CAMBAZ
Yusuf Akpınar
Tüm YazılarıCAMBAZ
Bugün bizler için seçtiğim kelime: Cambaz. Eğer ki detaylıca araştırmadıysanız sizde büyük ihtimalle bu kelimenin kökeni için “Cam kelimesinden geliyordur ya bu kelime” demişsinizdir.
“Anlamı da olsa olsa, ipte atlayıp zıplayan kişi demektir yahu” diye düşündüyseniz doğru bir yoldasınız diyebiliriz. Peki, kelimenin kökeni sizce tehlikeli gösteriler ile kendi canıyla oynayan ve kendi canını tehlikeye atan kimse anlamına geliyor olabilir mi?
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde 5 farklı anlama sahip bu kelime. Kökeni de Farsçaya dayanmakta kelimemizin, gelin inceleyelim.
Sözlük anlamları ile Cambaz:
- isim, Yerde ve tel, at, bisiklet, ip, at vb. üzerinde dengeye dayanan, tehlikeli, heyecan verici gösteriler yapan kimse; akrobat:
“Önüne getirilen ata bir cambaz çevikliğiyle atladı.” – Ömer Seyfettin
- isim, At alıp satan veya yetiştiren kimse:
“Bitişik komşumuz cambaz İbrahim -bizde at alıp satanlara cambaz derler- hacca gitti, geldi.” – Memduh Şevket Esendal
- isim, Hayvan alıp satan veya yetiştiren kimse:
“Bir gün Nasrettin Hoca’ya, beyaz bir keçi satmış cambazın biri, Buhara mal pazarında…” – Şadi Cındık
- isim, tarih, Osmanlı Devleti’nde atlı olan ve savaşlarda padişahın önünde düşmana karşı ilk saldırıya geçen birlik.
- sıfat, mecaz, Kurnaz & hileci olan:
O cambaz adamdır, güvenilmez.
Kelime kökeni ise Farsça “cān-bāz” (جانباز) kelimesi, “canıyla oynayan” veya “akrobat” anlamına geliyor. Bu kelime, Farsça “can” (جان) ve “bāz” (باز) kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. “Can” kelimesi “hayat” veya “ruh” anlamına geliyorken, “bāz” ise “oynayan” veya “eğlenceli bir şekilde bir şeyle uğraşan” anlamında kullanılıyor.
Daha detaylı bir açıklama için, “can” ve “bāz” kelimelerinin anlamlarına bakılabilir. Eski metinlerde, özellikle Evliya Çelebi gibi yazarların eserlerinde “cām-bāz” kelimesi bazen “kadeh oynatan” yani şarap kadehleriyle ilgilenen bir kişi anlamında da kullanılıyor ancak kelimenin asıl anlamı, “canıyla oynayan” yani cesur ve yiğit bir kişi olarak anlaşılıyor.
Bugün sizlerle paylaşmak istediklerim bu kadar, hepinize sağlıklı günler diliyorum.
Eski Kitapların Kokusu
Yusuf Emir Akpınar
