Bitki İsimleri Neye Göre Verilir ?
Burak Meriç
Tüm YazılarıBu konuda Avrasya Terim Dergisinden derlediğim bir kaynakta geçen ve ilgimi çeken bu isimlerin sizlerin de ilgisini çekeceğini düşündüm. Bitkilere verdiğimiz isimler nereden geliyor?
Bitkinin özelliği, rengi, kültürel olarak çıktığı bölgelerde adlandırılması doğal bir süreç. İşte bu süreçte oldukça dikkat çeken bitki isimlerine örnekler ve neye göre verildiğini göreceksiniz. Keyifle okumanızı diliyorum.
Bitkinin özelliğine göre verilen adlar; Sütleğen, Sütlüce, Sütlü ot (bitkinin gövde ve dalları koptuğunda çıkan beyaz sıvı nedeniyle), Sinirli Ot, Çobançökerten, Deveçökerten, Köygöçüren, Isırgan, Deli ısırgan, Deli kavun, Yandırak (kullanım sırasında ciltte yakıcı etki yaratığı için), Kokar ot, Dikenli pırnal, Dikenlik, Pıtrak, Tüylü ot, Yapışkan ot.
Renk özelliğine göre verilen adlar; Ak ıştır, Ak meşe, Ak pelit, Akbağ, Akçaağaç, Akçakesme, Akdişbudak, Altın çiçeği, Altın otu, Beyaz kobalak, Kara ısırgan, Karabaş, Karaçalı, Karaçam, Karadişbudak, Karamuk, Karapırnal, Karayanlık, Kırmızı kantaron, Kırmızı mide otu, Kızıl pelit meşe, Kızılçam, Pembe kantaron, Sarı kantaron, Sarı papatya, Yeşil kulak.
İnsan adına göre verilen adlar; Adamotu, Adem otu, Çiller, Gülfatma, Sultan otu, Kısa Mahmut otu. Hayvan adına göre verilen adlar; Arı otu, At kuyruğu, Balık otu, Çakalbağı, Deve çökerten, Domuz elması, Domuz turpu, Eşek dikeni, Eşek labadası, Geyik dikeni, Güve otu, Hindibağ, İtgülü, İt üzümü, Kirpi dikeni, Karga düleği, Katır kuyruğu, Katırtırnağı, Kazayağı, kuşburnu, Kuzukulağı, Öküzgötü, Sığırkuyruğu, Tavşan bubuşu, Tavşanmemesi, Yılan soğanı, Yılan yastığı, Yılanotu. Organ adına göre verilen adlar; Kuşburnu, Kuzukulağı, Ekşi kulak, Tavşanmemesi, Katırkuyruğu, Katırtırnağı, Kazayağı. Nesne adına göre verilen adlar; Kırkkilit otu, çıngırak otu, Çoban çantası, Sabun otu, Tespih çalısı. Çıkardığı sese göre verilen adlar; Çetlenmik, Çıtır.
Tat özelliğine göre verilen adlar; Dibitatlı, Ekşi kulak, Ekşi labadik.
Zehirli olma özelliğine göre verilen adlar; Acı baldıran, Ağı otu. Diğer bitkilere atıf yapılarak verilen adlar; Mantuka otu (diplerinde yetişen mantuka mantarından dolayı bu ad ile adlandırılmıştır). Kullanım özelliğine göre verilen adlar; Balık otu (derede balık tutmak için kullanılıyor), Sabun otu (eli temizlemek için kullanılıyor), Oğul otu (kovanda arıların oğul vermesinde kullanılıyor), Güve otu (kuru gıdaları güvelere karşı korumak için kullanılıyor), Baharat otu, Balkan çayı, Kar otu (sebze ve meyveleri serin tutmak için kullanılıyor), Kocayemiş, Yemişgen, Köfte otu, Kökboyası, Kömür pireni, Semizotu, Tespih çalısı. Hastalık isimlerine göre verilen adlar; Mide otu, Mayasıl otu, Prostat otu, Hemoroit otu, Siğil otu. Yakacak olarak kullanımı belirtmek için verilen adlar; Çaltı, Çoban çırası.
Doğallığına atıf yapılarak verilen adlar; Bu adlandırmada kültür bitkilerinden ayırt edebilmek için özellikle deli, yaban ve yabani kelimeleri kullanılmıştır. (Deli kekik, Delice, Yaban ayvası, Yaban eriği, Yaban kekiği, Yaban nanesi, Yabani asma, Yabani çilek, Yabani gül, Yabani dereotu, Yabani incir, Yabanisoğan).
Kültürel değerine göre verilen adlar; (Gelenek, inanış, örf, adet vb.); Hıdrellez kamçısı, Ayıp otu, Edep haya otu, Balkan otu, Yörük otu,Cennet çiçeği, Gelincik, Gelin kanı, Nazar dikeni, Şeytan kavunu.
