Organik Madde Kaynakları

Toprakta organik madde yönetimini doğru yapabilmek için; kompost, büyükbaş veya çoğunluğu büyükbaş gübresi olmak şartıyla hayvan gübresi, solucan altlığı (katı solucan gübresi), Leonardit, yeşil gübreleme bitkileri, yer örtücü diğer bitkiler, hayvansal atıklar, biyogaz çıktısı katı materyaller gibi birçok organik madde kaynağı kullanabilirsiniz. Materyalin çeşidine göre avantajlı ve dezavantajlı yönler vardır. Fiyat-performans değerlendirmesine göre hareket ettiğinizde en mantıklı karara ulaşacağınız kanaatindeyim.

Kullanabileceğiniz materyaller hakkında kısaca bilgi vermeye çalışayım.

Kompost: hazırlık aşaması belirli bir zaman alır, küflendirme ve çürütme gibi riskleriniz var ve büyük alanlarda kullanım için çok efektif değil.

Hayvan gübresi: Taze gübre-beklemiş gübre-kuru gübre-yanmış gübre gibi kavramları var ve kullanım miktarları konusunda hatalar yapılabilen bir materyal. İçerisinde yabancı ot tohumu, köke zarar veren kesici kurtların kendileri veya yumurtalarını barındırır. Bazı durumlarda da zararlı pupalarını barındırır. Bazen parayla tedarik edersiniz, bazen parasız tedarik edersiniz.

Solucan altlığı (katı solucan gübresi): Özel bir tür toprak solucanının yetiştirildiği toprak harcı kısmıdır. Solucan ortam içinde hareket halindeyken içerisinden geçen topraktaki yarı çürümüş materyalleri çürütmek için kendi sindirim enzimlerini salgılar (solöm). Bu enzim toprak içerisinde kalır ve solucanın içinden geçip dışarı atılan toprakla birlikte dışarı çıkmış olur. Bu enzim toprağı zenginleştirmiştir. Bu toprak katı solucan gübresi diye satılır. Parayla aldığınız bu gübreyi büyük alanlarda kullanmak maliyetli olacaktır. Kaldı ki çoğu zaman ağaç başına kullanmak bile epey maliyetlidir.

Leonardit: Toprak altından çıkartılan bu maden, içeriğindeki çözülebilir karbondan dolayı tarımsal üretimde kullanılmaya uygun olan bir toprak ıslah materyalidir. Piyasada bulunan bu tip materyallerin hepsinin ismi Leonardit olarak geçmekteyse de toprakta yarayışlılık bakımından belirli kalite parametrelerinde belirli seviyelerde olması gereklidir. Tabiki kalitesinin derecesine göre fiyatı şekillenmektedir. Leonardit ismiyle, bizim aslında (gidya) adını verdiğimiz türevler de daha ucuz fiyattan satılmaktadır. Hatta kömür tozunun bile ucuz Leonardit olarak satıldığını biliyoruz.

Yeşil gübreleme bitkileri ve yer örtücü diğer bitkiler: Zeytinin aralarına ekeceğiniz bitkiyi baklagillerden seçerseniz toprağa organik Azot da takviye etmiş olursunuz. Toprağa organik madde kazandırmanın yanında, toprakta suyu muhafaza etmesi ve yabancı ot tohumlarının çimlenseler bile gelişmelerini engellediği bu bitkilerin kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar mevcut. Bu bitkilerin ekim zamanlarının Zeytin yetişme sezonuna uygun zamanda olup olmadığını belirlemek gereklidir. Biliyorsunuz ki Zeytinin hassasiyetinin artarak fazlaca çiçek dökülmesinin görüldüğü çiçeklenme döneminde ve meyve dökülmelerinin görüldüğü meyve tutumundan sonraki karabiber dönemlerinde mekanik etkenler dökülmeyi artırıyor. Yani yeşil gübreleme maksadıyla ekimi yapılan bitkilerin toprağa karıştırılması gereken uygun dönemlerinin, Zeytinin hassas dönemlerine denk gelmemesi gerekmektedir. Ayrıca bu bitkilerin Zeytin ile ortak hastalık ve zararlılarının olup olmadığı da önemlidir. Her şey uygunsa tohum parası verir ekersiniz ve uygun dönemi gelince de toprağa karıştırırsınız. Ama dikkat edin fungal ve bakteriyel ortak hastalıklar varsa bitkileri toprağa karıştırmadan önce uygun ilaçlamayı yapmalısınız. Ha bir de şu var tabiki; toprağa karıştırdığınız bitki materyali en erken sonraki sezonda işinize yarayabilir.

Hayvansal atıklar: Hayvansal atıklar deyince sakatat grubu gelmesin aklınıza. Kemik unu, kan unu ve öğütülmüş dişlerle kemikler. Evet bunlar da organik madde kaynağı olmasının yanında özellikle toprağa organik Kalsiyum takviyesi yaparlar. Hayvan kesim yerlerinden temin edebilirsiniz ama çok fazla temin edebilir misiniz bilemem! Pahalı bir maliyeti olabilir.

Biyogaz çıktısı katı materyaller: Kısaca içinden Metan ve Amonyak gazı alınmış organik materyaldir. Gazları elektrik eldesinde kullanan firmalar, katıyı onların tabiri ile posayı genellikle parayla satarlar. Maliyeti ucuz organik madde kaynağı gibi görülse de toprağın mevcut tuz konsantrasyonuna bağlı olarak orta veya uzun vadede toprakta tuz artışına sebep olabilir.

Zeytinde Kış Bakımı Üçlemesi

Ziraat Mühendisi Mustafa Birol