Anne ve Baba

Dünyada insana en çok yakın olan ve insan üzerinde en çok hakkı bulunan anne ve babadır. Hz. Allah cc onları insanın var olması için sebep kılmıştır. Bunun içindir ki Allah cc kendisine ibadetten sonra ikinci derecede anne ve babaya iyilik yapılmasını emretmiş ve şöyle buyurmuştur.

“Rabbin sadece kendisine ibadet etmenizi, anne-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi sizin yanınızda yaşlanırsa kendilerine “öf” bile deme; onları azarlama ikisine de güzel söz söyle. Onları esirgeyerek alçakgönüllülükle üzerlerine kanat ger ve. ”Rabbim, küçüklüğümde onlar beni nasıl yetiştirmişlerse, şimdi de sen onlara (öyle) rahmet et” diyerek dua et” İsra,23-24
Hz. Allah cc anne ve babaya iyilik yapılmasını sadece biz ümmete değil , bizden önceki ümmetlere de aynı şekilde emretmiştir. Kur’an-ı Kerim’de İsrailoğullarına yüklenen ve uyacaklarına dair söz alınan sekiz konudaki emir,

“Vaktiyle biz İsrailoğullarından: “Yalnız Allah’a kulluk edeceksiniz, anneye-babaya, yakın akrabaya, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz.” diye söz almış ve “İnsanlara güzel söz söyleyin,namazı kılın, zekâtı verin” diye de emretmiştik” Bakara, 83 buyurulmuş,

Allah’a kulluk görevinin hemen ardından anne babaya karşı saygılı olma ve iyi davranma emredilmiştir.

Abdullah b. Mesûd ra anlatıyor: Peygamberimiz sav’e Allah’ın en sevdiği amel hangisidir? diye sordum. Peygamberimiz sav
– Vaktinde kılınan namaz, buyurdu.
– Sonra hangisi? dedim. Peygamberimiz sav
– Anneye-babaya iyilik etmek, buyurdu.

Ben: – Sonra hangisi? dedim. Peygamberimiz sav
– Allah yolunda savaştır, buyurdu. Buhari, Edep, 1; Müslim, İman, 36.

Abdullah b. Amr b. EI-Âs ra da şöyle demiştir: Peygamberimiz sav’e bir adam geldi
– Ey Allah’ın Resûlü, mükafatını Allah’tan dilemek üzere hicret ve savaş için emrinize girmek istiyorum, dedi. Peygamberimiz sav
– Annen-babandan sağ olan var mı? diye sordu. Adam:
– Evet, hatta ikisi de sağdır, dedi. Peygamberimiz sav
– Sen Allah’tan ecir mi istiyorsun? diye sordu. Adam:
– Evet, (hicret ve savaşla Allah’tan ecir istiyorum) dedi.
Peygamberimiz sav
– Öyle ise annene ve babana dön de onların gönüllerini al (umduğun mükafat onlara hizmet etmektedir) buyurdu. Müslim, Birr, 1
Dinimiz anne ve baba hakkına o kadar önem vermiştir ki, kişinin anne ve babası müşrik dahi olsalar yine onlara iyi davranılmasını ve hizmette kusur edilmemesini tavsiye etmiştir.
Hz. Ebû Bekir’in kızı Esmâ rah anlatıyor: Annem müşrike olduğu halde (benden bir şey istemek için) geldi. Ben de Peygamberimiz sav’e
– Annem geldi, görüşmek istiyor, onunla görüşeyim mi? diye sordum. Peygamberimiz sav
– Evet, annen ile görüş, buyurdu. Buhari, Edep, 7; Müslim, Zekât, 14.
Fakat anne veya babanın, Allah’ın emirlerine aykırı olan isteklerine uyulmaz. Çünkü, Kur’an-ı Kerim’de,

“Eğer onlar seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi (körü körüne) bana ortak koşman için zorlarlarsa onlara itaat etme, onlarla dünyada iyi geçin.”Buyrulmaktadır. Lokman, 15
Sa’d İbn Ebî Vakkas ra “Bu ayet özellikle benim hakkımda nazil olmuştur.” diyerek sebebini şöyle açıklamıştır: “Ben anneme iyilik ve itaat eden bir evlâttım. Ben müslüman olunca annem bana: Oğlum Sa’d, bu yaptığın nedir? Ya sen bu dinini bırakırsın, yahut ta ben açlık grevine başlar ölürüm. Sen de benim yüzümden: “Ey anasının katili” diye ayıplanırsın, dedi. Ben de. Anneciğim, böyle yapma, iyi bil ki, ben bu dini bırakmam, dedim ve iki gün iki gece bekledim. Annem bu süre içinde ne yedi ne içti. Bunun üzerine ben: Anne, vallahi iyi bil ki, senin yüz canın olsa da bunlar birer birer çıksa, ben bu dinimi yine bırakmam, artık sen ister grevden vaz geç, ister greve devam et, dedim. Annem benim bu kesin kararımı görünce grevden vazgeçti ve yedi. Bunun üzerine bu ayet-i kerime nazil oldu. Kâmil Miras, Sahih-i Buhari Tecrîd-i Sarih Tercümesi, c. XII, s. 121, Ankara, 1973..

Evet, anne ve baba Müslüman veya kafir de olsalar onlara iyilik ve ihsanda bulunmak dini bir görevdir. O halde Anne ve babaya iyilik etmek, hizmet etmek ve gönüllerini almak -Allah’a ibadetten sonra – başka hiçbir amelle elde edilemeyecek bir sevaptır.
Rabbimiz bizleri anne ve babasına hizmet eden hayırlı ümmet eylesin