, o dönemlerde göz bebeklerini büyüterek daha güzel görünmek uğruna, zehirli olmasına rağmen “Güzelavrat otu” bitkisinin meyvesinden elde edilen sıvıyı gözlerine damlatıyorlardı. Çünkü o tarihlerde büyük göz bebeğine sahip kadınlar çekici olarak nitelendirilmekteydi. Güzelavrat otundan elde edilen bu sıvı, göz bebeği kaslarının devre dışı kalmasına ve göz bebeğinin uzun süre büyük görünmesini sağlıyordu. Fakat uzun süreli kullanım körlüğe veya kalıcı bulanık görme sonuçlarına yol açmaktaydı.
Diğer yandan içerdikleri alkaloitlerin zehirli olmasından dolayı birçok Roma imparatorunun öldürülmesinden; İskoç süikasçileri olan Anglo-Saxson’ların zehirlenerek öldürülmesine kadar birçok suikaste kullanılmış. Bunun dışında halüsinolejik etkiye sahip olmasından dolayı büyücülükte de kullanılmıştır.
Bununla birlikte Güzelavrat otu tıbbi amaçlı olarak, göz muayenelerinde kullanılmaktadır. Merkezi sinir sisteminde etkilidir. Ter ve mide ifrazatını hafifletici, spazm giderici ve ağrı kesici etkisi vardır. Özellikle nefes darlığı problemi olanlarda ve astım krizi yaşayanlara iyi geldiği bilinmektedir. Ancak bu bitkinin kullanıma hazır olabilmesi için bir takım tıbbi işlemlerden geçmesi gerekir. Güzelavrat otu kesinlikle doğrudan kullanılmamalı. Aksi taktirde doğrudan kullanılması durumlarında zehirlenmelere neden olabilir. Çünkü yaprak ve meyvesinde zehirli bileşikler bulunmaktadır. Evde kontrolsüz kullanıldığı takdirde; baş ağrısı, kusma, ishal, aşırı halsizlik ve halisülasyonlar görme gibi belirtiler kendini gösterebilir.