Fahri Sağlık

Kültürümüzde ‘Allah’ın emriyle ve peygamberin kavliyle’ ilkesiyle temeli atılan aile yuvalarının sağlam temeller üzerinde huzurlu bir şekilde devam edebilmesi, ancak Allah ve peygamberinin bu konudaki tavsiyelerine uymakla mümkün olur. Bu konuda Yüce Allah’ın evrensel emirleri, Hz. Peygamber’in hayatında pratiğe dönüşmüş ve bizler için canlı modeller oluşturmuştur. Bu yüzden onu anlamak ve tanımak borcundayız. İşte bu yazımda Hz. Peygamber’in aile hayatındaki örnekliğinden kesitler sunmaya, onun akrabalarıyla ilişkilerine kısaca değineceğim. 1- Akrabalık İlişkilerinde Hz. Peygamber Peygamberimiz davetine önce kendi ailesinden başlamış, eşi Hz. Hatice ona ilk iman edenler arasında yer almıştır. O, akrabalarına son derece düşkündü, onların diğer problemleriyle ilgilendiği gibi, onların dinî yaşantılarıyla da çok yakından ilgileniyordu. Hiç bir zaman onlarla ilişkiyi kesmedi. Akrabaları zaman zaman ziyaret etmeyi tavsiye etti, kendisi de yakınlarını sık sık ziyaret etti. 2- Aile Hayatında Hz. Peygamber Hz. Peygamber, doğmadan önce babasını ve küçük yaşta da annesini kaybetmiş olmasına rağmen, anne babasını ve yetişmesine katkısı olan diğer yakınlarını hiçbir zaman unutmamış, onları hep hayırla yâd etmiştir. Hz. Peygamber, eşlerine, çocuklarına, torunlarına ve onların yakınlarına karşı sergilediği tutumuyla en güzel örnektir. O, bu konudaki sorumluluklarını hakkıyla yerine getirmiş ve ümmetine de bu konuda çok önemli tavsiyelerde bulunmuştur. Aile bireylerine sorumluluklarını hatırlatırken o şöyle diyordu: “Hepiniz yöneticisiniz ve hepiniz yönettiklerinizden sorumlusunuz. Kişi, ailesinin yöneticisidir ve onlardan sorumludur. Kadın, eşinin evinin yöneticisidir ve ondan sorumludur.”, “Elbette Yüce Allah, her yöneticiye yönettiğinden soracaktır. Onların haklarını koruyup korumadığından soracaktır. Kişiye de ailesinden soracaktır.” Bu anlamlı sözleriyle o, aile bireylerinin hepsine sorumluluklar yüklüyor ve mutlu bir aile yuvasının kurulmasında her bireyin rol ve sorumluluğuna dikkat çekiyordu. Doğmadan önce babasını kaybeden Peygamberimiz, altı yaşlarında iken Ebvâ denilen yerde annesi Âmine’yi kaybetmiştir. O, sütannesinin yanında geçirdiği seneler çıkarıldığında bu sürenin birkaç senesini annesi ile birlikte geçirmiştir. Onun anne ve babaya verdiği değeri şu davranışında açıkça görüyoruz. Peygamberimiz, Hudeybiye’ye giderken Ebvâ köyüne uğramış, annesinin kabrini ziyaret etmiş, kabrini eliyle düzeltip ağlamıştı. Niçin ağladığını soranlara da şöyle cevap vermiştir: “Merhamet duygusu beni duygulandırdı da onun için ağladım.” Yıllar sonra küçük yaşta kaybettiği annesinin kabrini ziyaretinde anne hasreti ile dopdolu, vefalı bir evlat ve duygulu bir insan olduğunu görmekteyiz. O, anne baba hakkı konusunda uyarıcı pek çok söz söylemiştir. 3- Sütannesi ve Hz. Peygamber Doğumunda kendisini ilk olarak emziren Ebû Leheb’in cariyesi Süveybe’yi hiç unutmadı, Mekke’de iken onu ziyaret eder ve ona ikramlarda bulunurdu. Hicret edince Medine’den ona giyecek gönderirdi. Mekke fethinde onun oğlunun durumunu sorup araştırdı, onun da annesinden önce vefat ettiğini öğrenince üzüldü. Sütannesi Halime Hatun’u gördükçe, “Ümmü Eymen, ehl-i beytimin hatırası!” “Benim annem, annemden sonraki annem” der, kendisine içten sevgi ve saygı gösterir, omuz atkısını serip üzerine oturtur, bir dileği varsa hemen yerine getirirdi. Hz. Hatice ile evlendiğinde, Halime Mekke’ye gelmiş, Peygamberimiz onu ağırlayıp kırk koyun ve bir deve hediye etmişti. 4- Sütkardeşi ve Hz. Peygamber H. 8. yılda yapılan Huneyn savaşında esir düşen sütkardeşi Hz. Şeyma’yı elbisesinin üzerine oturtmuş ve ‘hoş geldin’ diyerek iltifat etmiş, gözleri dolu dolu olmuş, ona sütanne ve sütbabasını sormuş, onların ölmüş olduklarını öğrenince Şeyma’ya şunları önermiştir: “İstersen yanımda otur, istersen yararlanacağın mallar verip seni kavmine döndüreyim.” Şeyma ikinci teklifi kabul etmiş ve Müslüman olarak kavmine dönmüştür.

5- Eş Olarak Hz. Peygamber Hz. Peygamber bu konu ile ilgili uyarılarından birkaçı şöyledir: “Sizin en hayırlınız, ailesine karşı iyi davrananınızdır. Ben aileme karşı en iyi davrananızım.”, “Müminlerin iman bakımından en mükemmeli ahlaki bakımdan en güzel olanı ve ailesine şefkat ve merhametle davranandır.”, “Kadınlara karşı hep hayır tavsiye edin. Zira onlar sizin yanınızda birer emanettir.”, “Eşlerinize yediğinizden yedirin, giydiğinizden giydirin, sakın onlara el kaldırmayın ve onları incitecek çirkin sözler söylemeyin.” O, Yüce Allah’ın “Eşlerinizle en güzel bir biçimde geçinin…” emrini en güzel bir biçimde uygulamıştır. O, eşleriyle güzel geçinmiş, onlara her konuda yardımcı olmuş, ev işlerinde onlara ortak olmuş, onları hayatlarında ve vefatlarında her zaman hayırla anmıştır. O, “Ey Aişe, bu gece bana, Rabbime ibadet için izin verir misin?” (Nisa, 19) diyerek nafile ibadet için eşlerinden izin isteyecek kadar ince bir ruha sahiptir. İlk eşi Hz. Hatice hakkında şöyle buyurmuştur: “ Hatice, dünyadaki kadınların en hayırlısıdır…” Bir koyun kestiğinde bir kısmını Hz. Hatice’nin yakınlarına gönderirdi. Hz. Aişe “Peygamber’in hanımlarından hiçbirini Hz. Hatice kadar kıskanmadım.” diyerek, Peygamberimizin Hz. Hatice’ye olan vefasını dile getirmiştir. 6- Çocukları ve Hz. Peygamber Hz. Peygamber, genel olarak çocukları sever, onlara selam verir, onlarla ilgilenir, onlara değer verir, onlara dua ederdi. Şu birkaç örnek onun tüm çocuklara olan ilgi ve sevgisini anlatmaya yeter: Oğlu İbrahim’in ölümüne ağlamış ve bunun sebebini şöyle açıklamıştır: “Bu bir merhamet göstergesidir. Gözümüz yaşarır, gönlümüz mahzun olur. Ama asla Rabbimizi razı etmeyecek söz söylemeyiz. Ey İbrahim, senin ayrılığın gerçekten bizleri mahzun etti.” Torunları Hasan ve Hüseyin hakkında şöyle buyurmuştur: “Allahım! ben o ikisini seviyorum, Sen de sev, onları seveni de sev.”, “Hasan ve Hüseyin’i seven beni sevmiş, onlara kin tutan bana kin tutmuş olur.”, “Onlar benim dünyada öpüp kokladığım iki reyhanımdır.”, “Ey ehlibeyt! Allah sizden sadece günahı gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor” (Ahzab, 33) ayeti inince Peygamberimiz, Hz. Ali, Fatıma, Hasan ve Hüseyin’i elbisesiyle bürüyüp şöyle buyurmuştur: “Allahım!, bunlar benim ehlibeytimdir. Bunlardan günah kirini gider ve bunları tertemiz yap.” Çocuklarına ve torunlarına atalarının isimlerini (Abdullah, İbrahim, Fatıma) koymuş, onları en güzel şekilde yetiştirmiş, onlarla her zaman özel ilgilenmiş, onlara dua etmiştir. Yıllarca Hz. Muhammed’in hizmetinde bulunan Enes b. Malik, “Ben ev halkına Hz. Peygamberden daha şefkatli olan birini görmedim” der. Namaz kılarken torunlarından biri sırtına çıkmış, bu yüzden namazı biraz uzatmıştı. Bir defasında namazını kısa tutmuş ve sebebinin soranlara “Bir çocuk ağlaması duydum ve annesi üzülmesin diye namazı kısa tuttum.” buyurmuştur. O, her zaman çocukları kucağına almış öpüp okşamıştır. On tane çocuğu olduğu halde hiç birisini alıp öpmediğini söyleyen bir adama, “Merhamet etmeyene merhamet edilmez. Allah kalbinden merhameti söküp almışsa ben ne yapabilirim!”, “Çocuğu olan çocuklaşsın” Çocuklarla ilgilendiği gibi gençlerle de özellikle ilgilenmiş, onları ciddiye almış, onlara değer vermiştir. Hz. Muhammed’in peygamber olmadan önceki hayatı da, sonraki hayatı da dün olduğu gibi, bugün de insanlığı aydınlatacak güzelliklerle doludur. Akraba ilişkilerinde en güzel, içten ve canlı örnekleri Hz. Peygamber’in hayatında bulmaktayız. O diğer bütün insanlara olduğu gibi, kan bağı ve evlilik bağlarıyla oluşan akrabalarına da gereken ilgi, sevgi ve saygıyı her zaman göstermiştir. Onların maddi ve manevi yönleriyle ilgilenmiş, onlara yardım etmiştir. Hayatlarında olduğu gibi, ölümlerinden sonra da yakınlarını dua ve hayırla anarak en güzel vefa örneğini sunmuştur. O, vefalı bir eş, mütevazı ve sevecen bir baba idi. Narin bir dede ve örnek bir akraba olarak bizlere ışık tutmaya devam etmektedir. Fahri SAĞLIK Karesi Müftüsü

08 Kasım 2019 Cuma Günü sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafa’nın (s.a.s.) yeryüzünü teşriflerinin yıldönümüdür. O, Yüce Allah’ın insanlığa gönderdiği son peygamber ve bütün insanlığın rehberidir. Onun gelişiyle insanlık başta inanç ve ahlaki yozlaşmalar konularında bireysel ve toplumsal düzeyde pek çok değişim ve gelişime şahit olmuştur. Bu gelişimlerin en önemli ayaklarından birisi de kız çocukları ile kadının aile ve toplumda sahip olması gereken konumlarının, insan olmanın onuruna yakışır bir seviyeye yükseltilmesidir.

Ailenin iki temel direğinden biri olan kadının ( küçükken kız çocuğu ) yeri ile aile kurumunun önemini toplumumuza bir kez daha hatırlatmak için Diyanet İşleri Başkanlığımız 2019 yılı “Mevlid-i Nebi Haftası” temasını “Peygamberimiz ve Aile” olarak belirlemiştir. Hafta boyunca yurt içi ve yurt dışında gerçekleştirilecek çeşitli etkinliklerle Hz. Peygamber’in örnekliği çerçevesinde aile konusuna dikkat çekilecek, toplumsal bir duyarlılık ve bilinç oluşmasına katkı sağlanacaktır. Sevgili Peygamberimizin örnek hayatı ve ahlakının yanı sıra onun aile hayatına ilişkin getirdiği değerleri yakından tanıma fırsatı sunulacaktır. Aile kurumunun önemine bir kez daha güçlü bir şekilde vurgu yapılacak, günümüzde aile kurumunun yaşadığı ve gelecekte yaşaması muhtemel sorunlara Kur’an ve sünnet ışığında çözümler önerilmeye çalışılacaktır.

Konuyu bir bütün olarak daha iyi anlayabilmemiz için peygamberimizin dünyayı şereflendirmelerinden önceki dönemde ( cahiliye dönemi ) genelde insanlığın, özelde Arap yarımadası insanlarının kız çocukları ile kadınlara bakış açılarını hatırlatmak istiyorum.

29 Ekim Salı günü Cumhuriyetin 96. yılını büyük bir coşku ile kutladık. Cumhuriyet yanmış yıkılmış pek çok kişinin her şey bittiği dediği günlerdeki kahramanların hürriyet, bağımsızlık ve mukaddesatına sarsılmaz bir inancın ürünüdür. Çoğumuz “Cumhuriyet fazilettir.” Sözünü hatırlarız. Oysa bu sözün devamında “ Cumhuriyet fazilettir. Cumhuriyet yönetimi faziletli ve namuslu insanlar yetiştirir.” denilmektedir. Aslında bu Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyetlerinden biridir. Atatürk Cumhuriyet’le faziletli insanlar, faziletli bir toplum inşa etmeyi hedeflemişti.

Arapça bir kelime olan “fazilet” sözcüğü dürüstlük, merhamet, alçak gönüllülük, yiğitlik, sadâkat, adâlet, kerem, ihsan, kıymet, değer ve üstünlük gibi ahlâkî meziyetlerin hepsine birden verilen isim, erdem, erdemlilik, olgunluk demektir. Faziletli ise; Fazilet sâhibi, erdemli insan anlamlarında kullanılır. Namus kavramı ise; toplum içinde onur ve ahlak kurallarına sıkı sıkıya bağlılık, doğruluk, dürüstlük, erdemlilik, ahlaklılık demektir.

Yurdumuzun her yerinde olduğu gibi ilimizde de Cumhuriyetin ilanının yıldönümü coşku ile kutlandı. Aslında bu milletin kendi kendisini kutlamasıdır. Cumhuriyet faziletli ve namuslu insanlar tarafından kuruldu. Onun için Gazi Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyeti, faziletli ve namuslu insanlar yetiştiren bir sistem olarak tanımladı ve bu insanları yetiştirmeyi idealleri arasına aldı. Atatürk’ün bu idealini gerçekleştirmek hepimizin asli görevidir. Bunu yapabilmenin yolu, milli ve manevi değerlerimize sahip çıkıp onları yaşam biçimi haline getirebilmekten geçiyor. Millet olabilmenin gereklerine sahip çıkmaktan geçiyor. Kader birliğinin farkına varabilmekten geçiyor. Atatürk’ün 1927 yılında “Gençliğe Hitabesinde” söylediği değerleri içten benimsemiş bir gençlik yetiştirmekten geçiyor. Ne deniyordu o hitabede;

Diyanet İşleri Başkanlığımız 2019 yılı Mevlid-i Nebi Haftası temasını “Peygamberimiz ve Aile” olarak belirlemiştir. Hafta boyunca yurt içi ve yurt dışında gerçekleştirilecek çeşitli etkinliklerle Hz. Peygamber’in örnekliği çerçevesinde aile konusuna dikkat çekilecek, toplumsal bir duyarlılık ve bilinç oluşmasına katkı sağlanacaktır. Sevgili Peygamberimizin örnek hayatı ve ahlakının yanı sıra onun aile hayatına ilişkin getirdiği değerleri yakından tanıma fırsatı sunulacaktır. Aile kurumunun önemine bir kez daha güçlü bir şekilde vurgu yapılacak, günümüzde aile kurumunun yaşadığı ve gelecekte yaşaması muhtemel sorunlara Kur’an ve sünnet ışığında çözümler getirilmeye çalışılacaktır. Bu haftadan itibaren dört hafta enine boyuna bu konu üzerinde sizleri bilgilendirmeye gayret edeceğim.

İnsan aile ortamında huzur bulur. Neslin devamı bu kurumla sağlanır. Aile pek çok kötülüklere karşı kalkandır. Peygamberimiz buyuruyor ki: “ Ey gençler topluluğu! İçinizden evlenmeye gücü yeten evlensin. Zira evlenmek gözleri (haramdan) daha çok korur ve zinadan daha çok muhafaza eder. Gücü yetmeyen kimse ise oruç tutsun. Çünkü orucun şehveti kıran bir özelliği vardır.”, “Kul evlendiği vakit dininin yarısını tamamlamış olur. Artık geri kalan yarısında da Allah’a karşı gelmekten kaçınsın.”, “Dünya bir meta’dır (geçimliktir), en hayırlı meta’ ise saliha (iyi) bir kadındır.” buyurmuştur.

Aile, karşılıklı haklar ve sorumlulukların idrakinde olunmakla huzur ve sükun kaynağı olur. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de: “Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları gibi kadınların da erkekler üzerinde bir takım iyi davranışa dayalı hakları vardır.’’ buyurulmuştur.

Fetih Suresi, konu itibariyle İslâm tarihi açısından dönüm noktası diyebileceğimiz çok önemli bir olaydan bahsetmektedir. Bu olay Hicrî 6. yılı Zilkâde ayında Mekke müşrikleri ile yapılan “Hudeybiye Antlaşmasıdır.” Yüce Allah Hz. Muhammed’in Mekke’li müşriklerle yaptığı bu anlaşmayı, birinci ayette “Fethan mubînâ ( apaçık bir fetih )” olarak nitelendirmiş ve bu yüzden burada yer alan “fetih” kelimesi sureye isim olmuştur. Bu sure Müslümanlara, yenilgi zannettikleri bu barışın gerçekte büyük bir fetih (zafer) olduğunu bildirmektedir. Sure nazil olduktan sonra Hz. Muhammed (s.a.v) Müslümanları toplayarak onlara şöyle buyurdu: “Bugün bana dünyadan ve dünyadaki her şeyden daha kıymetli bir şey nazil olmuştur.” Daha sonra bu sureyi okudu ve özellikle Hz. Ömer’i çağırarak ona dinletti. Çünkü Hz. Ömer antlaşmanın bazı hükümlerine herkesten daha çok üzülmüştü. Bu esnada konuyu iyi kavrayamayan bir Sahabe arkadaşlarına: “Bu nasıl bir fetihtir? Kabe’yi ziyaret etmemiz yasaklandı. Kurbanlık develerimiz daha ileri gidemedi. Allah’ın Resulü Hudeybiye’de durmak zorunda kaldı ve bu barış yüzünden iki mazlum kardeşimiz (Ebu Cendel ve Ebu Basir) zalimlerin eline terk edildi.” diyerek hala üzüntüsünün geçmediğini dile getirdi. Bu sözler Peygamber’e (s.a.v) ulaşınca şöyle buyurdu: “Çok yanlış söz söylenmiştir. Bu, gerçekte çok büyük bir zafer ve fetihtir, siz müşriklerin yurtlarına kadar ilerlediniz, onlar da gelecek yıl umre yapmanız konusunda söz vererek sizi geri dönmeye razı ettiler. Onlar savaşa son vermeyi ve barış yapmayı kendiliklerinden istediler. Halbuki onların kalplerinin size karşı ne kadar kinle dolu olduğunu biliyorsunuz. Allah sizi onlara üstün kılmıştır ve galibiyet lütfetmiştir. Uhut savaşında ben arkanızdan bağırıyordum. O günü unuttunuz mu? Hendek Savaşı’nda her taraftan düşmanın korkunç bir manzara ile saldırıya geçtiği günü unuttunuz mu?” Abdullah bin Mes’ud’dan konumuz ile ilgili şöyle bir söz nakledilmiştir. “İnsanlar, Mekke’nin fethine zaferdir diyorlar, halbuki biz asıl zafer olarak Hudeybiye barışını kabul ediyoruz” Fetih Suresi Hudeybiye Antlaşmasının ilk bakışta Müslümanların aleyhinde gibi gözüken şartlarla imzalanmasının ardından Müslümanların kırık kalplerini onarmak, onlara geleceğe dönük müjdeler vermek ve fetih kavramını Müslümanların zihinlerine yerleştirmek için indirilmiştir. Yüce Allah’ın müjdelerini işiten Müslümanların kalpleri yatışmış, çok geçmeden de bu sulhun faydaları birer birer ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu faydaları şöyle özetleyebiliriz: 1- Her şeyden önce Medine İslam Devleti’nin varlığı düşmanları tarafından resmen kabul edilmiştir. 2- Bu antlaşmadan sonra Hayber fethedilmiştir. 3- Mekkeli müşriklerle savaş ihtimali on yıl süre ile geçici olarak kalktığı için iki taraf halkı birbirine gidip gelmişler, görüşmüşler, İslâm hakkında bilgi alışverişi yapılmış olması sonucu birçok müşrik ihtida etmiş, İslâm ile müşerref olmuştur. 4- İki yıl sonra Müslümanlar Mekke’yi kolayca fethetmişlerdir. 5- Daha önceleri Müslümanları muhatap kabul etmeyen ve çözümü savaşta arayan müşrikler ilk defa acziyetlerini kabul ederek Müslümanlardan güvenlik talep etmişler, Müslümanların o yıl yapmak istedikleri umre ibadetini bir yıl sonra gelip yapmalarını kabul etmişlerdir. 6- Hz. Peygamber, barış ve güvenlik antlaşmasının tarafı haline gelmiş, böylece müşrikler tarafından suçluluk hükmü kaldırılmıştır. 7- En büyük nimet ve dosdoğru yol olan İslâm dini sulh ortamında yayılma imkânı bulmuştur. Fetih suresinin başındaki fetihten maksat âlimlerimizin çoğunluğuna göre Mekke’nin fethi değil, bu fethin de yolunu açan Hudeybiye Antlaşmasıdır. Bir barış antlaşması fetih olarak nasıl değerlendirilebilir? İyi anlaşılması, üzerinde durulması gereken temel nokta bence budur. Fetih; Arapçada “ açma, yol gösterme, hüküm verme, galibiyet ve zafere ulaştırma” anlamlarında kullanılır. Terim olarak ise; İslâm’ın meşru gördüğü maksat ve usuller çerçevesinde Müslümanların gayrimüslimlerden gerçekleştirdikleri toprak kazanımlarını tarihte ve günümüzde bilinen diğer işgal ve sömürü savaşlarından ayırmak amacıyla kullanılmıştır. İşte bu açıdan fetih kesinlikle bir işgal değildir. Amaç yalnızca “ îlâ-yı kelimetullah ( Allah’ın mesajını yaymak )”tır. Kur’an-ı Kerimde fetih kavramı sözlük anlamının yanında kalbi ve aklı İslam gerçeğine açmak, İslam mesajının önündeki engelleri kaldırmak, insanın kalbine ve aklına ulaşmayı mümkün kılacak ortamı hazırlamak anlamlarında kullanıldığı görülür. Medine’nin savaşsız fethedilmesi ve İslam’a kazandırılması hakkında Resulullah’ın, “Ülkeler ve şehirler zorla alınır; Medine ise Kur’an ile fethedilmiştir” dediği kaydedilir. Bu konunun delili Fetih suresinin “Şüphesiz biz sana apaçık bir fetih verdik” mealindeki ilk ayetidir. Çünkü bu ayet ve daha sonra gelen ayetler askeri bir zaferin değil Mekkelilerle yapılan Hudeybiye Antlaşmasının arkasından inmiştir.

2. bölüm

Hz. Muhammed insanların Allahın davetine en çok barış ortamında kulak vereceğini bildiği için Mekkelilerin önerilerini kabul etmişti. Nitekim vahiy onun bu görüşünü desteklemiş ve Hudeybiye Antlaşması’nı “feth-i mübin” (apaçık bir fetih) olarak nitelendirmiştir. Kur’an’ı Kerimde bazı ayet-i kerimelerde fetih terimin hüküm ve kaza anlamında da kullanılmış olması dikkat çeker. (es-Secde 32/28-29); A’raf Suresi 89. Ayet-i kerimesinde “fatihin” “hükmedenler” anlamını taşımaktadır. Fetih suresinin 18 ve 27. ayetlerindeki “fethan kariben” (yakın fetih) ibaresi Hudeybiye Antlaşması’ndan sonraki Hayber’in fethine, Nasr suresinin 1 ve Hadid suresinin 10. ayetlerindeki “el-feth” kelimesi ise Mekke’nin fethine işaret etmektedir. Böylece Kur’an-ı Kerim’de fethin hem cihatla hem de davet ve tebliğ yoluyla gerçekleştirilebileceğine işaret edilmiştir. İslamiyet, cihat ve onun tabii sonucu olan fetihlerle Müslümanların hâkimiyetine geçen ülkelerin halkının İslam dinini kabul etmeye zorlanmasını doğru bulmaz. Bu husus Kur’an ayetleriyle sabittir. “Dinde zorlama yoktur” (el-Bakara 2/256; ayrıca bk. Yunus 10/99; el-Kehf 18/29) Müslümanlar insanları tevhit inancına davet etmişler ve bu uğurda büyük gayret göstermişlerdir. Ancak kimseyi zorlamamışlardır. Hemen her yerdeki fetihleri kitleler halinde İslam’a katılmalar takip etmiştir. Ama bu katılmalar, Müslüman olanların İslam’ın en doğru din olduğu yolundaki inanç ve tercihleriyle gerçekleşmiştir. İslamiyet’i kabul etmeyenler ise kendi dinlerini özgürce yaşamaya devam etmişlerdir. Özetle ifade edeyim ki Kur’ani bir kavram olarak fetih; ülke veya şehirlerin kapılarını açarak “îlâ-yı kelimetullah: Allah’ın mesajını yaymak” için feth etmek yanında daha çok kalpleri İslâm gerçeğine açmak, İslâm mesajının önündeki engelleri kaldırmak, insanın kalbine ve aklına ulaşmayı mümkün kılacak ortamı hazırlamak, Müslümanlarla İslam mesajına muhtaç toplumlar arasında köprüler kurmak anlamına gelir. Bunun bir tezahürü olarak tarih boyunca İslâm çoğunlukla savaşla değil, barış yoluyla yayılmıştır. İnsanlar İslâm’a zorla değil İslâm’ın yüceliğini anlayarak, güzelliğini hissederek, İslam’ın fıtrata en uygun din olduğunu görerek girmişlerdir. Fahri SAĞLIK Karesi Müftüsü

Fetih Suresi, konu itibariyle İslâm tarihi açısından dönüm noktası diyebileceğimiz çok önemli bir olaydan bahsetmektedir. Bu olay Hicrî 6. yılı Zilkâde ayında Mekke müşrikleri ile yapılan “Hudeybiye Antlaşmasıdır.” Yüce Allah Hz. Muhammed’in Mekke’li müşriklerle yaptığı bu anlaşmayı, birinci ayette “Fethan mubînâ ( apaçık bir fetih )” olarak nitelendirmiş ve bu yüzden burada yer alan “fetih” kelimesi sureye isim olmuştur.

Bu sure Müslümanlara, yenilgi zannettikleri bu barışın gerçekte büyük bir fetih (zafer) olduğunu bildirmektedir. Sure nazil olduktan sonra Hz. Muhammed (s.a.v) Müslümanları toplayarak onlara şöyle buyurdu: “Bugün bana dünyadan ve dünyadaki her şeyden daha kıymetli bir şey nazil olmuştur.” Daha sonra bu sureyi okudu ve özellikle Hz. Ömer’i çağırarak ona dinletti. Çünkü Hz. Ömer antlaşmanın bazı hükümlerine herkesten daha çok üzülmüştü.

Bu esnada konuyu iyi kavrayamayan bir Sahabe arkadaşlarına: “Bu nasıl bir fetihtir? Kabe’yi ziyaret etmemiz yasaklandı. Kurbanlık develerimiz daha ileri gidemedi. Allah’ın Resulü Hudeybiye’de durmak zorunda kaldı ve bu barış yüzünden iki mazlum kardeşimiz (Ebu Cendel ve Ebu Basir) zalimlerin eline terk edildi.” diyerek hala üzüntüsünün geçmediğini dile getirdi. Bu sözler Peygamber’e (s.a.v) ulaşınca şöyle buyurdu: “Çok yanlış söz söylenmiştir. Bu, gerçekte çok büyük bir zafer ve fetihtir, siz müşriklerin yurtlarına kadar ilerlediniz, onlar da gelecek yıl umre yapmanız konusunda söz vererek sizi geri dönmeye razı ettiler. Onlar savaşa son vermeyi ve barış yapmayı kendiliklerinden istediler. Halbuki onların kalplerinin size karşı ne kadar kinle dolu olduğunu biliyorsunuz. Allah sizi onlara üstün kılmıştır ve galibiyet lütfetmiştir. Uhut savaşında ben arkanızdan bağırıyordum. O günü unuttunuz mu? Hendek Savaşı’nda her taraftan düşmanın korkunç bir manzara ile saldırıya geçtiği günü unuttunuz mu?” Abdullah bin Mes’ud’dan konumuz ile ilgili şöyle bir söz nakledilmiştir. “İnsanlar, Mekke’nin fethine zaferdir diyorlar, halbuki biz asıl zafer olarak Hudeybiye barışını kabul ediyoruz”

Cami ile iç içe yaşamak, namazları cemaatle kılmak, camiyi hayatın merkezine almak gerekir. Doğumumuzdan ölümümüze kadar cami hayatımızın içinde, biz de caminin içindeyiz. Çoluğumuzla çocuğumuzla, kadınımızla erkeğimizle, gencimizle yaşlımızla camilerin hep içinde olmalıyız. Camiler her yaştan insanın huzur bulacağı mekânlardır. Günümüzde camilerin özellikle hanımların, engellilerin, gençlerin ve çocukların yeterince yararlanabileceği merkezler olması önem arz etmektedir.

Camilerin temel fonksiyonlarından biri mabet diğeri de mektep oluşlarıdır. Fiziki yapılarının buna göre düzenlenmesinin en eski örneklerinden biri Hz. Meryem’in içinde yetiştiği Mescid-i Aksa’dır. Hz. Peygamber’in Darü’l-Erkam’dan başlayıp Suffa’ya uzanan uygulamaları mekândan çok insana yapılan yatırımın en güzel örnekleridir. Tarihimiz boyunca canlı tutulan cami merkezli eğitim sürecini kadın, erkek, çocuk ve gençler için çeşitlendirerek artırmak, canlandırmak camileri hayatın merkezine alabilmek için elzemdir. Bu konuda arz yoksa talepte bulunmak cemaatin sorumluluğudur. Cemaat bu anlayışın teşvik ve takipçisi olmalıdır.

Camiler yaygın eğitim kurumlarıdır. Bir yılda elli iki haftanın olduğu düşünülürse elli iki hutbe okunmakta bunlara iki de bayramı eklersek hutbe sayısı elli dörde çıkmaktadır. Özellikle merkezî camilerde vaazları da düşündüğümüz zaman kesintisiz bir din ve ahlak eğitimi verilmektedir. İnsanımızın sağlam bir inanç ve davranış bilgisi almasında önemli role sahiptirler. Bu sebeple Kur’an’da şöyle buyrulur: “Şüphesiz mescitler, Allah’ındır. O hâlde, Allah ile birlikte hiç kimseye kulluk etmeyin.” (Cin, 72/18.) Dolayısıyla camiler, şirkin her çeşidinden arındırılmış tevhit mekanlarıdır. Camilerin bu özelliğinin korunmasında hassasiyet gösterilmelidir. Camiler, tefrika merkezleri olmamalıdır. Camiler, Müslümanların birlik ve dirlik şiarlarıdır.

2019 yılı Camiler ve Din Görevlileri Haftamız hayırlı olsun, hayırlara vesile olsun! Bu sene “Cami ve Hayat” konusunun ele alınması kanaatimce çok isabetli olmuştur. İslam medeniyetinin cami merkezli olduğunu hepimiz biliriz. Bu medeniyette cami, bir kültür kompleksinin merkezi durumundadır. Bir mahallenin/köyün odak noktasını oluşturur. Yani camiler çevrelerine hayat verirler, vermelidirler.

Geçmişte sosyal hayatın tam ortasında yer alan camilerin günümüzde sadece namaz kılmak için kullanılıyor olması elbette kabul edilemez. Bu yanlış anlayış öylesine yaygınlaştı ki, namaz dışında yapılan makul faaliyetler bile zaman zaman tepkilere yol açar hale geldi.

Günümüzde hayatla ilişkileri bakımından camilerimizin durumlarını ele almaya çalışacağım. İlk yapıldığı günden itibaren camilerin öncelikli amacı Müslüman toplulukları cemaat haline getirerek namaz ibadetinin cemaatle eda edilebilmesine imkân sağlamak olmakla beraber, camiler aynı zamanda sosyal hayatın merkezinde yer almışlardır. Bugün de öyle olmalıdır. Bunu başaracak olanlar elbette başta din görevlilerimiz olmak üzere toplumumuzun tüm fertleridir.

Osmanlı’da “terbiye” olarak ifade edilen eğitim; belli bir konuda, bir bilim dalında yetiştirme ve geliştirme etkinliği olarak kabul edilir. Eğitim faaliyeti, amacına ulaşmak için öğretim faaliyetinden yararlanır. Bu nedenle öğretim, eğitimin bir parçasıdır. Geçmişte “tedris”, “tâlim” diye tanımlanan öğretim; belli bir amaca göre gereken bilgileri verme işiydi. Buna göre eğitim ve öğretimin amacı, insanlara gerekli olan bilgi, kültür, değer ve bir takım davranışların kazandırılmasıydı. Osmanlı Devleti’nde eğitimin iki boyutu vardı. Bunlar: 1- Kişilere geçerli bilgileri ve değerleri aktarmak. 2- Hedeflenen amaçları gerçekleştirmek için kurulmuş olan kurumlar ile eğitim ve öğretim yapmak.

İslam medeniyetinin cami merkezli olduğunu, eğitim kurumlarının başında camiler ve medreselerin geldiğini hepimiz biliriz. Cami ve medreseler topluma bilgi ve nasihat verilen yerlerdi. Önceki dönemlerde vaizlik, imam-hatiplik ve müezzinliğe ilaveten dersiamılık, hatiplik, küsü şeyhliği, cuma vaizliği…vb. birçok görevler ihdas edilerek camilerin birçoğu çok yönlü yaygın eğitim ve öğretim müessesesi haline getirilmişlerdi.

Osmanlı döneminde cami ve mescidlerde sürdürülen cami dersleri, camide verilen vaaz ve hutbelerden başka, cami ve mescid içerisinde belli bir kitap takip edilerek yetkili kişilerce Ramazan ayı dışında bütün yıl boyunca yapılan sürekli derslerdir. Bu dersler, caminin içinde sağ veya sol taraflardaki mahfellerin altlarında verilirdi. Cami derslerinin konuları değişik olurdu. Ancak Tefsir, Hadis, Fıkıh ve Tasavvuf konuları ağırlıklı olarak yer alırdı. Görüldüğü gibi Cami ve mescitlerin birer yaygın din eğitimi kurumu olma özelliği, Osmanlı döneminde oldukça belirgindir. Camilere bitişik veya yakınlarında çoğu kez medreseler yer almıştır. Cami, bir kültür kompleksinin merkezi durumundadır. Bir mahallenin odak noktasını teşkil eder. Mesela kitapçı dükkanları genellikle camilerin etrafında açılmışlardır. Kütüphane, aşevi gibi yardımcı tesisler de eklenmiştir. Camilerde yapılan derslere herkes devam edebilirdi. Bu dersleri cami hocaları yanı sıra özel olarak görevlendirilen ilim adamları( müderrisler ) verirdi. İslam tarihinde medrese, orta ve yüksek seviyelerdeki eğitim ve öğretim yapan örgün müesseselerin ortak adıdır. Cami ve Medreselerde yapılan eğitim ve öğretim faaliyetlerinin özünü aşağıdaki şiirde görmekteyiz. Bu şiir tüm cami ve medrese öğrencilerine iyice kavrattırılırdı.

Hz. Ömer’den rivayet edilen bir hadise göre Resûlullah, bir ara olağan üstü vahiy hallerinden birini yaşarken kıbleye dönüp ellerini kaldırarak, “Allahım! Bize nimetini arttır, eksiltme; bizi onurlandır, alçaltma; bize ihsan et, mahrum etme; bizi seçkin kıl (düşmanlarımıza karşı) zayıf duruma düşürme; bizden hoşnut ol ve bizi senden hoşnut kıl!” diye dua ettikten sonra, “Şu anda bana on âyet indi; kim bu âyetlerin gereğini yaparsa cennete girecektir” buyurmuş, ardından da “ Mü’minun Suresi”nin ilk on âyetini okumuştur. Bu yazımda bu surenin ilk üç ayet-i kerimesini kısaca açıklamaya çalışacağım. Mü’minler gerçekten kurtuluşa ermişlerdir. Surenin başındaki âyetlerde İslâm’ın ibadet ve ahlâk alanlarında vazgeçilmez saydığı ilkelerin yanı sıra mümin kavramının içeriği özetlenmekte, kadın olsun erkek olsun “Ben mü’minim, müslümanım” diyen her insanın, bu ifadesinin anlamlı hale gelebilmesi için kendisinden beklenen duygu, düşünce ve yaşama biçimi ortaya konmaktadır.

Onlar ki, ibadetlerinde ( özellikle namaz ) derin saygı içindedirler. “İbadetlerde derin saygı hali yaşamak” kurtuluşun imandan sonraki ilk şartı olarak gösterilmiştir. Daha yakından bakıldığında bu âyette kurtuluşun şartlarından ikisine işaret edilmektedir. İbadet ve huşû. Bununla birlikte asıl vurgunun “derin saygı” diye tercüme edilen “huşû” kavramına yapıldığı görülmektedir. İbadetlerde şeklî kalıpların kalpteki kulluk niyeti ve bilinci ile bütünleştirilmesi, Allah’a saygı şuuruyla anlamlı hale getirilmesi gerekir. İbadetlerin, özellikle namazın bu ruhî ve mânevî boyutu Kur’an dilinde ifade edilen huşû ve takvâ gibi terimlerle bütünleştirilmesi gerekir. Kuşkusuz namaz İslam’ın temel ibadetlerinden biri ve kulun Allah’a yönelişinin, O’nunla birlikteliğinin en anlamlı ifadesidir. Sembolik yönü de olan namazın bu manevi derinliği kazanabilmesi için dillerin ayet ve duaların sadece lafızlarını okumaları yeterli değildir. Okunan metinlerin anlamlarının anlaşılıp kavranması, içselleştirilmesi ve hayatımızı yönlendiren prensipler haline getirilmesi zaruridir. Bizleri her türlü kötülük ve aşırılıktan koruması geren namazlarımız bu fonksiyonu içer etmiyorsa dönüp kıldığımız namazlara bir bakmamız gerekir. Onlar ki, faydasız işlerden ve boş sözlerden yüz çevirirler. “anlamsız ve yararsız” diye çevirilen “lağiv” kelimesi sözlükte “boş ve mânasız söz ve davranış” anlamına gelir. Kelime burada Allah’ın kullarında görmek istemediği her türlü boş ve yanlış (bâtıl) tutum ve davranışları ifade etmektedir. O kadar çok boş konuşuyoruz ki kıldığımız namazların hazzını, lezzetini bir türlü alamıyoruz. Şadırvanlarda abdest alırken bile lüzumsuz konuşmalara şahit oluyoruz. Biz mü’minlerin boş ve manasız söz ve davranışlardan şiddetle uzak durmamız gerekmektedir. Fahri SAĞLIK Karesi Müftüsü

Asırlar boyu milletimiz, ruhlarını ve gönüllerini Kur’an-ı Kerim’le zenginleştirmek ve onun mesajı ile manevi hayatlarına anlam vermek için gayret göstermiş, Kur’an-ı Kerim’i en güzel şekilde yazmak, okumak, hıfz etmek ve onun eşsiz mesajından nasiplenmek amacıyla âdeta birbirleriyle yarışmıştır. Bu çerçevede insanımız, Kur’an’ın sadece Mushaflarda değil, gönüllerde, dimağlarda ve hayatın her anında var olmasını isteyerek onu okumuş ve hafızasına kaydetmiştir. Milletimizin tüm bu gayret ve çalışmalarının gerçekleştirilmesinde, köklü bir tarihi geçmişe sahip olan Kur’an kursları önemli rol oynamaktadır. Günümüzde örgün öğretim süreci içinde bulunan veya bu süreci tamamlamış bireylerin büyük bir kısmı, Kur’an-ı Kerim’i yüzünden okumayı; iman, ibadet, ahlak konularında temel bilgileri ve Hz. Peygamber’in (s.a.s) hayatını önemli ölçüde Kur’an kurslarından öğrenmektedir. Aynı zamanda Kur’an kursları, milli birlik ve beraberliği pekiştiren, sevgi, saygı ve dostluk bağlarını güçlendiren, vatan, millet, bayrak, şehitlik, gazilik gibi milli ve manevi değerleri aşılayan ve bir arada yaşama bilincinin oluşmasına önemli katkılar sunmaktadır.

Diyanet İşleri Başkanlığınca yürütülen yaygın din eğitimi faaliyetlerinden, toplumun tüm kesimlerinin etkin bir şekilde yararlanması amacıyla bu sene “İhtiyaç Odaklı Kur’an Kursları Öğretim Programları” güncellenerek uygulamaya konulmuştur. Söz konusu programlar, Kur’an kursu hizmetlerinde etkinlik ve verimliliğin sağlanmasında ve geniş kitlelere ulaşmada önemli roller üstlenecektir.

Diyanet İşleri başkanlığına bağlı Kur’an kurslarımızda 2019-2020 eğitim-öğretim yılı 16 Eylül 2019 Pazartesi günü başlayacaktır. Kurslarımızda yürütülecek eğitim ve öğretim faaliyetlerinin amacına uygun, daha etkin ve verimli bir şekilde yapılabilmesi için Diyanet İşleri Başkanlığımız ve Müftülüklerimizce bütün önlemler alınmıştır.

İslam âlemi olarak hicri 1441. yıla girmiş bulunmaktayız. Ömür sermayemizden bir yılı daha geride bıraktığımız şu günlerde yeni hicri yılımızı, Rabbimizle ahdimizi ve akdimizi yenilemek, kulluk görevlerimizdeki zaaf ve savrulmaları düzelterek hayatımızda yeni bir sayfa açmak için fırsat olarak değerlendirmeliyiz.

Hicret bir medeniyet tasavvurudur. Hicret teslimiyettir, sadakattir. Bu teslimiyetin en saf ve doğal seyrini Hz. İbrahim’in hicretinde Hz. Hacer’de görüyoruz. Hz. İbrahim Kâbe’yi inşa etmek için Hz. Hacer annemiz ve henüz bebek olan İsmail ile birlikte ekin bitmez kervan geçmez bir vadiye hicret etmiş onları orada bırakmak istemişti. Hz. Hacer “Bizi burada kendi kararınla mı bırakıyorsun, yoksa Rabbin mi emretti.” diye sormuş, İbrahim (as)’da “Allah emretti” deyince, “o zaman git, Allah bize yeter” demişti. Bu sözlerde inanmış bir kadının teslimiyetini ve Allah’a olan güvenini hayranlıkla görüyoruz.

Peygamberimizin hicreti

Tarihin hiçbir, döneminde esaret altında yaşamamış büyük Türk Milletinin Milli İradesini “İMANDA BİRLİK, VATANDA DİRLİK” olarak ifade etmemiz mümkündür. Bizi bugünlere getiren, Anadolu’muzu bize ebedi yurt yapan, millet olarak her devirde bizi dimdik ayakta tutan işte bu milli ruhumuzdur. Bu ruh yüce milletimize her zaman bir ışık ve rehber olmuştur. Yakın tarihimizde sıkıntıya düştüğümüz en kritik anda ilan ettiğimiz “Ya İstiklal, ya ölüm” parolası bu iradenin en veciz komutudur. Toprak vatan olunca kutsallaşır. Yüceliğini korumak için de fertlerin müşterek bir ideal etrafında yekvücut olması gerekir. Kültürümüzde bu idealin fidesi iman, toprağı vatan, gelişme ortamı ise hurriyet ve bağımsızlık ile birlik ve olabilme-beraberliktir. Daima gelişen ilerleyen bir millet miz, bütün bu değerlerin hepsinin bir arada korunup, yüceltilmesi ile mümkündür. Vatansız, esaret ve boyunduruk altında, Müslüman olarak yaşamak nasıl mümkün değil ise, imansız vatan ve hürriyetin de inancımız gereği hiçbir değeri yoktur. Yüzbinlerce şehit vererek bu toprakları bizlere vatan yapan ecdadımızın torunları bizler çok iyi biliyoruz ki; Din, Vatan, Millet bütünlüğü canımız kadar azizdir. Milli şairlerimizden Mehmet Emin Yurdakul vatan sevgimizi şöyle dile getirir; Türk evladı odur ki, yurdu olan toprağı Ana ırzı bilerek yad ayağı bastırmaz. Bir yabancı bayrağı Ezan sesi duyulan hiçbir yere astırmaz. Bu yüce değerlerimize yan gözle bakanlar hep perişan edilmişlerdir. Cumhuriyetle perçinleştirdiğimiz bağımsızlık, milli birlik ve beraberliğimizi, kurdukları tuzak ve yaptıkları planlarla ortadan kaldırıp, müstevli emellerini gerçekleştirme hayalinde olanların hayalleri kursaklarında kalacaktır. Çünkü içimize sokulan fitne ve fesat tohumlarını ve kaynaklarını artık çok iyi biliyoruz. Allah’ı, Peygamberi, Vatanı ve Bayrağı bir olan fertlerin sun’i ayrılık tohumları ile birbirlerine düşmeleri mantıklı bir davranış değildir. 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 97. yılını kutlarken birlik ve dirlik içerisinde olmamız vatanseverliğimizin en somut göstergesidir. Gaflet ve delalet içerisinde olanlar, bir an önce akıllarını başlarına almalı hem kendileri hem de yüce milletimiz daha fazla acı çekmemelidir. Çok iyi bilinmelidir her karış toprağı bizce kutsal olan yurdumuza kim, ne zaman kem gözle bakmış, bizi bölüp parçalamak için kötü niyet beslemiş ise, gereken cevabı anında almıştır. Hem de ne pahasına olursa olsun. Bağımsızlık savaşımızın dönüm noktalarından biri olan 30 Ağustos Zafer Bayramı dolayısıyla başta Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları ile tüm şehitlerimizi saygı ve minnetle anıyor, tüm Ulusumuzun Zafer Bayramı’nı en içten dileklerimle tebrik ediyorum.

Fahri SAĞLIK Karesi Müftüsü

Bir Kurban Bayramını daha geride bıraktık. Arife gününden itibaren getirdiğimiz teşrik tekbirleri, kıldığımız bayram namazı ve kestiğimiz /kestirdiğimiz kurbanlarla yüce Rabbimize biraz daha yaklaştık. Rabbimizi çok sevip saydığımızı ispat ettik.

Rabbimiz Kur’an-ı Kerimde bize şah damarımızdan daha yakın olduğunu bildiriyor. ( Kaf Suresi 50- 16 ) Bizler zaman zaman dünya meşgalelerine dalıp kendimizi O’ndan uzaklaştırıyoruz. Biz insanlar böyleyiz işte. Unutkanlık büyük bir nimet ama, asla unutmamamız gereken şeyler de var. Rabbimizin kulu ( O’ndan başka birinin asla değil ) olduğumuzu, yaratılmışların en şereflisi olduğumuzu, bu dünyada başıboş bırakılmayıp sorumluluklarımızın olduğunu hiç unutmamamız gerekir.

Kurban yakınlık demekti. Kişinin asıl sahibini bilme, O’na teslim olma ve On’a olan yakınlığın önemini kavraması demekti.

Kurban Bayramı’nın arifesinde sabah namazından başlayarak bayramın 4. günü ikindi namazına kadar farz namazlardan sonra söylenen;

اَللّهُ اَكْبَرُ اَللّهُ اَكْبَرُ لاا اِلهَ اِلاَّ اللّه وَاللّهُ اَكْبَرُ اَللّهُ اَكْبَرُ وَلِلّهِ الْحَمْدُ “Allâhü ekber Allâhü ekber lâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber Allâhü ekber ve lillâhi’l-hamd” “Allah her şeyden yücedir, Allah her şeyden yücedir. Allah’tan başka ilâh yoktur. O Allah her şeyden yücedir, Allah her şeyden yücedir. Hamd Allah’a mahsustur.” cümlelerine ‘teşrik tekbiri’ denir. Her yıl arife ve kurban bayramı günlerinde toplam 23 kez tekrarlanır.

Bu sene teşrik tekbirleri 10 Ağustos Cumartesi günü sabah namazı ile başlayıp 14 Ağusos Çarşamba günü ikindi namazı ile sona eriyor. Kimin üzerine beş vakit namaz farz ise, o kimse üzerine Kurban Bayramı’nın arifesi ile bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar farz namazlardan sonra tekbir getirmesi vacip olur.

İçerisinde pek çok sembol, anlam ve değer taşıyan kurban ibadeti sadakatin, Allah’a itaat ve teslimiyetin göstergesidir. Müminler her Kurban Bayramı’nda yüce Allah’a bağlılıklarını kurban ibadetiyle gösterirler. Kurban gerek fert gerekse toplum açısından çeşitli yararlar taşıyan malî bir ibadettir. Müminler her kurban kesiminde Hz. İbrâhim ile oğlu İsmâil’in Cenâb-ı Hakk’ın buyruğuna mutlak itaat konusunda verdikleri başarılı sınavın hâtırasını tazelemiş ve kendilerinin de benzeri bir itaate hazır olduğunu göstermiş olurlar. Kurban toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar, sosyal adaletin gerçekleşmesine katkıda bulunur. Özellikle et satın alma imkânı hiç bulunmayan veya çok sınırlı olan yoksulların bulunduğu ortamlarda kurbanın rolünü daha belirgin biçimde görmek mümkündür. Zengine, malını Allah rızâsı için harcama alışkanlığını kazandırır, yardımlaşma ve başkalarıyla paylaşma kültürünü geliştirir, zenginleri cimrilik hastalığından ve dünya malına aşırı düşkünlükten kurtarır. Fakirlerin de Allah’a şükretmesine, dünya nimetlerinin yeryüzündeki dağılımı konusunda karamsarlık ve düşmanlıktan kendilerini kurtarmasına ve kendilerini toplumunun birer üyesi olarak hissetmelerine vesile olur.

Bu yazımda kurbanla ilgili sıkça sorulan birkaç sorunun cevabını vereceğim.

Kimler Kurban Kesmekle Yükümlüdür?

Kurban yaklaşmak, yakınlaşmak, yakın olmak anlamlarına gelir. Dinî bir terim olarak da, Kurban Bayramı günlerinde ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder.

Kurban kesmek; pazardan alınan hayvanın boyuyla kilosuyla övünmek, kurban sohbetleri içerisinde et tartışmaları yapmak, etiyle kilolarca kavurma, sucuk, kıyma yapıp bir yıllık et ihtiyacını son model derin donduruculara atmak değildir elbette.

Kurban kesmek; sadece kan akıtmak ta değildir. Kanla birlikte beynimizdeki, gönlümüzdeki İslam’a aykırı bütün duygu ve düşüncelerin kurban için açılan çukura gömülmesi, ben kavramının biz kavramına dönüşmesi, Müslümanların din kardeşlerine karşı duydukları nefret duygularının muhabbet duygularıyla yer değiştirmesi, Müslümanların îman ve İslam basamaklarını aşıp ihsan mertebesine yükselebilmeleridir.

İstismar, bir şeyi kötüye kullanmak, şahsi çıkarlara alet etmek anlamında kullanılır. Buna sömürü de diyebiliriz. Genel olarak her şeyin istismarı mümkündür. Din ve mezhep, siyaset, sanat, spor, emek ve sermaye, kadın, çocuk, özellikle dezavantajlı gruplar… vb.

Üzülerek ifade etmeliyim ki; yaşadığımız çağın bu ilk çeyreğinde en çok konuşulan konuların başında “din istismarı” geliyor. İnsanlık tarihinin hemen her döneminde din istismarı yapılagelmiştir. Bu konu bütün dinler için geçerlidir. Bu istismarlar hayatlarında hiçbir dine yeterince yer vermeyenler tarafından yapılabildiği gibi, dindar görünümlü riyakârlar tarafından da yapılabilmektedir.

Tarih boyunca birçok kişi ve grup, dinin insanlar üzerindeki etkisinden faydalanarak din tüccarlığı yapmaktan çekinmemiştir. Bu kişi ve gruplar çoğu zaman ayet ve hadislerin anlamlarını yanlış yorumlayarak çıkarlarına alet etmişlerdir.

Köklü bir tarihi geçmişe sahip olan Kur’an kursları, kültürümüzün şekillenmesinde önemli katkısı olan yaygın eğitim kurumlarından biridir. Günümüzde örgün öğretim süreci içinde bulunan veya bu süreci tamamlamış insanımızın büyük bir kısmı, Kur’an-ı Kerim’i yüzünden okumayı; iman, ibadet, ahlak konularında temel bilgileri ve Hz. Peygamber’in hayatını önemli ölçüde bu kurumlardan öğrenmektedir.

Kur’an kursları, milli birlik ve beraberliği pekiştiren, sevgi, saygı ve dostluk bağlarını güçlendiren, vatan, millet, bayrak, şehitlik, gazilik gibi milli değerleri aşılayan ve bir arada yaşama bilincinin oluşmasına katkıda bulunan kurumlardır.

Diyanet İşleri Başkanlığımız, toplumu din konusunda aydınlatmak için sahih kaynaklara dayalı doğru bilgiyi üretmenin yanında, bu bilgi birikimini çağdaş formda dünya gerçekleriyle uyumlu ve ihtiyaçları giderici nitelikte sunma gayreti içerisindedir.

Hac, Allah (c.c.) ve Resulü’nün sevdasını yüreklerinde taşıyanlar için bir vuslattır. Hacılar yüce Allah’ın misafirleridir. Bundan daha şerefli bir misafirlik olur mu? Ey hac yolcuları; sizler bu misafirliğe kabul edilmekle büyük bir nimete kavuşmuş bulunuyorsunuz. Bunun kadrini, kıymetini iyi bilmek gerekir.

Hepiniz bir ömür boyu bu kutsal yolculuğu beklediniz. Daha önce belki defalarca gönlünüzü, kalbinizi o mukaddes mekanlara gönderdiniz. Hayalen de olsa tavaflar, say’lar yaptınız. Ama şimdi Allah nasip etti kutlu beldenin yolunun yolcususunuz. Günde beş vakit yöneldiğiniz Allah’ın evi, Kâbe’yi dünya gözüyle görmeye, onun etrafında pervaneler gibi dönmeye, kusurlarımızı yakıp kül etmeye, yeni doğmuşçasına tertemiz olmaya gidiyorsunuz.

Bunun için evinizden, işinizden, yurdunuzdan, dost ve yakınlarınızdan ayrılıyorsunuz. Hz. İbrahim ve Hz. Muhammed’in çağrısına karşılık vermek için yola çıkıyorsunuz. Yıllardır bunun için hazırlık yaptınız. Halis niyetinizi bir karara, kararınızı eyleme dönüştürdünüz. Şimdiye kadar kıymet ölçüsü olarak bildiğimiz her şeyi üzerimizden sıyırıp atarak kar beyazı ihram elbiselerinin altında daha iyi bir kul olabilme azminizi yenileyerek aha önce mubah olan birçok şeyi terk edeceksiniz.

Tevhit inancımızın temel direklerinden biri, yüce Allah’ı ilah, rab ve ma’bud olarak tek ve eşsiz kabul etmek, bu inanca ihlas ve samimiyetle bağlanmaktır. İhlâs ve Samimiyet; Kulun bütün duygu, düşünce ve davranışlarında yüce Allah’ın rızasını ön planda tutmasıdır. Bu itibarla başta ibadetler olmak üzere bütün hayırlı amellerin, Allah rızası kast olunarak yapılması gerekir. Bu da, ihlâs ile mümkündür. Beden için ruh ne ise, ameller için de ihlâs odur. İhlasız amel, özden mahrum kuru bir emektir. İhlâs, Kur’an’da peygamberlerin başlıca nitelikleri arasında sayılmış ve ayetlerde ihlaslı kimselerden övgüyle söz edilmiştir.

Sözlükte, saf, katışıksız, arı ve duru olmak gibi anlamları öne çıkan “ihlâs” kavramı bazı ayetlerde, “muhlisîne lehü’d-dîn” yani “dini yalnızca Allah’a has kılmak” şeklinde ifade edilmiş (A’râf, 7/29 ) ve bununla inancın, kulluğun ve itaatin, âlemlerin Rabbi olan Allah’a özgü kılınması gerektiği vurgulanmıştır. Bu anlamıyla ihlâs, inançta samimi olmak, yani kullukta Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamaktır.

Namazların her rekatında okuduğumuz, “Yalnızca sana ibadet eder, yalnızca senden yardım dileriz.” (Fâtiha, 1/5 ) ayeti de sadece Allah’a kulluk edilmesi gerektiğini beyan etmektedir. Onun için Cenâb-ı Hak Resul’üne, “Sen dini yalnız Allah’a has kılarak O’na kulluk et.” (Zümer, 39/2 ) diyerek, kendi ulûhiyetini ve dininde hiçbir ortaklığa yer olmadığını açıkça belirtmiştir.

Yüce Allah’ın insanlara indirmiş olduğu en son ilahi kitap Kur’an-ı Kerim’dir. Yaz ayları, çocuklarımızın Kur’an’la buluşturulma, camiyle kaynaştırılma vaktidir.

Rabbimiz bizi Kur’an-ı Kerim’e davet ediyor.

Kuran-ı Kerim kendisine uyulduğu zaman uyanı mutlu kılan ve kendisinde hiç şüphe bulunmayan ilahi bir kitaptır. Yüce Rabbimiz Bakara süresinin ilk ayetlerinde bu hususu şöyle ifade etmektedir. “Elif Lam Mim. Bu, kendisinde şüphe olmayan kitaptır. Allah’a karşı gelmekten sakınanlar için yol göstericidir.” Başka bir ayette ise Yüce Rabbimizin Kur’an-ı Kerimi insanları karanlıktan aydınlığa çıkartmak için gönderdiğini zikretmektedir.

Çocuklarımız, Yüce Allah’ın bize en büyük emanetlerindendir. Onları kendini ve Rabbini bilen, sorumluluklarının farkında olan, milletine ve insanlığa faydalı nesiller olarak yetiştirmek ise her anne babanın en önemli vazifesidir. Peygamberimiz (s.a.s)’in “Hiç bir anne baba çocuğuna güzel terbiyeden daha kıymetli bir bağışta bulunmamıştır.” hadisi gereği yavrularımıza imanı ve İslâm’ı milli ve dini değerlerimizi öğretmek, güzel ahlak ile donatmak onlara bırakacağımız en büyük mirastır.

Çocukların dini eğitimi asla ihmale gelmez. Dini eğitimi ihmal edilmiş olan çocuklar ileride maddi ve manevi külfete, telafisi mümkün olmayan zararlara ve mahcubiyetlere yol açabilirler. Hiç şüphesiz çocuklarımızın elde ettiği her başarı iftihar vesilemiz, yol açtıkları her zarar da üzüntü ve mahcubiyet vesilemiz olacaktır.

Hayırlı nesiller yetiştirmemize katkı sağlayacak, gözümüzün nuru evlatlarımızı Kur’an’la ve Peygamberimiz (s.a.s)’in örnek hayatıyla buluşturacak bir zaman dilimi daha başlıyor. Yaz Kur’an kurslarımız, 17 Haziran’da açılıyor. Hatırlanacağı gibi geçen yıl “Camide Çocuk Sesi, Vatanımın Neşesi” şiarıyla şenlenen camilerimiz, bu yıl da “ Camiler Çocuk Dolsun, Ahlakı Kur’an Olsun.” sloganı ile milyonlarca çocuğumuz için bir eğitim yuvasına dönüşecek.

31 Mayıs Cuma gününü Cumartesiye bağlayan gece, 14 asır önce yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’in inmeye başladığı Kadir Gecesi’ni bir kez daha idrak edeceğiz. Bizleri böyle kıymetli, bereketli, izzetli bir geceye eriştirdiği için Rabbimize hamd ü senalar ediyor, başta Karesi ve Balıkesir halkımız olmak üzere aziz milletimizin, mümin kardeşlerimizin ve bütün İslam âleminin Kadir Gecesini gönülden kutluyorum.

Kadir Gecesi, tüm insanlığın kadrini yücelten bir gecedir. Zira Rabbimiz bu gecede gönderdiği Kur’an-ı Kerim ile insanlığı muhatap almış, son ve mükemmel din olan İslam ile insanlığı şereflendirmiştir. Kadir; izzet, şeref, değer ve itibar demektir. Yeryüzünün mükerrem varlığı olarak yaratılan insanoğlu, bu lütfun kıymetini bildiği ve varoluş gayesini gerçekleştirdiği oranda kadrini yüceltecektir. İnsan olarak Rabbimiz katında değer bulmamızın yolu, insanlık olarak birbirimizin kadrini ve kıymetini bilmekten geçmektedir. Kadir Gecesi, Kur’an’la, Kur’an’ın getirdiği adaletle, merhametle, hikmetle ve selametle kıymet bulma gecesidir.

Mübarek Kadir Gecesi için Kur’an-ı Kerim’de müstakil bir sure tahsis edilmiş, bu surede gecenin en güzel biçimde tasviri yapılmıştır. Kadir suresi, bizlere üç temel mesaj ile gelir: Birinci mesaj, surenin ilk ayetinde yer alan “Biz onu Kadir Gecesinde indirdik.” buyruğundadır. Yüce Rabbimiz bu gecenin kutsiyetinin doğrudan Kur’an’a bağlı olduğunu ifade buyurur. Kadir gecesi nasıl Kur’an ile değer bulmuşsa, insan da aynı şekilde Kur’an’a uymakla özgürleşir, olgunlaşır, yücelir. Dolayısıyla Kadir gecesinde biz müminlere düşen en büyük vazife, asırlar önce dünya semasına inerek insanlığı aydınlatmaya başlayan Kur’an’ı, kalbimizin semasına yeniden indirmektir.