Üç semavi dinde Kudüs ve Mescid-i Aksa
Kudüs ve çevresi kutsal topraklar mıdır? Kutsallığına dayanak olarak gösterilen dinsel ve tarihsel argümanlar İslamiyet, Hıristiyanlık ve Yahudilik açısından nelerdir? 1
Gerek İslam’da gerekse Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta Kudüs ve çevresi kutsal kabul edilir.
Diyanet İşleri Başkanlığımız, her yıl Ramazan ayında bireysel ve toplumsal hayatımıza ışık tutan önemli bir değeri kamuoyunun gündemine taşımaktadır. Konu, Ramazan ayı boyunca etraflı bir şekilde ele alınarak toplumumuzda bir duyarlılık ve farkındalık oluşması hedeflenmektedir.
Bu bağlamda 2019 yılının Ramazan teması “Ramazan ve İnfak” olarak belirlenmiştir. İnsanın, Yüce Allah’ın rızasını kazanmak amacıyla ortaya koyduğu her türlü iyilik, fedakârlık ve harcamalar infak olarak isimlendirilir. Bu açıdan infak, farz olan zekâtı ve gönüllü olarak yapılan her türlü hayrı içeren geniş bir kavramdır.
Dinî-ahlâkî bir terim olarak infak genellikle “Allah’ın hoşnutluğunu elde etme amacıyla kişinin kendi servetinden harcama yapması, muhtaçlara aynî ve nakdî yardımda bulunması” demektir. Kur’ân-ı Kerîm’de infak kavramı yetmişe yakın âyette “harcama yapma” anlamında geçmektedir.
Diyanet İşleri Başkanlığımız, her yıl Ramazan ayında bireysel ve toplumsal hayatımıza ışık tutan önemli bir değeri kamuoyunun gündemine taşımaktadır. Konu, Ramazan ayı boyunca etraflı bir şekilde ele alınarak toplumumuzda bir duyarlılık ve farkındalık oluşması hedeflenmektedir.
Bu bağlamda 2019 yılının Ramazan teması “Ramazan ve İnfak” olarak belirlenmiştir. İnsanın, Yüce Allah’ın rızasını kazanmak amacıyla ortaya koyduğu her türlü iyilik, fedakârlık ve harcamalar infak olarak isimlendirilir. Bu açıdan infak, farz olan zekâtı ve gönüllü olarak yapılan her türlü hayrı içeren geniş bir kavramdır.
Dinî-ahlâkî bir terim olarak infak genellikle “Allah’ın hoşnutluğunu elde etme amacıyla kişinin kendi servetinden harcama yapması, muhtaçlara aynî ve nakdî yardımda bulunması” demektir. Kur’ân-ı Kerîm’de infak kavramı yetmişe yakın âyette “harcama yapma” anlamında geçmektedir.
24 Şubat Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gece her yıl gelişiyle pek çok güzelliğin yaşandığı rahmet, mağfiret ve arınma mevsimi Ramazan-ı Şerifin habercisi olan yeni bir Berat Kandil’ini daha idrak etmenin huzur ve mutluluğunu yaşayacağız.
İnsanlara nefis muhasebesi yapma fırsatları veren bu rahmet geceleri, varlığımızı yeniden gözden geçirme, muhasebe ve tefekkür etme imkânları kazandıran birer fırsat olarak değerlendirilmelidir. Bizler, bu geceler sayesinde zaman zaman ihmal ettiğimiz kulluğumuzu sorguluyor, kendimize çeki düzen veriyor, yüce Allah ile olan ilişkilerimizi yeniden tanzim etme fırsatı buluyoruz. Bu geceler bizleri, Kur’an ve sünnet ölçüleri ışığında geçmişimizle yüzleşmeye, bugünümüzü değerlendirmeye, yarınımızı inşa etmeye davet etmektedir. Bu kutlu gece hem nedamet hem de umut zamanıdır.
Bu gece “Berâ” ve “Velâ” gecesidir.
İlahi inayet, rahmet ve ebedi mutluluk kaynağı olarak insanlığa gönderilen İslam, insanın selim fıtratını koruyan ve akıl nimetiyle sahip olduğu üstün vasıflarını doğruya yönlendirerek dünya ve ahiret huzurunu temin eden ilahi ilkeler bütünüdür.
Can taşıyan her varlığa merhameti, yüce Allah’a teslimiyet ve itaati inanç sisteminin temel direklerinden birisi kabul eden dinimiz; insan, tabiat ve kâinatla ilişkilerimizi ideal seviyede tanzim ederek dünya ve ahiret dengesinin en ideal şeklini bizlere göstermiştir.
Her cuma günü hutbenin sonunda okunan ayet-i kerimede yüce Rabbimiz Müminlere adalet ve ihsanı emretmektedir. (Nahl, 16/ 90) Sözlükte “başkasına iyilik etmek” ve “yaptığını güzel yapmak” şeklinde kısmen iki farklı anlam taşıyan ihsan, dinî ve ahlâkî bir kavram olarak, “hayırlı bir işi bilerek ve en iyi şekilde yapma, Allah’a ihlâsla ibadet etme, başkalarına hak ettiklerinden daha fazlasını verme” gibi anlamlarda kullanılır.
İdrak ve İhya üzerine Bir Miraç Kandil’ini daha geride bıraktık. İdrak ve ihya edebildik mi acaba? Bu iki kelime dini hayatımızda sıkça kullanılır. Mesela; “Ramazân-ı şerîfi idrak ve ihya etmek” veya “… gecesini idrak ve ihya etmek” gibi. İdrak: “Akıl erdirmek, anlamak ve kavramak, erişmek ya da ulaşmak” diye anlamlandırılırken, İhya: “Yeniden canlandırma, diriltme” anlamlarını taşır. İhya kavramı genellikle mecazi olarak duygular hakkında kullanılsa da, gündelik yaşam içerisinde ve yazılı metinlerde de sıkça mecazi olarak manevi anlamda kullanılır.
İdrak farkına varma, tanıma, kavrama, tasavvur etme, bilme gibi zihnin çok çeşitli ve ka,rmaşık faaliyetlerini ifade eden genel bir terimdir. Terim olarak “bir nesneyi tam manasıyla ihata etmek” şeklinde tanımlanmaktadır. Eğer idrak, olumlu veya olumsuz hiçbir yargı ihtiva etmeden yalnızca zihinde oluşan imaj ve kavramları ifade ediyorsa tasavvur, onlar hakkında bir yargıyı da beraberinde taşıyorsa tasdik adını almaktadır. İslâm düşünürleri idraki, algılama ve bilmenin her türünü içine alacak şekilde geniş bir açıdan ele alarak incelemişlerdir.
Miraç Kudüs’ü ve Mescid-i Aksa’yı hatırlatır.
Bizim Miracımız
İnsanlığa rehber olarak gönderilen bütün peygamberlerin tebliğ mücadelesi, yaşadığı zorluklar, kavimleriyle imtihanı, mutlu ve hüzünlü anları, kısacası hayatlarının her safhası bizler için ibret ve derslerle doludur. Peygamberlerin sonuncusu olması, bütün insanlığa gönderilmesi ve kıyamete kadar mesajının baki olması gibi ayırıcı vasıflarla özel bir konuma sahip olan Hz. Muhammed’in (s.a.v.) hayatı ise, biz ümmeti için müstesna bir değere ve öneme sahiptir.
Hz. Peygamber’in (s.a.v.) yaşadığı en büyük manevi tecrübelerden biri olan “İsra ve Miraç Mucizesi” ümmeti için birçok mesaj ve ibret barındıran önemli bir olaydır. 06 Şubat Salı günü akşam inşallah “Miraç gecesi” ni idrak edeceğiz. Bu günlerde hepimiz konuyu farklı açılardan değerlendirmeye çalışıyoruz. Bu yazımda bu konuda sizlere farklı bir bakış açısı sunmaya çalışacağım.
Dindarlık fobimiz
Nasıl bir nesil yetiştirmek istersiniz? Dindar mı olsun? Dini ve milli değerleri ile çatışan mı olsun? Dindar olsun demeye korkar hale getirildik. Çünkü dindarlık kavramının içini hep olumsuz manalarla doldurduk.
Son yıllarda Millî Eğitim Bakanlığımız “dindar bir nesil yetiştirme” suçlaması ile karşı karşıya kaldı. Bakanlığımızı suçlayanlar kervanına çağdaş(!) öğretim üyesi, öğretmen, sendikacı, sanatçı, gazeteci, yazar-çizerlerimizin sayısının hiçte azımsanmayacak kadar arttığını görüyor ama, bu garip durumu bir türlü anlamlandıramıyoruz.
Geçirdiğimiz son yıllara baktığımızda hem dünyanın hem de ülkemizin zor dönemlerden geçtiğini görüyoruz. 2020 yılının başlarından itibaren dünyayı kasıp kavuran Covid-19 salgını, ardından bölgemizde meydana gelen savaşlar ve bu olayların meydana getirdiği küresel ekonomik kriz… Ülkemizde son yıllarda üst üste yaşadığımız sel, yangın, kuraklık ve deprem felaketleri ve en son Siyonizm’in başkaldırışı… Bu çerçeveden baktığımızda ortaya insanın içini karartan bir tablonun çıktığını görüyoruz.
Psikolojik dayanaklarımız: İmtihan bilinci ve sabır…
Yüce yaratıcımız Allah (cc), Kur’an’-ı Kerimde bizi zaman zaman imtihan edeceğini şöyle beyan eder: “Andolsun ki sizi biraz korku ve açlıkla; mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltmekle sınayacağız. Sabredenleri müjdele! Onlar, başlarına bir musibet geldiğinde, ‘Doğrusu biz Allah’a aitiz ve kuşkusuz O’na döneceğiz’ derler. İşte rablerinin lütufları ve rahmeti bunlar içindir ve işte doğru yola ulaşmış olanlar da bunlardır.” (Bakara, 2/155-157) Evet, son dönemde ayette buyurulan imtihanların hepsini milletçe yaşadık. Bu durumda karamsar tabloyu kaldıracak ortadan birinci yol psikolojik açıdan güçlü olmamızdır. Bir Müslüman bu ayetleri okuduğunda bütün bunların geçici birer imtihan olduğunu ve yaşadığı acıların hiçbirinin karşılıksız kalmayacağını bilir. Sonra Efendimizin (s.a.v.) şu hadisini düşününce daha da rahatlar: “Müminin hâli ne hoştur! Her hâli kendisi için hayırlıdır ve bu durum yalnız mümine mahsustur. Başına güzel bir iş geldiğinde şükreder; bu onun için hayır olur. Başına bir sıkıntı geldiğinde ise sabreder; bu da onun için hayır olur.” (Müslim, Zühd, 64) Çekilen sıkıntılara karşılık göstereceğimiz sabır neticesinde şu sonsuz mükafat vaadi bizleri daha da güçlü yapmaz mı? “…Sabredenlere mükâfatları hesapsız verilecektir.” (Zümer, 39/10) Yalnız sabır kavramını iyi anlamamız lazım. Sabır musibet karşısında boynu bükük kalmak değildir. Bilakis metanetli olmak ve bütün acılara rağmen hayata dört elle sarılmaktır. Yani sabır insanı pasif hale getirmez, aksine aktif yapar. Sabır gecenin karanlığına yenilmemek, karanlığın ardından sabah olacağına ve aydınlığın geleceğine inancını kaybetmemektir. Sabır zorluğun ardından kolaylığın geleceğine inanmak ve mücadeleyi bırakmamaktır.
Üç aylar ve zaman
Atalarımız boşuna “vakit nakittir” dememişler. Gerçekten insan için en değerli nimetlerden birisi zamandır. Ve zaman en değerli hazinedir.
Doğru yürü, doğru yaşa, doğru ol,
Zalime korku, mazluma umut olmak
Zulmün ayyuka çıktığı, her yerden imdat çığlıklarının atıldığı ve devasa zulüm ateşinden payımıza düşeni de aldığımız bu dönemde, mazluma umut, zalime korku kaynağı olabilmek insan olmanın, özellikle Müslüman olmanın en temel özelliklerinden biridir.
Gerek dünyada gerekse de ülkemizde yaşanılan zulümleri düşündüğümüzde uykularımız kaçıyor, düşünce dünyamızda çıkmazlara giriyoruz ve “Acaba ne yapabilirim, elimden ne gelir?’ sorularını soruyoruz kendimize. Zaman mazlumun aleyhine işliyor. Her saniye zulme uğrayanların sayısı artıyor…
Bir şehir düşünün; Osmanlı idaresinde tam dört asır hoşgörü, huzur ve sükûnun simgesi olmuş. Bir şehir düşünün; dört asır Müslümanı, Hristiyan’ı, Yahudi’si iç içe huzurla yaşamış, inançlarını serbestçe yaşamış. Bir şehir düşünün; nice peygamberin tevhit mücadelesine ev sahipliği yapmış. Bir şehir düşünün; üç semavi dinin kıblesi olmuş. Bir şehir düşünün; ismiyle ve çevresiyle mukaddes ve mübarek kılınmış. Sözünü ettiğimiz bu şehir, Kudüs’tür. Diğer adıyla Beytü’l-Makdis. Binlerce yıldır birçok medeniyete beşiklik yapan Kudüs ve çevresinde Hz. İbrahim, Hz. İsmail, Hz. Yakub, Hz. Yusuf, Hz. Musa, Hz. Süleyman ve Hz. İsa gibi nice peygamberler yaşamıştır. Müslümanların kıblesi olmuş, Hz. Muhammed (s.a.v)’in İsrâ mucizesinin bir parçası olmuş, Miraç mucizesinin ilk basamağını oluşturmuş.
Evet Kudüs, vahye dayanan bütün dinlerde kutsal sayılan bir şehirdir. Bunun temel sebebi Yüce Allah’ın insanları doğru yola iletmek üzere görevlendirdiği peygamberlerden birçoğunun bu şehirde yaşamış veya en azından hayatlarının bir bölümünü bu şehirde geçirmiş olmalarıdır. Ayrıca bu peygamberlerden bazılarının mabet olarak kullandıkları mekânlar da bu şehir ve civarındadır.
Kudüs; Semavi dinlerin mensuplarının tamamının ortak mirasıdır.
Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Kocaeli Milletvekili Hasan Bitmez, 12 Aralık Salı günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bütçe görüşmeleri sırasında konuştu. Konuşmasını bitirdikten sonra Genel Kurul’a “Hepinizi saygıyla selamlıyorum” dedikten hemen sonra kalp krizi geçiren Bitmez, 14 Aralık Perşembe günü tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. (Allah rahmet eylesin) Bitmez, fenalaşmadan önce konuşmasında İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarına ve hükümetin İsrail ile ilişkilerine tepki gösteriyordu. Kürsüde konuşmasını bitirirken sarfettiği son sözleri Sezai Karakoç’un “Onlar Sanıyor ki” şiirinden alıntılardı:
“Onlar sanıyorlar ki;
Biz sussak mesele kalmayacak.
Geçen hafta Kudüs’te “eski şehir” diye adlandırılan tarihi bölgenin güneydoğusunda yer alan ve yaklaşık 144 dönün bir alanı kaplayan mekana Mescid-i Aksa denildiğini, bu alan içerisinde iki yüzden fazla tarihi yapının bulunduğunu, bunların içerisinde önemlilerinin Müslümanların çoğunluğu tarafından tarafından Mescid-i Aksa diye bilinen Kıble Mescidi olduğunu, ayrıca Emevi Halifesi Abdülmelik b. Mervan tarafından yaptırılan ve uzun tarihi süreç içerisinde birçok kez tamirat ve tadilata uğrayan, Mescid-i Aksâ’nın en göze çarpan yapısı olan ve yine pek çok kişi tarafından yanlışlıkla Mescid-i Aksa zannedilen Kubbetü’s-Sahra’yı sizlere kısaca tanıtmaya çalışmıştım.
Bu yazımda da Mescid-i Aksa mahallinde bulunan diğer yapılardan bazılarını tanıtmak istiyorum.
Kıble Mescidi’nin güneydoğu köşesinde Osmanlıların ilave ettiği küçük bir mescittir. Bu mescidin Hz. Ömer’in (ra) inşa ettirmiş olduğu ilk mescidin yerinde olduğuna inanılır. Osmanlılar böylece Ömer Mescidi’nin ismini yaşatmak istemişlerdir. Mescitteki kadim mihrabın, Emevîlerin yaptırdığı ilk mescidin mihrabı olduğu, ilk kubbenin de buranın üzerinde olduğu iddia edilir.
Mescid-i Aksa, Kudüs’te “eski şehir” diye adlandırılan tarihi bölgenin güneydoğusunda yer alır ve eski şehrin altıda biri kadar bir alanı kaplamaktadır. Mescid-i Aksa külliyesi açık alanları, yer altındaki ve üstündeki mescitleri, namazgâhları, minareleri, kubbeleri, medreseleri, binaları, revakları, umumi müştemilatları, kapıları, Mescid-i Aksa’nın açık alanlarına bitişik olan müştemilat binaları ile birlikte dört bir yandan çevreleyen surları içerir. Mescid-i Aksa’nın kapladığı alan yaklaşık olarak 144 dönüm kadardır.
Zannedildiği gibi Mescid-i Aksa tek bir caminin adı değildir. Peygamber Efendimiz (sas) Mirac’a yükseldiği gece, bu mübarek mekâna gelmiştir.
Mescid-i Aksâ iki büyük avludan oluşur. Güney tarafında Kıble Mescidi (Aksâ Camii) ve diğer eserler, ondan biraz daha yüksek kuzey tarafında sarı kubbesi ile göze çarpan Kubbetü’s-Sahra ve diğer eserler bulunmaktadır.
Maalesef tarih, bu kutsal beldede pek çok elim hadisenin de şahididir.
Yüce Allah’ın insanları doğru yola çağırmak üzere görevlendirdiği peygamberlerin birçoğu bu şehirde yaşamıştır. Hz. İbrahim, İsmail, İshak, Yakup, Yusuf, Musa, Davut, Süleyman, Zekeriya, Yahya ve Hz. İsa ( Aleyhimu’s-Salatü ve’s Selam ) tevhit ve mücadelesini bu şehirde gerçekleştirmişlerdir. Peygamberler aracılığıyla ilahi vahyin tecelli ettiği bu topraklar, Hz. Muhammed’in gece yürüyüşünün (İsra) menzili ve göğe yükselişinin (Miraç) başlangıç mekânı olması sebebiyle, yeryüzünden âlemlerin Rabbine açılan yolun ve göklerden dünyaya inen engin rahmetin şahididir.
Kutsiyeti Kur’an ile tescil edilen Kudüs’ü (Maide, 5/21.) Yüce Allah (c.c.) “iyi ve güzel bir yer” (Yunus, 10/ 93.) olarak tanıtmaktadır. Kudüs, çevresinin mübarek kılındığını bizzat Kur’an’ın beyan ettiği (İsra, 17/1.), Müslümanlar nezdinde her türlü meşakkatin göze alınarak yolculuk yapılmaya değer görüldüğü üç mabetten biri olan Mescid-i Aksa’yı bağrında muhafaza etmektedir. Dinlerin, dillerin, kültürlerin, medeniyetlerin merkezi olarak, tarihten günümüze temsil ettiği sembol ve değerlerle insanlığın ortak vicdanı olan Kudüs’e karşı Peygamber Efendimiz de (s.a.s.) büyük bir ilgi göstermiş, Filistin topraklarına yönelik diplomatik ve askerî girişimlerde bulunmuştur. Sahabe de bu mukaddes beldeye yoğun ilgi göstermiş, Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminden itibaren ibadet ve ziyaret maksadıyla Mescid-i Aksa’ya yolculuk yapmış ve Kudüs’ün fethini değerli bir hedef olarak görmüştür.
Başta ‘Kudüs ve Filistin’de Yaşanan İşgal ve Gazze’de Uygulanan Soykırım’ olmak üzere, ‘Afet ve Olağanüstü Süreçlerde Diyanet Hizmetleri’ ve ‘İnsanlığın İçinden Geçtiği Dini, Hukuki ve Ahlaki Süreç’ gibi konuların ele alındığı bildirilen toplantı sonunda yayımlanan 10 maddelik sonuç bildirgesinin ilk altı maddesi Kudüs, Filistin ve Siyonistlerin Gazze’de işlediği cinayetlere ve soykırıma duyarsız kalmanın, zalimlere doğrudan ya da dolaylı destek olmanın büyük bir vebal ve affedilemez bir insanlık suçu olduğuna dair uyarıları ihtiva etmektedir.
Bu yazımda sizlere bu maddeleri aynen aktarmak, ardından da kısa bir değerlendirme yapmak istiyorum.
Evet, güçlü bir Kudüs bilinci oluşturmak gerekir.
“Çağdaşlık” ve “çağdaşlaşma” kavramları bizde umumiyetle “Batılılık” ve “Batılılaşma” ile eşanlamlı olarak kullanılır. Dün “Batı medeniyetinin seviyesine ulaşmak ve onu aşmak” şeklinde ifade edilen amaç bugün “çağı yakalamak ve çağ atlamak” şeklinde ifade edilmektedir.
Bu kavramlar bizde üzerinde bir türlü mutabakat sağlayamadığımız konuların başında ve belki de birçok ihtilâfın kesiştiği bir düğüm noktası olarak duruyor. Bu konu üzerinde üç farklı yaklaşım sergilenmektedir. Mutlak surette Batılılaşma, Batıdan ihtiyacımız olan şeyler alarak eksiklerimizi tamamlama ve kendi kültür ve medeniye değerlerimizi canlandırarak ihya etme.
Müslüman toplumlar için kendi değerlerinden koparak baştanbaşa değişme, kimlik değiştirme bağlamında kullanılan Batılılaşma intiharla eşdeğerdir. Böyle bir yola girildiğinde elde edilecek ilk sonuç kilise ile câmi arasında kalıp ne ona ne buna mensup olamayıp kozmopolit bir toplum ortaya çıkmasıdır. Birkaç nesil sonra ise asimile olma, yok olma sonucu kaçınılmazdır.
Tanımı, kapsamı ve kategorileri ile ilgili tartışmaların hâlâ devam ettiği dindarlık kavramı, bilhassa son yıllarda üzerinde sıkça durulan ve tartışılan bir olgu olmuştur. Bu tartışmalar çok farklı dindarlık anlayışlarını beraberinde getirmektedir. Birçok tanım arasında dindarlığı, “dinin insan hayatına nüfuz derecesi” şeklindeki tanımı benimseyebiliriz. Bu tanım, dinin teorik boyutunu (inanç), ibadet ve ahlak gibi bütün safhalarını içine alır.
Bu yazımda dindarlık kavramı içerinde ibadet, bu kavram içerisinde de amel-i sâlih’in yeri ve önemini özetlemeye çalışacağım.
Bilindiği gibi dindarlık, ibadetle ve amel-i sâlih yakından bağlantılı bir kavramdır. Bu bağlamda ibadetler, her ne kadar bizzat amaç olmayıp yüksek amaçlara erişebilmek için birer vesile niteliğinde iseler de, dine bağlılığın ve bir anlamda dindarlığın dışa yansıyan bir göstergesi konumundadırlar. Ancak buradaki temel sorun, “ibadetlerin kapsamının son derece sınırlı tanımlanması ve amel-i sâlih kavramının yeterince açılımının ortaya konamamasıdır.
Bu süreç içinde Erzurum ve Sivas Kongrelerini takiben 23 Nisan 1920’de, millî iradeye dayanan Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmış ve bütün dünyaya karşı, yayınladığı beyanname ile “egemenliğin kayıtsız şartsız Türk milletine ait olduğunu” ve “Büyük Millet Meclisi’nin üzerinde hiçbir makam bulunmadığını” ilân etmişti. Gerçi bu meclis ve bu meclisin içinden çıkan “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti”, yapısı ve işleyişi yönünden, aslında ismi konmamış bir Cumhuriyet yönetiminden farksızdı. Ama Millî Mücadele’nin ve Kurtuluş Savaşı’nın zaferle bitişini ve Lozan Antlaşması’yla bağımsızlığımızın bütün devletlerce onayını takiben, artık devlet yönetiminin daha açık biçimde isminin konması gerekiyordu.
29 Ekim 1923 günü yapılan Anayasa değişikliği ile bu husus da yerine getirildi ve 100. yıldönümünü kutladığımız Cumhuriyet ilân edildi. Cumhuriyet, egemenliğin kaynağının millete ait olduğunu kabul eden devlet ve hükumet şekli demektir. Dolayısıyla devletin temel organlarının seçimle iş başına geldiği bir yönetim biçimidir. Bu rejimde Devlet Başkanı olan Cumhurbaşkanı da milletçe veya milletin temsilcisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Cumhuriyet yönetimi bu niteliği ile demokrasinin en gelişmiş şekli olarak kabul edilir.
Cumhuriyetçilik, devlet yönetiminde millî egemenliği, millî iradeyi ve özgür seçimi esas alan sistemin adıdır. Cumhuriyetin en önemli özelliği, seçim esasına dayanan bir idare olmasıdır. Cumhuriyet gücünü ve dayanağını kişi, zümre veya sınıf hakimiyetinden değil, geniş halk kitlesinden, millet iradesinden alan bir sistemdir.
Millî Mücadele’nin askeri yönü büyük bir zaferle son ermiş, yüzyıllardır, Türkü “Öz Vatanı Anadolu’dan” atmak için emperyalist devletlerce yapılan planlar boşa çıkarılmış, vatan toprakları dış düşmanlardan temizlenmişti. 23 Nisan 1920’de, Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Türk Milleti’nin tarihinde yeni bir dönem başladı.
Milli iradeye dayalı ve milli egemenliğe sahip olan Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimle işbaşına gelmişti. “Meclisin Üstünlüğü” prensibi kabul edilmiş bu meclisten üstün hiçbir kuvvete ve yetkiye imkân tanınmamıştı. Özetle söylemek gerekirse, millet, egemenliğine ve bağımsızlığına sahip çıkmış, yeni bir Türk devletinin temeli atılmıştı.
Her devlet için üç unsunun varlığı şarttır. Bunlar; belli sınırları olan bir vatan, onun üzerinde yaşayan bir insan topluluğu (halk-millet) ve bu insanların kendi içinden çıkardıkları güç, yani egemenliktir. Bu üç unsurdan birinin yokluğu devletin ortadan kalkmasını sebep olur. Egemenlik, toplumun içinden çıkan bir güçtür ve kullanılış şekilleri bize devletin idare sistemini gösterir. En genel anlamda, insanlık tarihi boyunca üç yönetim şekli görülmüştür. Egemenliğin aynı soydan gelen bir kişi tarafından kullanılmasına “monarşi”, belli bir grubun elinde olmasına “oligarşi”, toplumun bütününe ait olmasına ise “demokrasi” adı verilmektedir.
29 Ekim 1923’te ilân edilen cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıl dönümünü kutlama hazırlıkları içerisindeyiz. Osmanlı’nı son döneminde “Cumhuriyet” fikir ve ideal olarak yaşamış, bu idealin gerçekleştirilmesi için hiçbir fedakârlıktan kaçınılmamıştır.
Milli Mücadele’nin askeri yönü büyük bir zaferle son ermiş, yüzyıllardır, Türkü öz Vatanı Anadolu’dan atmak için emperyalist devletlerce yapılan planlar boşa çıkarılmış, vatan toprakları dış düşmanlardan temizlenmişti.
23 Nisan 1920’de, Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Türk Milleti’nin tarihinde yeni bir dönem başladı. Yeni bir Türk devletinin temeli atıldı. Devletin kuruluşu, işgal kuvvetlerine karşı koyan “milli iradeye” dayanıyordu. Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimle işbaşına gelmiş, “Meclisin Üstünlüğü” prensibi kabul edilmiş, bu meclisten üstün hiçbir kuvvet tanınmamıştı. Kısaca millet, egemenliğine ve bağımsızlığına sahip çıkmıştı.
Din, insanın Allah’la, hemcinsleriyle ve diğer varlıkla ilişkilerini düzenleyen ilahi kurallar/ öğretiler/değerler manzumesidir. Dindarlık ise, bu kuralların insanlar tarafından anlaşılan ve bireysel/ toplumsal hayata taşınan ve yaşanan yönüdür. İnancımız göre din, salt hakikattir. Dindarlık ise bu hakikatin beşer aynasında yansımasıdır.
Dindarlığın içinde insanın zihinsel, duygusal ve kültürel katkıları ve etkileri söz konusudur. Psikolojik, sosyolojik ve kültürel etkenlerle beraber yanlış anlama, eksik uygulama, yöntem problemi gibi bil ilave edildiğinde din ile dindarlığın arasındaki farklar daha iyi anlaşılır.
Dinî hayatın, dindarlığın görülen ve görülmeyen yüzü vardır. Camiler, mabetler, simgeler, semboller, kıyafetler, dinin görünen, şeklî ve maddî boyutlarıdır. Dinin maddî tezahürleri camilerde namaz kılanların sayıları ile kısmen ölçülebilir. Kılınan namazın huşu içinde edası ve insanları hayâsızlık ve kötülükten uzak tutmasını tam olarak ölçmek çok zordur. Allah katında asıl dindarlık bu son kısım ile değerlendirilmektedir.
Yüce Allah insanlara doğru yolun dışında kalanları “batıl yollar” olarak tanıtmış, “sırât-ı mûstakîm” ve “istikâmet” kavramlarıyla da doğru yolu haber vererek kullarını fıtrat çizgisinde tutmayı hedeflemiştir. Hür irade ile donatılan insan bu sebeple yaptıklarından sorumlu tutulmuş, şeytan tarafından temsil edilen batıl yollardan sakınılması istenmiştir.
Sırat-ı müstakim ifadesi, sözlükte “işlek yol; dosdoğru ve apaçık yol” anlamındaki sırat ile “doğru, düzgün, mutedil ve dengeli” anlamlarına gelen müstakim kelimelerinden oluşur. Buna göre sırat-ı müstakim, “dengeli, apaçık, her türlü aşırılıktan uzak, dosdoğru ve hak yol” anlamlarına gelir.
Sırat-ı müstakim tabirinin tam olarak neyi ifade ettiğini en iyi şekilde Allah Rasulü’nün (s.a.s.) anlatımından öğrenmekteyiz. Abdullah b. Mes’ud’un (r.a.) anlattığına göre Hz. Peygamber (s.a.s.) bir gün yere düz bir çizgi çizdi ve etrafında toplanan sahabeye şöyle dedi: “İşte bu Allah’ın (c.c.) dosdoğru yoludur.” Sonra da bu düz çizginin sağ ve sol taraflarına başka çizgiler çizerek, “Bunlarda diğer yollardır ki her birinin başında bir şeytan bulunmakta ve kendi yollarına çağırmaktadır.” dedi ve “İşte bu, benim dosdoğru yolum. Artık ona uyun. Başka yollara uymayın. Yoksa o yollar sizi parça parça edip O’nun yolundan ayırır.” (En’am, 6/153.), ayetini okudu.
